Монография түркістан, 2010 жыл Пікір жазғандар: Ә. Жолдасбеков- педагогика ғылымдарының докторы,профессор


Рухани өмір аймағына ықпал жасау әдістері



бет58/226
Дата22.12.2021
өлшемі4,7 Mb.
#585
түріМонография
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   226
Рухани өмір аймағына ықпал жасау әдістері шәкірттерді олар үшін жаңалықты болған өмір қатынастарына ендіру бағытында қолданылады. Әрбір балада әлеуметтік пайдалы әрекет-қылық тәжірибесі, өмірлік бағыт-бағдар бірліктерін қалыптастырушы шарттарға байланысты тұрмыстық тәжірибе, қоғамға жат қылықтардан сақтандырушы жоғары адамгершілікті ұстанымдар қоры жинақталуы тиіс. Бұл үшін өз тәрбиесіне қаратылған әрбір шәкірттің өзіндік жан еңбегі (В.А.Сухомлинский) ұйымдастырылуы тиіс. Мектеп жағдайында әділдік принципі негізінде балаларға пікір, ой сарабын жүргізу қабілетін қалыптастыруға бағытталған жаттығуларды пайдаланған жөн. Ой туындатушы жаттығулар (метод дилемм) балалардың бас қосып моральдық мәселелерді талқылауымен жүргізіледі. Талқы барысында әр мәселе бойынша сұрақтар қойылып, балалардың қолдау не қарсы жауаптары келтіріледі. Жауаптарды талдау және бағалау келесі белгілер бойынша өткізілгені дұрыс: таңдау, құндылық, әлеуметтік ролі және әділдік. Айтылған әрбір ой пікір бойынша қай адамның да құндылықты өмірлік бағыт-бағдарын айқын тануға болады. Ой, пікір туындату сайысын кез-келген мұғалім ұйымдастыра алады, тек төмендегі шарттарды ұстанса, жеткілікті:

мәселе балалардың нақты өмірімен байланысты болуы;

мүмкіндігінше түсінімді, қарапайым келуі;

мәселе тұйықталып қалмайтын, кең ой-өріс танытуға қолайлы болуы ;

инабаттық мәселелерін кең қамтитын екі не одан да көп сұрақтарды қамтуы;

шәкірттер таңдауына жауап баламаларын бере отырып, басты мәселеден ауытқымауды талап ету, яғни “бас кейіпкер қандай адам болғаны жөн?” деген сұрақ төңірегінде шешім табу.

Мұндай сұрақ көп жағдайларда шәкірттер арасында қызғын пікір-талас пайда етіп, қатысушылардың қайсысын да өз дәлелін келтіруге ынталандырады, ал бұл шәкірттердің өмір барысында молынан кезігетін әрқандай жағдайлардан жол тауып, шығуына мүмкіндік қалайды.

Ой туындату әдісіне сәйкес өзіндік тәрбиенің және бір әдісі рефлексия - әрбір жеке бастың өз санасында болып жатқандар жөнінде ой толғастыру үдерісі. Рефлексия арқылы адам нақты уақыт не белгілі жағдаяттарға байланысты тек өзін ғана танып шектелместен, өзіне деген басқалардың да көзқарас, пікірін пайымдастырады, сонымен бірге өз бойында болып қалар өзгерістер жөнінде де алдын ала ой қалайды.

Тәрбие формалары – тәрбие үдерісін ұйымдастыру жолы, шәкірттердің ұжымдық және жеке-дара іс әрекеттерін белгілі мақсатқа бағдарлап жүзеге асыру шаралары.

Тәрбиелік шараларды ұжымдасып жоспарлау. Дайындау және өткізу үдерісінде шығармашыл қызметтестік жағдайы жасалады. Бұл тұлғаның, ұжымның дамуына көмектесіп, ұжымның ішкі қатынастарын өрістетуде қолайлы мүмкіндіктер береді. Мұндай шаралар педагог-тәрбиешінің әр тәрбиеленушімен, ұжыммен тәрбиелік міндеттерді орындау бағытында өзара әрекеттестік қатынастар құрып, көзделген мақсаттарға жетуге жол ашады. Қазіргі заман мектебі тәжірибесінде қатысушылар ауқымына орай кең қолданымдағы тәрбиелік іс формалары төмендегідей: сынып мүшелерінің баршасын қамтыған – жаппай, үйірмелік – топтық, жеке дара формалары. Ал тәрбиелік іс бағыттарына байланысты, мысалы – шәкірттердің таным дамытушылық іс-әрекеттеріне арналған формалары, келесідей: викторина, білім аукционы, білгірлер бәсекесі, жобалар конкурсы, іскерлік ойындар, мектептегі ғылыми конференциялар, ойлап тапқыштар мен қиялшылдар жарысы және т.б. Адамгершілік тәрбиесін іске асыруға қолданылуы мүмкін формалар: пікір-талас, дөңгелек стол, инабаттылық тақырыбындағы әңгіме – сұхбаттар, теле-көпірлер, қайырымдылық істері, әдеби-сазды құрылымдар және с.с. Тәрбиелік іс формалары педагогикалық ғылыми принциптер негізінде іріктеледі. Тәрбие үдерісін ұйымдастыру формалары өз мазмұны бойынша неғұрылым көп түрлі және ауқымды келсе, оның тиімділігі де арта түседі. Балалар ұжымының әрбіріне сай келетін тәрбие формасын ұсына отырып, оның негізіне алынатын педагогикалық мақсатқа сәйкестік талабын бірде естен шығармаған жөн.

Ынталы педагог үшін тәрбиелік іс формалары шексіз көп, солардың арасынан баланы жалықтырмайтын, жаңалыққа көзін ашып, қызықсыну, ұмтылыс жолына жетек болатын формаларды әрдайым ауыстыра пайдалану- шебер педагог жемісі.



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   226




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет