өнеркәсіп – промышленность
еңбек құралы – инструмент труда
өндіріс саласы –
сфера производства
кәсіпорын – предприятие
өндірушілер – производители
тұтынушылар –
потребители
тасымалдау–перевозка
өндірістің шарты – условия производства
экономикалық теория – экономическая теория
көлік логистикасы –
транспортная логистика
көпшілік пайдаланатын көлік – общественный транспорт
еңбекті аймақтық бөлу – региональное распределение труда
материалдық өндіріс саласы – сфера
материального производства
дүниежүзілік жүк тасымалы – мировые грузоперевозки
ОҚЫЛЫМ
2- тапсырма. Мәтінді түсініп оқыңыз.
Қазақстанның көлік шығарушы жүйесі өнеркәсіптен, жер бөлуден және өндіретін өнеркәсіптен кейінгі материалдық өндіріс саласы болып табылады. Экономикалық теория көліктің қазіргі қоғамды дамытудағы
орыны мен рөлін анықтай отырып, оны еңбектің жалпы барлық құралы ретінде, өндірістің жалпы шартының бірі деп қарастырады. Кәсіпорын ішінде еңбек құралы мен жұмысшыларды ауыстыра отырып, көлік еңбекті технологиялық бөлумен туатын байланыстарды іске асырады. Бұл қызметтерді ішкі өндірістік көлік орындайды. Өндірушілер мен тұтынушылар арасында өнімнің әр түрлі түрінің орынын ауыстыра отырып көлік еңбекті аймақтық бөлу нәтижесінен туатын байланыстарды іске асырады. Бұл қызметтермен айналысу саласы көлік құзырында болады. Ол еңбекті қоғамдық бөлу тарихи процеске кіру кезінде жеке өндіріс саласына бөлінеді. Қазіргі жағдайдан айналу процесінде тасымалдауды көбіне жалпы пайдаланатын көліктер —
темір жол, теңіз, өзен, автомобиль, әуе және арнайы көліктер (құбыр өткізгіштер, электр берудің жоғары қуатты желілері және кәсіпорынның магистралды қатынас жолдарының торабымен байланыстыратын темір жол кіріс жолдары) орындайды. Көліктің осы түрлері жіктелген жүйемен бірге айналу процесінің материалдық негізін құрайды. Сонымен бірге көлікке оны халық шаруашылығының басқа салаларынан айыратын (даралайтын) кейбір ерекшеліктер тән.
Қазіргі жағдайда көліктің дамуы кез келген елдің өндірушілік күшінің өсуімен және оның сыртқы байланыстарымен байланысты. Дүниежүзілік жүк тасымалын жүзеге асыруда көліктің жеке түрлерінің үлесі шығыс еуропа елдері үшін келесі сандарды кұрайды: су көлігі — 23 %, жер бетіндегі көліктер — 64 % және көліктің басқа түрлері — 13%; өнеркәсіптік дамыған елдер үшін — 62, 27 және 11; дамушы елдер үшін — 84, 10 және 6. Жер шарының 70% территориясын алып жатқан дамушы елдерде жер бетіндегі
көліктік жолдар төмен, ол дүниежүзілік инфрақұрылымның 5 % құрайды.
АЙТЫЛЫМ
Достарыңызбен бөлісу: 
