13-суретте оттегі молеку-лаларының 00С - тен 2000С аралығындағы молекулалары-ның жылдамдық бойынша таралуы көрсетілген. Ал мо-лекуланың абсолют мәндегі жылдамдықтарының Макс-велл бойынша таралуын оның температурасы мен массасы-на байланыссыз келтірілген формада жазуға болады.
13-сурет
Ол үшін (2.49) формуласындағы жылдамдықтың абсолют мәнін салыстырмалы мәнімен алмастыру керек. Жылдамдық-тың салыстырмалы мәні молекула жылдамдығының ең жоғарғы ықтималды жылдамдығының қатынасына тең . Мұны ескерсек, (2.44) формуласы мынадай түрге келеді:
(2.47) мұндағы, - С және интервалындағы салыс-тырмалы жылдамдықтағы молекулалар саны. Бұған сәйкес, функциясы келесі түрде болады: (2.48)
Жылдамдықтың орташа арифметикалық мәнін табу үшін төмендегі формуланы пайдаланайық: . (2.49)
(2.45) формуласын ескерсек,
. (2.50)
Газдың тепе - теңдікте емес күйінде молекулаларының жылдамдық бойынша таралуы максвеллше таралудан өзгеше болады. Ол тепе - теңдікке өткенде молекулаларының соқтығысу нәтижесінде молекулаларының жылдамдық бойынша таралуы максвелше таралуға келеді. §7. Больцман заңы
Газдың тепе - теңдік күйіндегі молекулаларының бейберекет жылулық қозғалысы оның алып тұрған көлемінде біртекті таралуына мәжбүрлейді және әрбір бірлік көлеміндегі молекулалар саны бірдей болады. Ал, егер, газ сыртқы күш өрісінде болса бұл біртектілік бұзылады.
Мысалы, ауырлық күш өрісіндегі газды қарастырайық. Негізінің ауданы бірлік шамаға тең газ бағанасын ойша бөліп алайық (14-сурет). Белгілі бір h биіктігіндегі қысым Р болса, биіктігі dh шамаға артқанда қысымы dP шамаға кемиді. Бұл қысымның шамасы h+dh биіктігіндегі газ көлемінің салмағы мен h биіктігіндегі салмағының айыры-мына тең болады. Яғни, негізінің ауданы бірлік шамасындағы dh биіктігі газ көлемінің қысымы газ алып тұрған көлемінің салмағы тең:
