Научно-методический журнал Серия: Естественно-технические науки. Социальные и экономические науки. Филологические науки
жүктеу/скачать 4,81 Mb. Pdf көрінісі
|
2-сан 2023 (1-серия)
| Nazariy tahlil.
Kristal panjarada paramagnit kirishma atomlarining magnit nanoklasterlarini hosil qilish orqali yarimo‗tkazgichlarning magnit xususiyatlarini boshqarish yangi ilmiy yo‗nalishdir. Shu munosabat bilan, kremniydagi marganets kirishma atomlarining holatlarini o‗rganish katta ilmiy qiziqish uyg‗otadi. Bunday qiziqish, birinchidan, marganets atomla- rining katta spinli 3d54s2 elektron tuzilishga ega bo‗lgan paramagnit kirishma ekanligi, ikkinchidan, Mn++(3d5) holatidagi marganets atomi ancha kichik ion radiusiga (0,96 Å) ega ekanligi bilan bog‗liq, bu qiymat Si kristall panjara- sidagi oraliq bo‗shlig‗idan kichikroq (1,77 Å). Shuning uchun kremniy tarkibidagi marganets atomlari asosan kris- tall panjara oraliqlaridagi bo‗shliqlarda joylashgan va ancha katta diffuziya koeffitsientiga ega. Kremniy kristall pan- jarasidagi marganetsatomlarining ushbu asosiy parametrlari klasterlarning shakllanishini rag‗batlantiradi. Haqiqatan ham, elektron paramagnit rezonans (EPR) usulidan foyda- langan holda [1-3] da ko‗rsatilganidek, kremniy kristall panjarasida ma‘lum legirlash sharoitida qo‗shni eng yaqin ekvivalent oraliqlarda joylashgan 4ta marganets atomidan iborat klasterlar paydo bo‗lishi mumkin. Nanotexnologiyaning rivojlanishi, ayniqsa holati, tarkibi va kristallning hajmida taqsimlanishi boshqariladigan kirishma atomlarining nanoklasterlarini hosil qilish texnologiyasini ishlab chiqish, kirishma atomlarining aso- san kristall panjara bo‗shliqlari orqali tarqalish mexanizmi zarurligini ko‗rsatadi. Kirishma atomlarining faqat kristall panjaradagi oraliqlar orqali diffuziyasigina ularning ho- latini, o‗zaro va nuqsonlar bilan ta‗sirini, eng muhimi, ma‗lum termodinamik sharoitlarda turli tuzilish va tarkibga ega bo‗lgan nanoklasterlarni hosil qilish imkonini beradi [4- 6]. Panjara tugunlarida kirishma atomlari klasterlarining shakllanishi nafaqat ularning diffuziya koeffitsienti, balki bir vaqtning o‗zida yetarli miqdordagi kristall panjara tugunlaridagi bo‗sh o‗rinlarining shakllanishi bilan ham cheklangan. Kirishma atomlari kristall panjara oraliqlarida joylashganda katta diffuziya koeffitsientiga ega bo‗lganligi tufayli ularning klasterlarni hosil qilish imkoniyati sezilarli darajada tezlashadi, bu jarayon kristall panjarani qayta tashkil etishni va yuqori energiyani talab qilmaydi [7]. жүктеу/скачать 4,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|