Музыкалық дидактикалық ойындардың бірнеше түрлері бар

дидактикалық ойындар

1.Дыбыс биіктігін естуге арналған музыкалық – дидактикалық ойындар

2.Ырғақ сезімдерін дамытуға арналған ойындар.

3.Диатоникалық естуге арналған ойындар.

4.Тембрлік естуге арналған ойындар.

5.Есте сақтау және естуге арналған ойындар.

6.Музыкалық бейнені, қиял мен шығармашылық қабілеттерін ажыратуға арналған ойындар.

Түрлі сипаттағы музыкамен байланысты музыкалық – ойындарды ойнағанда: байсалды, асықпай және көңілді, шаттанған көңілді жеткізуге талпындырады. Балалардың ой-өрісін, есте сақтау, қабылдау, орындаушылық қабілеттерін арттырады және де музыкаға деген қызығушылықтарын оятады.

Әр ойынды ойнағанда әр баланың шығармашылық бастамасын, ойынды өз бетінше құру және ойлаған ойын іске асыру, өзін ойын желісі мен ережесін сәйкес ұстау қасиетін қалыптастырады. Ойын құру үдерісінде жолдастарына тілектестік қарым-қатынасын, олармен санаса білуді, қиын жағдайларда көмекке келуді, ойын материалын қолдануда келісім жасауды, дауларды әділ шешуді қалыптастырады.Ән-күй сабағында музыкалық дидактикалық ойындарды қолданудың мәні өте зор. Әнді орындағанда ойнап айтуға болады. Мысалы, екінші сәби топтарында әнді тірек сызба арқылы және де әнге сәйкес қимыл-қозғалыстар жасап орындауға болады, осы сәтте балалардың ой-өрісі дамып әнді тез жаттап алуларына мүмкіндік тудырады.Осы музыкалық дидактикалық ойындарды ән-күй сабағында, топта, серуенде, үйде ойнауға болады.

Мысалы: «Аңшы мен қояндар»

Ойын шарты: Бір - бір сәбіз ұстаған қояндар музыкамен жерге жатып аунап, аяқтарын тыпырлатып немесе би қимылдарын жасап секіреді. Сәбіз ұрлап жатқан қояндарды аңшы көріп қалып. Пух! "Пух" - деп атады. Қояндар орындарынан тұрып, жан - жаққа қашады. Музыка тоқтағанда тырп етпей отыра, не жата қалады. Қозғалған қоян айыпты болып, ән немесе би билейді.

«Сылдырмақ»

Ойын шарты: Музыка жетекшісі бөлменің ішінде сылдырмақты сылдырлатып, тығып қояды ал балалар сылдырмақтың үнін естіп тауып алулары керек.

Сиқырлы текше

 Мақсаты:Текшедегі аңдардың дауысын келтіріп, тембырын өзгерту мүмкіндігінше жоғару көтеру.

 Ойын шарты:Көңілді қиын емес әуен ойналады. Педагог және    балалар шеңберге тұрады. Текшені бір біріне қолдарына беріп, тақпақ  айтады.

–      Алма кепті домалап,

–      Көше бойын аралап.

–      Кім алманы табады,

–      Сол ойыннан шығады.

Қай баланың қолында текше қалып қойса, сол бала текшені ортаға лақтырады. Педагог текшеде қандай сурет екенін балалардан сұрайды. Балалар жауап береді. Егер текшеде мысықтың суреті болса, педагог ол балаға мысықтың қалай амандасатын көрсетуін сұрайды. 

   НЕ  ҚАЛАЙ ДЫБЫСТАЙДЫ? 

Суреттерге қарап, қай құс қандай дыбыс шығаратынын аңықтап, олардыңқимылдарын келтіріп, музыкамен қимылдау. 

Педагог үйшікті көрсетіп, онда әртүрлі аспапта ойнайтын музыканттар тұратынын айтады.

 

Ырғақ сезімдерін дамытуға арналған ойындар

1.  Баспалдақтан баяу, асықпай түсеміз;

2.  Далаға шықтық күннің көзіне қуанып жүгірдік;

3.  Айгерім допты алып жерге соға бастады;

4.  Балалар тез секірді;

Бірақ күн күркіреп жаңбыр жауа бастады, алдымен ақырын, сосын қатты жауды.Балалар қорқып тез-тез балабақшаға оралды.(осы қимылдардыңбарлығын ән-күй жетекшісі музыкалық балғамен ойнайды. 

 Әнді орналастыру 

 

Ойын шарты:Топтан бір бал ортаға шығады.Қалған балалар ойыншықты залдың бір жеріне тығып қоюға кіріседі.Тандалған бала шығып ойыншықты іздей бастайды, балалар егерде қатты әндетсе, соғырлұм ойыншық жақын жерде, ал егерде балалар ақырын әндетсе ойыншық алыста дегенді білдіреді.

Тандалған бала омыны пайдалана отырып, ойыншықты тауып алуы керек. 

 

Тембрлік естуге арналған ән

 

Ойын шарты: Балалар шеңбер жасап отырады, жүргізуші бір бала ортаға шығып, ширманың артына барып, музыкалық аспапта немесе музыкалық ойыншықта ойнайды. Ал қалған балалар тез арада ойлап табулары керек.Қай бала тез және дұрыс шешімін табады сол бала жүргізуші болып ойынды жалғастырады.

 

 «Музыкалық текше»

Ән- күй жетекшісі:

Текше кетті айнала

Бере ғой сен досыңа

Текше саған тоқтаса

Сал өнерді ортаға – деп әндетеді, ал балалалар шеңберде тұрып бір-біріне текшені жібереді, ән аяқталған кезде қай балаға текше келіп тоқтайды, сол бала ортаға өз өнерін салады.

 

Ойын шарты:Балалар шеңбер жасап тұрады,сылдырмақты оң қолдарында ұстайды.Қоян – шеңбердің ортасында.Музыка сүйемелдеуімен барлығы сылдырмақта ойнайды,екі аяқпен секіреді.Музыка аяқталуымен балалар сылдырмақтарын тығады,қоян сылдырмақтарды іздейді.Ойын осылай жалғасады.Келесі жолы қонаққа қуыршақ келеді, ол балаларға орамал таратып, ойнауға ұсынады. 

 

Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған №174 бөбекжай-балабақша-

сы балаларының орындауындағы

«Ұлы көштің басталуы» атты театрландырылған көрінісі.
Мақсаты: 1.Қазақ халқының тәуелсіздік жолындағы тарихына шолу.

2.Балаларды ата-бабаларының тәуелсіздік жолындағы ерлігі үлгісінде.

Отанына, халқына адал қызмет етуге, халқының тегі мен тарихын білуге тәрбиелеу.

3.Рухы мықты азаматтық қасиетті дәріптеуге қалыптастыру.

Рольді сомдайтындар: Есен-бұға (Санжар), Уәзір(Мади), Керей(Рамазан), Жәнібек(Асылжан), үлкен Абыз ақсақал(Алиби),

Абылайхан(Рамазан), Төле би(Санжар), Қазыбек би(Алихан), Әйтеке би(Мардан)

2-жүргізуші:
Қазақ өз тарихында ұлт ретінде талай мәрте жойылып кете жаздап, тағдырдың талай ащы зары мен тауқыметін тартты.Әдетте, біз қазақ ұлысының қалыптасуын, Қазақ хандығының жеке орда тігуін Жәнібек пен Керей хандардың есімімен байланыстырамыз. Бұл кезең қазақ халқының болашағы үшін шешуші тарихи сәттердің бірі болғаны рас.
1-жүргізуші:

Арғы атаңыз арыстандай сақтар да,

Ет жүрегі саған сырын ақтарған.

Сыр шертейін мына балғын ұрпаққа,

Сонау шалғай, сол бір шалғай шақтардан.

2-жүргізуші:

(күй ырғағында)

аттың шабысы естіледі

Сахнаға Есен-бұға, ақсақалдар мен билері шығып отырады.
Уәзір: Алдияр тақсыр, сізге Әбілқайыр хандығынан Керей мен Жәнібек сұлтандар келіп тұр.
Есен-бұға: Кірсін!
Керей мен Жәнібек Ассалаумағалейкум! – деп бастарын иіп амандасады.
Есен-бұға: Келген шаруаларыңды айтыңдар!
Керей: Ойраттардан жеңілген Әбілқайыр хан ашу-ызасын қоластындағы халықтардан алып, жазалай бастады.
Жәнібек: Салықты көбейтіп, тайпамыздың берекесін алуда.
Керей: Сондықтан да біз, бауырымыз Жәнібек екеуіміз, сізге бұйымтаймен келіп отырмыз.
Есен-бұға: Бұйымтайың болса айт!
Керей: Бір аймағыңыздан бізге жер бөліп берсеңіз, сол жерде өзіміздің тайпамызбен қоныстанып, өсіп-өнсек деген ойдамыз.
Есен-бұға: Я, солай-де; Керей, Жәнібек, мен өзімнің ақсақал, сұлтандарыммен ақылдасайын. Сендер барып демалыңдар!
(Керей мен Жәнібек шығып кетеді)
(қыздардың қазақша биі орындалады)

Уәзір: Керей, Жәнібек сұлтандар, кіріңіздер!
Есен-бұға: Ойлана, ақылдаса келе былай шештік: Шу мен Талас өзенінің бойындағы Қозыбас аумағы сендердің мекендерің болсын!
Керей: Алдияр, біз бұл жерді құт мекенге айналдырамыз.

- Бар қазақты біріктіретін уақыт келгенін халық та түсінді, соңымыздан ереді деп сенемін.

Есен-бұға:

Уа сұлтандарым қазақпен қонсы болсаң қол етіне алынбас деген , ежелден келе жатқан сөз бар еді сол болып, соған анық көз жетті.

Уа жұртым әр жұрттың жұмағы өз ордасы, бодансыз аспаны, бағынышсыз байрағы екен, иесіз жер, киесіз жер хансыз орда болмайды, басымызға бақ қайырған сәтінде кешегі онтарлы көшкен, көшінің тізгінін ұстаған Керей мен Жәнібек еді. Ақ тілек пен аға жолы деп Керейді ақ орданың ханы етіп көтерейік. (басына бөрік, үстіне шапан жабады, барлығы дауыспен Керей хан-3)

Қалмаққа барлық қазақ қарсы тұрды, 

Бізге жеткен тарихта көп бар дерек, 

Көп үйдің санасы бол.

Бір үйдің атасы болма,

Бір елдің санасы бол.

Өзегің талса, өзен бойын жағала.

Басыңа іс түссе, көпшілікті сағала.

Халқыңа әділ бол,

Жауыңа қатал бол,

Досыңа адал бол.

Қазыбек би:

Жеріміздің шетін жау баспасын деп,

Үкіге найза таққан елміз.

Дәм- тұзды ақтай білген елміз!

Досымызды сақтай білген елміз.

Атадан ұл туса, құл боламын деп тумайды,

Анадан қыз туса, күң боламын деп тумайды.

Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз!

Бай болсаң халқыңа пайдаң тисін.

Батыр болсаң жауға найзаң тисін.

Бай болып елге пайдаң тимесе,

Батыр болып елге пайдаң тимесе,

Елден бөлек күйің күйсін.

Ең басты маңызды іс әрі мәнді, 

Тарихта Есімханда болды ескі жол, 

Нұрлы жолмен біз алысқа барамыз,