Монография «Елтаным баспасы»

Көңілге алу, жүзіктің көзінен өткендей

жүктеу/скачать 14,19 Mb.

Pdf көрінісі

бет	188/248
Дата	08.02.2022
өлшемі	14,19 Mb.
	#117158
түрі	Монография

1 ... 184 185 186 187 188 189 190 191 ... 248

Байланысты:
Verstka фразеологизмдер

Көңілге алу, жүзіктің көзінен өткендей
Аузына түсу ↓ 1.Біреуге жем болу 2.Ойға сап ету. Өліп кете жаздау ↓

Көңілге алу, жүзіктің көзінен өткендей
тіркестердің басқа
мағыналарында өзара ассоциациялық байланыс болғанымен, олардың
семантикасында жалғаса туған мағына сияқты мағына жақындығы
жоқ, өйткені жарыса туған көп мағыналықың əрқайсы тең дəрежеде.
Фразеологизмдердің арасында көп мағыналық жалғаса туындауға
қарағанда жарыса туындау нəтижесінде көбірек дамиды.
Ассоциациялық байланыс бірнеше ситуацияға негіз болатын мысал-
дар:
Аузына түсу ↓

1.Біреуге жем болу
2.Ойға сап ету.
Өліп кете жаздау
↓
1.сұғанақтық көрсету
2.кез-келген іске жан-тəнін салу
3.қатты ұялу
4.жақсы көру, өбектеу.
5.ашкөздік
Мағына ортақтығы бір фразеологиялық тұлғадан көрінеді. Бейне-
леу, сипаттау кезінде айтушы ауыспалы метафоралық мағына арқылы
бірнеше көріністің суретін бір-ақ ауыз сөзбен жеткізе алады. Мұндай
тіркес мағынасының сан түрлі мағыналық қырлары жалғаса туатын көп
мағыналықтан жарыса туатын көп мағыналықтың ерекшеліктері бар.
Олар:
◊
Жарыса туындаған көп мағыналықта алғашқы мағына соңғы
мағынаға негіз бола алмайды.
◊
Жарыса туатын көп мағыналық үшін əр түрлі ситуация қажет.
◊
Тіркестер арасында ассоциациялық байланыс болғанымен, олардың
семантикасында жалғаса туған мағына сияқты мағына жақындығы бол-
майды.

189
◊
Жа
рыса туған көп мағыналықтың əрқайсысы тең дəрежеде дами-
ды.
◊
Негізгі мағынадан алшақтап, мағыналық байланыс үзілсе омоним
тіркестерге айналады.
Қазақ тіліндегі көпмағыналы фразеологизмдердің лексика-семан-
тикалық топтарын экстралингвистикалық факторлаға сүйене отырып,
шартты түрде жүйелегенде төмендегі түрлерін айтуға болады.
ü
Адамдардың қалыптасқан дағдылы қасиеттері (мінез-құлқы, кəсіби
ерекшеліктері) :

жүктеу/скачать 14,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 184 185 186 187 188 189 190 191 ... 248