М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 2,01 Mb.
|
| 4. Қаралатын сұрақтар:
4.1.Бауырмен жорғалаушылар класына жалпы сипаттама. Жоғары сатыдағы омыртқалыларға тән үш қасиетіне қоса өзіндік прогрессивті жетілу жақтарын барлық мүшелер жүйесінің құрылысындағы ерекшеліктерінен тауып, дәлелдеу. Бұған жалпы сезім мен жүйке жүйесі күрделенуі мен табиғат кеңістігіне кең таралуы мен 4.2. Бауырымен жорғалаушылар құрылысына шолу мысалға сұр кесірткені ала отырып, туысынан мынадай ерекшеліктерді байқаймыз. 1.Тері жабындысы эпидермис беті қасаңданып үздіксіз түлеп отыруға жеткен. Меншікті тері үстіне сүйекті клеткалар нәтижесінде булануды тоқтатқан. 2.Қаңқа күрделенген: ми сауытында 33 сүйек ал омыртқа жотасы: мойын бөлігі – 8, кеуде, тұлғада – 22, сегіз көз – 2, құйрықта бірнеше ондық омыртқалылардан қалыптасқан. 3.Ет жүйесі метамерлік орналасуын жозғалтып, бессаусақты аяқ қозғалуына орай а) қозғалыс мүшелерінің ет жүйесі әсіресе б) көкірек қуысы қалыптасуына орай қабыртқа аралық еттерінің жетілуі ерекше орны бар. 4.Асқорыту жүйесінде де күрделенуі бар: ауыз қуысы, онда екі сүйекті таңдай жұтқыншақ етті тіл, жоқ тістері, айқындалған қарын, ащ шек, соқыр шек тұқысы, тоқ шек, клоако (артқы қуыс). Асқорытуға қатысты: Бауыр, оның еті, қарын асты безі. 5.Тыныс алу мүшесі - өкпе, мойынының ұзаруынан көмекей, оның жалғасы – кеңірдек пайда болған 6.Қанайналу мүшесі: 3 камералы жүрек (колтырауында – 4) 7.Зәр шығару мүшесі: жамбас бүйрек (метанефрос) көпшілігінде БЖ. Зәрі қоюланған зат тәрізді болып, азоттық алмасу өнімі – зәр қышқылы болып келеді. Суда аз ериді. 8.Көбею мүшесі: шағылысу мүшесі (гаттериядан басқа) дамыған. (қолтырауындармен тасбақада – дара) 9.Жүйке жүйесі қосмекенділерге қарағанда неғұрлым күрделеніп жетілген. Алдыңғы ми қабаты қалыңдаған.Төбе көзі жетілген. Мишық күшті дамыған. Мидан 11 жұп жүйке жамыған. 10.Сезім мүшелері: қосмекенділерге қарағанда күрделі жетілген,қалыптасқан.Әсіресе иіс сезуінде – якобсон мүшесі, көруде қозғалмалы қабақтары, естуінде үш құлақ: ішкі, ортаңғы, сыртқы; ішкіде –жарты сақиналы каналдарды біріктіріп тұрған – улитка; ортаңғыт құлақта үзеңгі сүйекші пайда болған; сыртқыда –есіту түтігі қалыптасқан. Рептилиялар дыбысты 20-6000 герц арасында қабылдай алады. 4.3.Бауырмен жорғалаушылардың осы заманғы систематикасын В.М.Константинов, 2000;2004) жүйесі бойынша беруді ұйғардық..Бұнда 3 кластармағын 4 отрядқа топтастырған: Анапсидтер кластармағы Отр.Тасбақалар – 250 түрлері. Лепидозаврлар кластармағы Отр.Тұмсықбастылар 1 түрі Отр.Қабыршақтылар 4300+3000 түрлері Архозаврлар кластармағы Отр.Қолтырауындар 25 түрлері Жалпы БЖ: Тау биіктігі – 5000 м бойлық бойынша таралуы, ендік бойынша түстіктен экваторға дейін: 2; 12; 30;50;68; 150-200 түрлер жиілігі деңгейінде таралған. жүктеу/скачать 2,01 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|