Музыкалық өнер теориясы мен технологиясы
Дəріс тақырып: Қазақтың ұлттық аспаптары
жүктеу/скачать 0,63 Mb.
|
Муз онер
Дəріс тақырып: Қазақтың ұлттық аспаптары. Дəріс мазмұны: 1. Аспаптар классификациясы (топтасуы). Аспаптар туралы аңыздар. Музыка сабағында балалар аспаптарын қолдану. Əдебиеттер: Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 12 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998 Б.Сарыбаев «Қазақтың ұлттық аспаптары. ОЖСӨЖ мазмұны: Аспаптар туралы аңыздар. «Мұңлық пен Запрлық», «Қорқыт – қобыз», «Жетігеннің жетеуі» т.б. СӨЖ мазмұны: Аспап үндерін үнтаспаға жаздыру /қобыз, домбыра, сазсырнай, сыбызғы, шаңқобыз т.б./. Қазақтың ұлттық жəне балалар аспаптары /Альбом жасау/. 2 кредит сағат №9 Практикалық сабақ Тақырып: И.Нүсіпбаев «Домбырасыз сəн қайда» əні. Практикалық сабақ мазмұны: Сазгер жəне əн туралы түсінік. Əнді үйрету жолы. Əдебиеттер: Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 4 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998 Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. Хрестоматия. 4 сыныпқа арналған. Алматы, 1998 ОЖСӨЖ мазмұны : И.Нүсіпбаев – балалар композиторы жəне əндері. СӨЖ мазмұны: Əнді үйрету жолдары. Қимылмен көрсету. 10 апта 1 кредит сағат №10 дəріс сабақ Дəріс тақырыбы: Балалар сазгерлері Дəріс мазмұны: 1. И.Нүсіпбаев шығармашылығы Ə.Еспаев əндері К. Дүйсекеев шығармашылығы Əдебиеттер: Ғизатов Б.Г. Мектептегі əн музыка сабағы. Алматы, 1968. И.Нүсіпбаев Балалар əндер жинағы. Алматы. ОЖСӨЖ мазмұны: Ғизатов Б.Г «Біз өмірдің гүліміз» əні СӨЖ мазмұны: Əнге аннотация 2 кредит сағат №10 практикалық сабақ Практикалық сабақ тақырыбы: Аспаппен əн салу. Дəріс мазмұны: 1. Балалар əндерін үйрену. 2. Əнді дирижерлау. Əдебиеттер: Айтиева. Хормен дирижерлау Меңдіғалиева Г. Музыкалық тəрбие əдістемесі.Алматы, 1985. Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе: учеб. Пособие для студентов пед. инст по спец «музыка и пение».М.: Просвещение, 1983 4. Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального воспитания младших школьников: Учеб. Пособие для студ. Фак. Педвузов.М.: Издательский ц ентр «Академия», 2001 ОЖСӨЖ – мазмұны: Балалар əндеріне аннотация. СӨЖ мазмұны: И.Нүсіпбаев əндерін дирижерлау. 1 кредит сағат №11 Дəріс сабақ Дəріс тақырыбы: Балалар сазгерлері. Б.Ғизатов. Дəріс мазмұны: 1. Б.Ғизатов өмірі 2. Б.Ғизатов əндері. Əдебиеттер: Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 4 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998 Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. Хрестоматия. 4 сыныпқа арналған. Алматы, 1998 ОЖСӨЖмазмұны: Б.Ғизатов шығармалары. СӨЖ мазмұны: Б.Ғизатов əндері «Реферат». №11 Практикалық сабақ 2 кредит сағат Тақырып: Балалар əндері. Аспаппен əн салу. Практикалық сабақ мазмұны: 1. Б.Ғизатов «Төлдер» əні. 2. «Біз өмірдің гүліміз» əні Əдебиеттер: 1.Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 1 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998. ОЖСӨЖ мазмұны: Əндерді дирижерлау. СӨЖ мазмұны: «Наурыз», «Табиғат», «Ана», «Төрттүлікке арналған сабақ жоспарларын құру. 1 кредит сағат №12 Дəріс сабақ Дəріс тақырыбы: Балалар сазгерлері. К.Қуатбаев. Дəріс мазмұны: 1. К.Қуатбаев өмірі 2. К.Қуатбаев əндері. Əдебиеттер: Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 4 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998 Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. Хрестоматия. 4 сыныпқа арналған. Алматы, 1998 ОЖСӨЖмазмұны: К.Қуатбаев шығармалары. СӨЖ мазмұны: К.Қуатбаев əндерін нотасын жинақтау. 2 кредит сағат № 12 Практикалық сабақ Тақырып: К.Қуатбаев шығармалары Практикалық сабақ мазмұны: К.Қуатбаевтың «Ақ əжем» əні Əдебиеттер: Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. Хрестоматия. 2 сыныпқа арналған. Алматы, 1998. ОЖСӨЖ мазмұны : К.Қуатбаев əндерін дирижерлау. СӨЖ мазмұны: Сазгер əндеріне аннотация. 13 апта 1 кредит сағат № 13 дəріс сабақ Дəріс тақырыбы:Музыка сабағында жаңа педагогикалық технологияларды қолдану. Дəріс мазмұны: Интегративтік оқыту технологиясына сипаттама Компьютерлік технология. Əдебиеттер: 1. Педагогикалық психологиялық сөздік ОЖСӨЖ мазмұны: Интегративтік оқыту технологиясы СӨЖмазмұны: Кезкелген тақырыпта кіріктірілген сабақ жоспарын қ ұру. 2 кредит сағат № 13 Практикалық сабақ Тақырып: Табиғат сұлулығы Абай шығармаларында (Интеграцияланған сабақ) Практикалық сабақ мазмұны: Абай Құнанбайұлының табиғат лирикасына арнаған өлеңдері. Əн үйрену: «Желсіз түнде жарық ай» (2 дауыста) Шығармашылық жұмыс. Табиғат сұлулығы Абай шығармаларында атты тақырыпта эссе жазу. Абай шығармаларына иллюстрация жасау (сурет салу). Əдебиеттер: 1. Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. 4 сыныпқа арналған оқулық. Алматы, 1998 Ш.Б.Құлманова, М.А.Оразалиева, Б.Сүлейменова Музыка. Хрестоматия. 4 сыныпқа арналған. Алматы, 1998. ОЖСӨЖ мазмұны : Абайақын, Абайсазгер, Абайсуретші. /Пікірталас/ СӨЖ мазмұны: Абай əндерін үнтаспаға түсіру. Көрнекіліктер жасау. 14 апта 1 кредит сағат Тақырып: Күй өнері жəне күйшілер Дəріс мазмұны: 1. Төкпе күйшілер 2.Құрманғазы Сағырбайұлы күйлерінің шығу тарихы
Күйлерінің шығу тарихы Əдебиеттер: Құрманғазы. Сарыарқа. Алматы. Е.Үсенов Домбыра үйрену мектебі. Алматы Тастанов Домбыра үйрену. Ө. Спанов Домбыра үйренейік. Қазақ орта мектеп оқушыларына арналған оқу құралы. Алматы, «Əуен» 1992. Б.Сарыбаев «Қазақтың ұлттық аспаптары. Бейсенбекұлы О. Сазды аспаптар сыры: Көпшілік қауымға арналған. Алматы: Ана тілі, 1994. /1016/ ОЖСӨЖмазмұны: Құрманғазы Сағырбайұлы, Дəулеткерей Шығайұлы т.б. күйлері, шығу тарихы СӨЖ мазмұны: Құрманғазының «Аман бол, шешем, аман бол!», «Сарыарқа», «Балбырауын»т.б. күйлерін таспаға түсіру. Ақбай күйінің үзіндісіне көрнекілік жасау. 2 кредит сағат № 14 Практикалық сабақ Практикалық сабақ тақырыбы: Шертпе күйшілер. Практикалық сабақ мазмұны: Тəттімбетшертпе күй шебері. С.Тұрысбеков күйлері. Əдебиеттер: Құрманғазы. Сарыарқа. Алматы. Е.Үсенов Домбыра үйрену мектебі. Алматы Тастанов Домбыра үйрену. Ө. Спанов Домбыра үйренейік. Қазақ орта мектеп оқушыларына арналған оқу құралы. Алматы, «Əуен» 1992. Б.Сарыбаев «Қазақтың ұлттық аспаптары. Бейсенбекұлы О. Сазды аспаптар сыры: Көпшілік қауымға арналған. Алматы: Ана тілі, 1994. /1016/ ОЖСӨЖ мазмұны : Шертпе күйшілер. СӨЖ мазмұны: Шертпе күйлерді тыңдау. 15 апта 1 кредит сағат Тақырып: Сыныптан тыс музыкалық тəрбие Дəріс мазмұны: Сыныптан тыс музыкалық тəрбие түрлері Балалар мейрамдары мен бос уақыттары Əдебиеттер: Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального воспитания младших школьников: Учеб. Пособие для студ. Фак. Педвузов.М.: Издательский ц ентр «Академия», 2001 Бастауыш мектеп журналдары ОЖСӨЖ мазмұны: Мерекелік сценарий СӨЖ мазмұны: Наурыз, жаңа жыл, аналар күні мейрамдары сценарийін құру. 2 кредит сағат № 15 Практикалық сабақ Практикалық сабақ тақырыбы: ДЭККО жанры. Практикалық сабақ мазмұны: ДЭККО жанры. ДЭККО жанрын негізін салушылар Əдебиеттер: ОЖСӨЖ мазмұны : ДЭККО жанрындағы күйлерді тыңдау. «Адай», «Əке толғауы» т.б. СӨЖ мазмұны: Ж.Еңсепов жəне əндері мен күйлері (Баяндама) Негізгі жəне қосымша əдебиеттер тізімі, Интернет желісіндегі Webсайт адрестері Курс бойынша негізгі əдебиеттер тізімі: Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе: учеб. Пособие для студентов пед,инст по спец «музыка и пение».М.: Просвещение, 1983.224с. Аитова Б.З. Хор жəне дирижерлау пəніне арналған оқу құралы.Алматы, 2003. Балтабаев М., Өтемұратова Б «Елімай» бағдарлама сы бойынша методикалық құрал. Алматы, «Атамекен», 1993. Безбородова Л.А., Алиев Ю.Б. Методика преподавания музыки в общеобразовательных учереждениях: Учеб.пособие для студ. Муз фак.педвузов.М.: Изд.це нтр «Академия»,2002. Ғашықтық əндер /Құраст. И.Жақанов, Алматы: Өнер, 1 992. Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального воспитания младших школьников: Учеб. Пособие для студ. Фак. Педвузов.М.: Издательский ц ентр «Академия», 2001.368с. Музыка: жалпы білім беретін мектептің 1сыныбына арналған оқулық /Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова, С.Елеманова. Алматы: «Атамұра», 200 0.128б Музыка: жалпы білім беретін мектептің 2сыныбына ар налған оқулық /Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова, С.Елеманова. Алматы: «Атамұра», 200 0.128б Музыка: жалпы білім беретін мектептің 3сыныбына арналған оқулық /Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова, С.Елеманова. Алматы: «Атамұра», 200 0.128б Музыка: жалпы білім беретін мектептің 4сыныбын а арналған оқулық /Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова, С.Елеманова. Алматы: «Атамұра», 200 0.128б Музыка хрестоматиясы. Жалпы білім беретін мектептің 1сыныбына аралған. Құрастырғандар: Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова. Алматы: Атамұра, 1998.96б. Музыка хрестоматиясы. Жалпы білім беретін мектептің 2сыныбына аралған. Құрастырғандар: Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова. Алматы: Атамұра, 1998.96б. Музыка хрестоматиясы. Жалпы білім беретін мектептің 34сыныптарына аралған. Құрастырғандар: Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова. Алматы: Атамұра, 1998.96б. Меңдіғалиева Музыка тəрбие əдістемесі Спанов Ө.Қ. Домбыра үйренейік. Қазақ орта мектеп оқушыларына арналған оқу құралы. Алматы, «Əуен» 1992. Кабалевский Д.Б. Музыка туралы əңгіме. Алматы, Өнер, 1989. Халық əндері мен композиторларының əндері. I том. Құрастырған Ж.Кəрменов.Алматы «Өнер»,1991. осымша əдебиеттер: Айтуарова А. Т., Өтебаева С.С. Музыкалық тəрбие əдістемесі: оқу құралы. Алматы, 1997. Айдарбекова Л. Методика музыкального воспитания в Казахстане. РИК. Алматы, 1998. Балтабаев М. Қазақ халық музыкасы жəне студент жастар. Алматы, «Ана тілі» 1991. Ғизатов Б.Г. Қазақша музыкалықтерминологиялық сөздік. Алматы, Ғалым, 1978. Жансейітова С., Мусина К. Русскоказахский толк овый словарь музыкальных терминов. Алматы, 1991. А.Б.Жəрдемова Музыка тарихы. Орал 2003 Қазақ орта мектебінің 2,3 жəне 4 сыныптары үшін музыка программалары. (Құр. Ғизатов б., Қарамолдаева Ж., Жəрдемалиева Р) Алматы, 1987. А.С.Ұзақбаева. Тамыры терең тəрбие. Алматы, 1985. А.С.Ұзақбаева Өнершең өнер өрісі. Алматы. Құрманғазы. Сарыарқа. Алматы. Е.Үсенов Домбыра үйрену мектебі. Алматы Тастанов Домбыра үйрену. 30.Ө. Спанов Домбыра үйренейік. Қазақ орта мектеп оқушыларына арналған оқу құралы. Алматы, «Əуен» 1992.
Б.Сарыбаев «Қазақтың ұлттық аспаптары. Бейсенбекұлы О. Сазды аспаптар сыры: Көпшілік қауымға арналған. Алматы: Ана тілі, 1994. /1016/ Интернет ресурстар http://www.heippeducation.rupublication15.htm http://www.portalus.ru/modules/shkola/rus_readme http://www.eidos.ru/jornal/2008/07121.htm http://www.booksite.ru/fultext/kos/hmar/ped/1.htm http://www.researcher.ru/methodics/method/razvitie http://www.websib.ru/ites/2000/0609.htm http://www.5ballov.ru/referats/preview/91185 http://window.edu.ru/window_catalog/pdf2txt Пəн бойынша тапсырмаларды орындау жəне тапсыру кестесі
6. Мəтіндік оқу құралы, авторлық дəрістер № 1 дəріс Дəріс тақырыбы: Кіріспе. БМ музыканы үйрету тəрбиесінің теориясы мен технологиясы. Дəріс мазмұны: 1. Пəнге сипаттама. Басқа пəндермен байланысы Мақсаты: Пəн туралы түсінік беру. Курс екі блімнен трады: БМ музыканы үйрету тəрбиесінің теориясының негіздері. БМ музыканы үйрету тəрбиесінің технологиясының негіздері. Курты масаты: Студенттердің бойында музыкалықпедагогикалық мəд ениетінің негізін қалыптастыру жəне болашақ бастауыш мектеп мұғалімдерін оқушыларға музыкалық тəрбие беру жұмысына даярлау. Курс андай міндеттерді кздейді: Бастауыш мектептің болашақ ұстаздарына музыкаға ж əне мектептегі музыкапедагогикалық жұмысына сүйіспеншілігін қалыптастыру. Студенттерге музыканың мəні мен ерекшеліктерін; Музыканың адам өмірінде əлеуметтік ролін ашып кө рсету; Студенттердің бойында музыка өнері туралы білім ж үйесін; музыканы дұрыс қабылдау дағдыларын, музыкадағы өм ір мазмұнын білу қабілеттерін қалыптастыру жолдарын көрсету. Бастауыш білімнің мемлекеттік стандартқа сəйкесті гі бағдарламасының мазмұны жəне онымен өткізілетін жұмыстың негізгі принциптері мен əдістерін толық игерту. Сыныптан тыс музыкалық жиындарды өткізудегі өз бе тінше жұмыс жасау дағдыларын тəрбиелеу. андай музыкалы терминдерді алыптастырасыз: нота, дыбыс, октава, екпін, ұзақтығы, динамикалық белгі, альтерация, акапелла, унисон, өлшем, лига, стакато, скрипка жəне бас кілттері, ансамбль т.б. əн, күй, би, марш. хор, опера, сопрано, альт, тенор, бас, дауыс, диапозон, дауыс аппарттары, дирижерлық сетка, ауфтак, дирижер т.б. андай ғымдарды алыптастырасыз: əнəнші, күйкүйші, тарихи жəне аңыз күйлер, сазгер лер, балалар сазгерлері, орындаушы, ақын, жыржыршы, терме, айтыс оның түрлерін, музыкалық ас паптар т.б. Нені йрене аласыз: Хормен əн салуға; Мектеп репертуарларын үйренуге (Отан, төрттүлік, ана, табиғат т.б. тақырыптар аясында) Əнді хормен дирижерлауға; Шығармаларды тыңдап, талдауға; Ырғақты би қимылдарын жасауға;
Педагогика тарихы Психология; Физиология; Ішкі байланыс: Музыка теориясы; Хормен əн салу жəн е дирижерлау; Музыкалық аспап; Музыка тарихы; Сольфеджио
Пəн неше бөлімнен тұрады? Пəннің мақсатміндеттері қандай? Қандай пəндермен байланысады? Əдебиеттер: Осеннева М.С., Безбородова Л.А. Методика музыкального воспитания младших школьников: Учеб. Пособие для студ. Фак. Педвузов.М.: Издательский ц ентр «Академия», 2001 / 3 бет/ Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Музыкально – педагогические технологии учителя музыки: Учеб. пособие. М.: Прометей, 2005.232с. /8; 12; 14 Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Музыкально – педагогическое образование в России на рубеже XX и XXI столетий.Москва, МПГУ, 2002.132с. /2425; 3841 б ет./ Абдуллин Э.Б., Николаева Е.В. Содержание и организация занятий в различных формах общего музыкального образования: учеб. пособ. Для студ. Высших педагогических учебных заведений.Липецк: ЛГПУ, 2006.115с. /6—7; 2023;/ Апраксина О.А. Методика музыкального воспитания в школе: учеб. Пособие для студентов пед. инст по спец «музыка и пение».М.: Просвещение, 1983. № 2 дəріс Дəріс тақырыбы: Жалпы білім беретін қазақ мектептеріндегі музыка бағдарламалары. Дəріс мазмұны: Жалпы білім беретін мектепте /18 сыныптар/ музы кадан Д.Б.Кабалевскийдің басшылығымен жасалған бағдарлама. Жалпы білім беретін қазақ мектебіндегі музыкадан «Мұрагер» бағдарламасы Мақсаты:Музыка бағдарламалары ерекшеліктерін ұғындыру. Д.Б.Кабалевский бағдарламасының басты ерекшелігі: музыканы оқушыларға жекежеке музыкалық əрекеттерге (əн салу, əн тыңдау, музыкалық сауат) бөліп оқшаулап ұсынудан бас тартып, барлық музыкалық əрекет кешенді түрде белгілі бір тақырыптарға топталған музыкалық шығармаларды оқыту барысында біртұтас атқарылады. Сөйтіп оқу бағдарламасы тақырыптар бойынша түзіліп, сол тақырыпты меңгеру барысында музыкалық қабілеттер практикалық дағдылар мен біліктердің дамуы көзделеді. Музыкалық шығарманың көңілкүй, сезімдік, адамгерші лікэстетикалық болмысына табан тірей отырып, оны интонациялық – бейнелілік тұтастықта талдауды ұсынады. Мұнда музыкалық нақыштың кез келген құралын (əуен, ырғақ, лад, тембр т.б.) сезіну, кезкелген орындаушылық дағдыны дамыту музыканың өмірмен байланысын, мазмұн мен түр бірлігін ашуға бағытталған өзінің төл көркемдік қызметтері ретінде атқарылады. Бағдарлама оқу материалдарының қайталануынан арылған музыка пəні оқытылатын барлық сыныптар арасында жəне бастауыш оқыту сатысы мен негізгі мектеп сатысы арасында сабақтастық сақталып отырады. Онда сабақтарды өткізу жағдайларына, оқушылардың музыкалық өмір тəжірибесінің деңгейіне, ерекшеліктеріне жəне оқытушының мүмкіндіктеріне қарай біршама еркіндік берілген, тек жалпы тенденциядан ауытқымау шарт. Бағдарламаның елеулі жаңашылдығы – оның нысаны – оқшау музыка емес, тұтас өнер: музыка əдебиетпен, бейнелеу өнерімен тікелей байланыста қаралады. Оқушыларға музыка сабақтарында музыканың өнердің басқа түрлерімен жанжақты байланыс, өмірде гі ортақ негіздері, өзара ықпалы, бірінбірі толықтыруы туралы түсініктер ұсынылады. Сөйтіп, музыканы əдебиетпен, бейнелеу өнерімен байланыста оқыту бұл бағдарламаның тақырыптық мазмұнының іргетасын құрайтын маңызды ерекшелігі болып табылды. Музыка сабақтарының басты мақсаттарының бірі оқушыларының музыкалық ға на емес, сонымен бірге тұтас көркемдік ойөрісін қалыптастыру белгіленген. Бұл өз кезегінде музыканы қабылдауды, таныпбілуді байытады жəне ең бастысы – музыка сабақтарының неғұрлым терең де, тиімді тəрбиелік ықпалдығына негіз құрады. Д.Б.Кабалевскийдің «Музыка» бағдарламасының негізгі ерекшелігі болып табылатын өнер түрлерін біртұтастықта оқыту жүйесі бейнелі түрде 1суретте көрсетілген. Мұнда музыка, əдебиет, бейнелеу өнері, театр, кино туындыларының бəрі де ортақ бір топырақтанөмірден өніп жетілетіні бейнеленген. Олар бірін бірі суреттемейді жəне алмастырмайды, əрқайсысы өзінше өмірдің басты құбылыстарын, тарихи оқиғаларды, табиғат көріністерін, адам мінезі мен ішкі күйін т.б. ұқсастықта бейнелейді. Музыканы оқушыларға жекежеке музыкалық əрекеттерге (əн салу , əн тыңдау, музыкалық сауат) бөліп оқшаулап ұсынудан бас тартып, барлық музыкалық əрекет кешенді түрде белгілі бір тақырыптарға топталған музыкалық шығармаларды оқыту барысында біртұтас атқарылады. Сөйтіп оқу бағдарламасы тақырыптар бойынша түзіліп, сол тақырыпты меңгеру барысында музыкалық қабілеттер практикалық дағдылар мен біліктердің дамуы көзделеді.
Т У А
Өмір
нер тріні орта негізділігі (Д.Б.Кабалевский жүйесі бойынша) Педагогикалық үрдісте өнер түрлерін пайдалану мəселесін кеңес мектебінің көрнекті қайраткерлері мен педагогтары П.П.Блонский, Т.С.Щацкий, сондайақ қаз іргі педагогғалымдар Д.Б.Кабалевский, О.А.Апраксина, Э.Б.Абдуллин, Ю.Б.Алиев, В.В.Медушевский, Б.М.Неменский, Г.П.Шевченко, қазақстандық ғалымдарда М.Х.Балтабаев, С.А.Ұзақбаева, Р.Р.Жəрдемалиева, Ш.Б.Құлманова, Р.Қ.Дүйсембінова, Б.А.Əлмұханбетов, Ж.Еңсепов, М.М.Нағымова, Н.Е.Мукеева т.б. қарастырды. Қазақстан мектептері, оның ішінде қазақ мектептері де 19701980жылдар а ралығында РСФСР ағарту министрлігінің басшылығымен ғылымизерттеу и нститутының музыкаəн оқыту зертханасында Д.Б.Кабалевский жасаған «Музыка» бағдарламасына көшуді жүзеге асырды. Осы үлгідегі 1972 жылғы бағдарлама 1998 жылдарға дейін негізінен өзгеріссіз қайта басылып қолданылып келді. Бұл Д.Б.Кабалевскийдің «Музыка» бағдарламасы ұстанымдары негізінде жасалған, қазақ мектептерінде жаппай қолданылып жүрген 25 сыныптардың (авторы Б.Ғизатов , Р.Жəрдемалиева, Г.Қарамолдаева) жəне 6сынып (авторы Ө.Байділдаев) музыка пəні бағдарламалары 1982, 1987, 1990ж басылымдарда, одан кейін де елеулі өзгеріске ұшыраған жоқ. Қазақстан мектептері, оның ішінде қазақ мектептері де 19701980 жылдар аралығында музыкаəн оқыту зертханасында Д.Б.Кабалевский жасаған «Музыка» бағдарламасына көшуді жүзеге асырды.Осы үлгідегі 1972 жылғы бағдарлама 1998 жылдарға дейін негізінен өзгеріссіз қайта басылып қолданылып келді. Бұл Д.Б.Кабалевскийдің «Музыка» бағдарламасы ұстанымдары негізінде жасалған, қазақ мектептерінде жаппай қолданылып жүрген 25 сыныптардың (авторы Б. Ғизатов, Р.Жəрдемалиева, Г.Қарамолдаева) жəне 6 сынып (авторы Ө.Байділдаев) музыка пəні бағдарламалары 1982, 1987, 1990ж басылымдарда, одан кейін де елеулі өзгеріске ұшыраған жоқ. 1990 жылы Білім министрлігі тарапынан бұл өзгерістер мен талаптар ескеріле отырып, «Қазақ мектептері мен мектепке дейінгі балалар мекемелеріндегі имандылықэстетикалық тəрбие берудің кешенді бағдарламасы» ұсынылды. Бұл бағдарлама қазақ халқының мəдениетін, өнерін балалар бақшасынан бастап мектепке жəне мектептен тыс оқу орындарында тұтас таныту жөнінен елеулі бетбұрыс болды. Мектепке дейінгі балалар мекемелерінде имандылық, ізгілік, эстетикалық тəрбие жүйесі баланың сезімталдығын оятып, оның бойында эстетикалық мағлұматтарды қалыптастырып, музыкаға, сурет салуға, сөз сырына үңілуге, тақпақ оқуға, ертегі айту қабілетін дамыта бастауға, айналадағы ортаны, оның əр түрлі құбылыстарына көзқарасын орнықтыруға бағытталды. Мектептегі адамгершілікэст етикалық бағыттағы сабақтарда мəнерлеп сөйлеу жəне шешендік, мінезқұлық жəне əдеп, əнкүй, бейне леу, қолөнер, қазақ биі, ырғақты би (гимнастика) оқушының əсемдік сезімін, бейнелі ойлау қабілетін, жалпы адамгершілік қасиеттерін қалыптастыру көзделді. Бағдарлама оқушының бойына өнердің мəні мен алатын орнын, оны қабылдау деңгейін дамыта отырып, туған елінің, өз халқының ұлттық, елжандылық сезімін қалыптастыруға жанжақты педагогикалық жағдай жасауға көмектеседі. Жастарға музыкалықэстетикалық тəрбие берудің жалп ы бағыты анықталған бағдарламаның негізінде 1сыныпқа арналған «Елімай» əнкүй бағда рламасы (авторлары М.Балтабаев, С.Ұзақбаева, Т.Қышқашбаев т.б. кейінірек 23 сыныптарға арналға н бағдарлама (авторлары М.Балтабаев, Т.Қышқашбаев, Б.Өтемұратова) жасалынды. «Елімай» бағдарламасы музыкалықэстетикалық білім нің күрделі жүйелілігіне, ажырамас тұтастығына негізделді. Онда əн, күй, оюөрнектер, би қимылдары, ұлттық ойын түрлері, ауыз əдебиеті үлгілері (мақалмəтелдер, жаңылтпаштар, ертегілер ж ұмбақтар, аңызəңгімелер т.б.) жəне домбырада ойнау машықтары астастырыла берілген. Жастарға эстетикалық тəрбие беруде музыканы өнердің өзге түрлерімен кешенді жүйеде оқыту мəселелерінде елеулі ізденіс танытқан бағдарламаның бірі А.Райымбергенов пен С.Райымбергенованың авторлығымен «Жалпы білім беретін қазақ орта мектебінің əнкүй сабағына араналған «Мұрагер» бағдарламасы 14 сыныптар үшін 1994 жылы жарық көрд і. Бұл бағдарлама халық көркемөнер мұраларымен тоғысты, алайда көркемөнер мұраларымыздың ішінде тек қана домбыра тартуды толығырақ меңгеруге көмектесетін түрлері іріктеліп алынды. Қысқасы əнк үй пəні музыка ауызша – поэтикалық, қолөнер, көркемөнер түрлерінің басы тоғысқан интеграцияланған комплексті пəн болуға тиіс». Музыканың өнер пəндерімен байланысын кеңірек қолдануға ұмтылған тағы бір бағдарлама – Ш.Құлманова, М.Оразалиева, Б.Сүлейменова жасаған «Əнкүй» бағдарламасы. Мұнда авторлар «қызықты аңыздар мен əңгімелерді айтып беру сол материалды сапалы да жеңіл қабылдауға, естерінде ұзақ сақтауға көмектеседі» дей келіп, Д.Б.Кабалевский ұстанымдарын басшылыққа алып, «оқушылар музыканы көңіл күйін анықтауды, музыканың көркемдік құралдарының қарапайым түрлерін ажыратуға... үйренеді, синкертті ұғыммен танысады деген мақсат қояды. Сөйтіп оқушылардың жас ерекшеліктерін ескере отырып (тұрақты зейін, есте сақтаудың еріксіз түрінің басым болуы, ойынға бейімділігі), музыка сабағына би қимылдары, бейнелеу, ойын элементтері, тақпақтар, жұмбақтар кең енгізілген. 19801990 жылдарда қалыптасқан музыканы əдебиетпен байланыста оқыту тенденциясы 1998 жылдан бастап шыға бастаған музыка пəні бойынша жаңа буын оқу бағдарламалары мен оқулықтарында жалғасын тапқан Ж.Еңсепов, Б.Ысқақовтың 56 сыныпта р үшін жасаған «Музыка» бағдарламасы өзінің негізгі музыкалықэстетикалық кешендері білімтəрби е міндеттерін атқаруда «оқушыларға саз өнеріндегі тұлғаларды таныстырып, олардың шығармашылық жəне өмірбаяндық жолдарынан қысқаша мəлімет» беруді де, музыкалық шығармалардың «туу, орындалу, халыққа тарату, ұрпақтанұрпаққа жалғау жолдарымен» таныстыруды да қарастырады Қалай болғанда да өнерді синтезді оқытуға түбегейлі бетбұрыс жасалуы оның жастарға эстетикалық тəрбие беру құралдарының бірі болып табылатынын айғақтай түседі. «Қазіргі білім берудің мəні рухани құндылықтарды жеткізуде, санасезім құндылықтарды қалыптастырып, байытуда дəрменсіз болып отыр», дей отырып Т.С.Гершунский «Тұлғаның қажетті сана сезім сапаларына жетуге бағдарланған интегративті білім бере алатын білім мазмұнын құруды» ұсынады. Осы тұрғыдан алғанда өнер пəндерін интеграциялау арқылы оқушыларға эстетикалық тəрбие беру қажеттігі айқындала түседі. жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||