Модуль. Жеке тұЛҒА 1- сабақ Лексикалық тақырып: Жеке тұлғаның қоғамдағы орны
жүктеу/скачать 499,93 Kb.
|
Қазақ тілі В1 деңгейі
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖАЗЫЛЫМ 4-тапсырма. Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, сөйлем құрастырыңыз.
- 3 СӨЖ тапсырмасы
- ОҚЫЛЫМ 2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыз. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ
| 3-тапсырма. Топпен талқылаңыздар:
1. Халық санын көбейту үшін не қажет деп ойлайсыз? 2. Халықтың әлеуметтік жағдайы демографияға әсер етуі мүмкін бе? 3. Демографиялық жағдай елге оң немесе кері әсерін тигізуі мүмкін бе? ЖАЗЫЛЫМ 4-тапсырма. Төменде берілген сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып, сөйлем құрастырыңыз. Демографиялық көрсеткіш, демографиялық саясат, халық саны, демографиялық әлеует, алдын ала болжау, тарихи оқиғалар, соққы, ашаршылық, дүниежүзілік соғыс, халық тығыздығы, демографиялық дағдарыс, экономикалық жағдай, бала туу көрсеткіші, әлеуметтік жағдай, халықтың орташа жас көрсеткіші, елдің қартаю дәрежесі, бақылаусыз бала туудың арту қаупі. №3 СӨЖ тапсырмасы: 1. Ашаршылық туралы тарихи фактілерді пайдаланып, эссе жазыңыз. 4-сабақ Мәтін мазмұнындағы факт, оқиға, әрекеттерге көзқарасын, қатынасын білдіре алу, ой қорыту тәсілдері ТЫҢДАЛЫМ 1-тапсырма. Төменде берілген сөздермен (сөз тіркестерімен) сөйлем құрастырыңыз. ұлттық демографиялық сана – национальное демографическое сознание демографиялық мінез-құлық – демографическое поведение ұлттық сана – национальное сознание отаршылық – колонизация демографиялық деректер – демографические данные халық санының кемуі – снижение численности населения тұрғындардың этникалық құрамы – этнический состав населения табиғи өсім қарқыны – темп естественного прироста өлім-жітім – смертность ажырасу – развод көші-қонды реттеу – регулирование миграции көші-қондық теріс сальдо – отрицательное сальдо миграции ОҚЫЛЫМ 2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыз. ТӘУЕЛСІЗ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙЫ Егеменді ел болып, іргемізді бүтіндеп отырған кезде ұзақ жылдар бойы отаршылық тұзағына түскен ұлттық санамыз қайта жанданып, даму үстінде. Соның бір жарқын көрінісі ұлттық демографиялық санамыз бен демографиялық мінез-құлқымызда орын алып отырған келелі өзгерістерден айқын байқалады. Кейінгі жылдары демографиялық деректерді білуге деген құлшыныс артып, қазақ ұлтының үрім бүтағының өсіп-өнуі, сандық және сапалық өркендеуінің ахуалы қалай деген сауал әркімді де ойландыра түсуде. Саны жағынан әлемнің өркениетті дамыған елдерінен кешен қалған қазақ халқы үшін демографиялық ой-сананы жаңа сапалық тұрғыда қалыптастырудың тарихи маңызы аса зор. Тәуелсіздігін әлем таныған, БҰҰ-ның толыққанды мүшесі Қазақстан үшін дүниенің төрт бұрышындағы өзінің географиялық орны мен әлем халықтары арасындағы үлес салмағын айқын түсіне білуі керек. Республикада халықтың табиғи қозғалыс процесін бейнелейтін көрсеткіштердің жалпы деңгейі артуда. Мемлекетаралық көшіп-қону байланыстарының ішінде Қазақстан үшін ТМД елдерімен айырбастау аса қарқынды болды. ТМД елдеріне кетушілердің жалпы санының 69,9 пайыз орыстар, ал ТМД-дан тыс елдерге кетушілердің 63,3 пайызы – немістер. Облысаралық алмасуда оң және аса көп өсім бұрынғыша Алматы (9,7 мың) және Астана (6 мың) қалаларының еншісіне тиеді. Ресми статистикалық мәліметтер бойынша, Қазақстан тұрғындарының 56 пайызы қалаларда, 44 пайызы ауылды жерлерде тұрады. Қазақстандықтар санының кемуі өлке тұрғындарының демографиялық құрылымындағы ерекшеліктерге байланысты. Дәлірек айтқанда, орыс тілді тұрғындардың атамекеніне көшуінен және табиғи өсімінің төмен деңгейде болуынан туындауда. Қазақстан тұрғындарының этникалық құрамында қазақтар мен орыстардың үлес салмағы басым Қазақтардың үлес салмағы жыл өткен сайын өсіп келе жатса, орыстардың саны 70-жылдардың соңынан бері қарай кемуде. Қазақтар санының көбеюі мен үлес салмағының артуы олардың табиғи өсімінің нәтижесі және елден қазақ емес ұлттардың көшуіне байланысты. Сондай-ақ оған қазақтардың алыс (Қытай, Моңғолия, Иран) және таяу (Ресей, Өзбекстан, Түркіменстан) шетелдерден елге оралуы да жәрдем етуде. Сондай-ақ қазақтар тығыз тұратын жерлердің біразы экологиялық апат аймаққа жатады. Салыстыра қарау үшін шетелдердегі орташа өмір сүру көрсеткішіне назар аударайық: ол Жапонияда – 76,1, Испанияда – 75,7, Коста-Рикада – 75,6, Андаррода – 75,3, Гонконг пен Израильде – 75,1, Австралияда – 75, Швецияда – 74,8, Грекияда – 74,6, Ұлыбритания – 73,2 жас (1) Қазақстан тұрғындары денсаулығының нашарлауы көп жағдайда қоршаған ортаның экологиялық жағдайының төмендеуінен. Мысалы, Семей ядролық полигоны аймағының радиоактивті ластануынан, Арал теңізі өңірінің агрохимиялық ластануға ұшырауынан туындауда. Көші-қондық теріс сальдо 90-жылдардың басынан бастап барлық облыстарда орын алды. Әсіресе, Қарағанды, Ақмола, Жамбыл, Семей Талдықорған облыстарында жоғары деңгейге жетті. Соның нәтижесінде Қазақстан халқының саны 1993 жылға қарай қысқара бастады, оның орнын табиғи өсім жаба алмады. Көші-қон процесінің барысында 1993 жылдан 1999 жылға дейінгі аралықта тұрғындар саны 1637,3 мың адамға қысқарды (1) 1994 жылы 410,4 мың адам республикадан көшті. Демографиялық процестердегі келеңсіз жәйттерге қарамастан, елде біртіндеп ілгерілеушілік байқалуда. Бұл – елдегі демографиялық ахуалдық жақсарып келе жатқандығын айғағы. Бүгіндері демографиялық саясат саласында қалыптасып отырған мәселелерді шешу аса маңызды мәселе. Сондықтан оның ауқымы және халықтың қоныстануы жоғары кәсіби деңгейде жан-жақты талданғаны абзал, әрі оның нәтижелері объективті тұрғыда ашылып көрсетілуі тиіс. Туындаған мәселелерді шешу қоғамдағы тұрақтылық пен Қазақстан Республикасының болашағын қамтамасыз етуге бағытталған демографиялық саясаттың табысты жүруіне тікелей байланысты. АЙТЫЛЫМ жүктеу/скачать 499,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|