ОСОБЕННОСТИ ОБУЧЕНИЯ ПРЕДМЕТАМ УРОВНЯ ОБЩЕГО СРЕДНЕГО ОБРАЗОВАНИЯ

«Казахский язык» для школ с русским/узбекским/уйгурским/ таджикским языком обучения

«Қазақ тілі» пәнін қазақ тілді емес мектептерде оқыту негізгі және орта деңгейлер бойынша қазақ тілін қатысымдық тұрғыдан меңгерту, оқушыны өз ойын айқын, түсінікті жеткізуге үйрету, коммуникативтік қабілеті дамыған дара тұлғаның дамуына мүмкіндік жасауға негізделген.

«Балабақша-мектеп-колледж-жоғары-оқу орны» жүйесіндегі мемлекеттік тілді деңгейлік үздіксіз оқыту стандартына (бұдан әрі -

Стандарт) сай мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары жіктелді (43-кесте):
43-кесте – ҚР үздіксіз білім беру жүйесінде мемлекеттік тілді деңгейлік оқытудың сатылары

Үздіксіз білім берудің сатысы	Сыныбы	Деңгейлер	Игерім атаулары
Жоғары сынып	10	В1+ ортадан жоғары деңгей	В1.2 Тереңдетіле қалыптасқан толық игерім
	11		В1+ Тереңдетіле қалыптасқан жетік игерім

Стандартта Еуропалық деңгейлер жүйесіне сәйкес қазақстандық әдістемеші-ғалымдар қазақ тілін үйрету үшін алты деңгейді ұстанады. Ол деңгейлер жүйесі А1, А2, В1, В2, С1, С2 деп аталатын үш ірі деңгейден тұрады (44-кесте).

Стандартта ҚР жалпы білім беретін қазақ тілді емес мектептерде «Қазақ тілі» пәні бойынша оқушылардың қазақ тілін білу деңгейлері мен сөйлеу дағдыларына қойылатын өлшемдер де көрсетілген (45-кесте).

10-11-сыныптарда оқу процесі ҚР Білім және ғылым министрінің 2013 жылғы 03 сәуірдегі № 115 бұйрығымен бекітілген (ҚР Білім және ғылым министрінің 2015 жылғы 18 маусымдағы № 393 бұйрығымен өзгерістермен толықтырулар енгізілген) :

жалпы орта білім беру деңгейінің жаратылыстану-математикалық бағыттағы 10-11-сыныптары үшін «Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілінде емес) пәнінен үлгілік оқу бағдарламасы;

жалпы орта білім беру деңгейінің қоғамдық-гуманитарлық бағыттағы 10-11-сыныптары үшін «Қазақ тілі» (оқыту қазақ тілінде емес) пәнінен үлгілік оқу бағдарламасымен жүзеге асырылады.

«Қазақстан Республикасы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» ҚР БҒМ 2013 жылғы 27 қарашадағы №471 бұйрығына сәйкес «Қазақ тілі» пәні оқу жүктемесінің көлемі:

оқыту орыс тілді мектептерде:

– қоғамдық-гуманитарлық бағытында:оқыту орыс тілді мектептерде:

10-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; 11-сынып – аптасына 4 сағат, оқу жылында – 136 сағат; оқыту ұйғыр, өзбек, тәжік тілді мектептерде:

10-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

11-сынып – аптасына 3 сағат, оқу жылында – 102 сағат;

– жаратылыстану-математикалық бағытында: оқыту орыс тілді мектептерде:

Әрбір тоқсанда алынатын бақылау жұмысының (тест, бақылау жұмысы) саны сол сыныптағы апталық сағат санымен сәйкес келуі керек.

Әрбір мұғалім қазақ тілі мен әдебиет сабақтарында бақылау жұмыстарын алып, тіл дамыту сабақтарын шығармашылықпен жүргізіп, дұрыс ұйымдастыра білуде ең негізгі мәселенің бірі – оқушының жас ерекшелігі мен білім қорына байланысты бақылау жұмысын алудың міндеті мен көлемін анықтау болып табылады. Мұғалім сол міндет пен көлемге байланысты бақылау жұмысының түрін, көлемін, оның әдіс-тәсілдерін белгілейді, анықтайды.

Ескерту. Әр сынып бойынша алынатын бақылау жұмыстарының, тест тапсырмаларының мазмұны мен құрылымын пән мұғалімдері бағдарламалық материалдарға сәйкес өздері құрастырады (46-кесте).
46-кесте – Қазақ тілінен бақылау жұмыстарының саны

Сынып	Бақылау жұмысы (әр тоқсанда)	Тест тапсырмалары (әр тоқсанда)
10	2	2
11	2	2

10-11 сыныптарға ұсынылған бақылау жұмыстарының нормалары

Оқу жылы бойы алған білім деңгейлерін анықтау мақсатында 5 бақылау жұмысын өткізуді ұсынамыз.

1. 
   Бастапқы бақылау жұмысы (тест). Алынатын бұл жұмыс түрі былтырғы оқу жылындағы алған білім деңгейлерін тексеру мақсатын қарастырады және тесттің 20 сұрағы лексика-грамматикалық тақырыптарды қамтиды. 10 сұрақ мәтін бойынша берілетін сұрақтар (1 мәтін беріледі. 10- сыныпта 100-110 сөз, 11-сыныпта 110-120 сөзден тұрады). Барлық тест сұрақтары -20, жауап нұсқаларының саны-5. Бұл жұмыс түрін қорытынды аттестаттау жүйесі бойынша бағалау ұсынылады. «5» деген баға – 33-40 балл,
   

2. 
   №1 бақылау жұмысы - І оқу тоқсанының қорытындысы бойынша алынады. Бұл бақылау жұмысы І тоқсан бойынша өтілген барлық тақырыптарды қамтиды. 20 сұрақ лексика- грамматикалық тақырыптар бойынша, 10 сұрақ аудиотыңдалым бойынша (мәтін тыңдалады, тыңдалған мәтін бойынша тест түріндегі сұраққа жауап береді) , 10 сұрақ оқылым бойынша алынады. Бұл жұмыс түрін қорытынды аттестаттау жүйесі бойынша бағалауды ұсынамыз. «5» деген баға –33-40 балл, «4» деген баға – 25-32, «3» деген баға – 9-24 балл, «2» деген баға 0-8 балл.
   
3. 
   №2 бақылау жұмысы - ІІ оқу тоқсанының қорытындысы бойынша алынады. Бұл бақылау жұмысы ІІ тоқсан бойынша өтілген барлық тақырыптарды қамтиды. 20 сұрақ лексика - грамматикалық тақырыптар бойынша, 10 сұрақ аудиотыңдалым бойынша, 10 сұрақ оқылым бойынша алынады. Бұл жұмыс түрін қорытынды аттестаттау жүйесі бойынша бағалауды ұсынамыз. «5» деген баға –33-40 балл, «4» деген баға – 25-32, «3» деген баға – 9-24 балл, «2» деген баға – 0-8 балл.
   
4. 
   №3 бақылау жұмысы - ІІІ оқу тоқсанының қорытындысы бойынша алынады. Бұл бақылау жұмысы ІІІ тоқсан бойынша өтілген барлық тақырыптарды қамтиды. 20 сұрақ лексика - грамматикалық тақырыптар бойынша, 10 сұрақ аудиотыңдалым бойынша, 10 сұрақ оқылым бойынша алынады. Бұл жұмыс түрін қорытынды аттестаттау жүйесі бойынша бағалауды ұсынамыз. «5» деген баға – 33-40 балл, «4» деген баға – 25-32,
   

5. 
   №4 Жылдық бақылау жұмысы (тест) - оқу жылының қорытындысы бойынша алынады. Алынатын бұл жұмыс түрі жыл бойы алған білім деңгейлерін тексеру мақсатын қарастырады және тесттің 20 сұрағы лексика- грамматикалық тақырыптарды қамтиды. 10 сұрақ мәтін бойынша берілетін сұрақтар (1 мәтін беріледі. 10-сыныпта 100-110 сөз, 11-сыныпта 110-120 сөзден тұрады). Барлық тест сұрақтары-20, жауап нұсқаларының саны-5. Бұл жұмыс түрін қорытынды аттестаттау жүйесі бойынша бағалау ұсынылады.
   

Оқушыларда болуы тиіс дәптерлер санын ұсынамыз. (47-кесте). 47-кесте – Оқушы дәптерлерінің саны

Пән	Жұмыс дәптер	Бақылау жұмыс дәптері	Сөздік дәптер	Барлығы
Қазақ тілі	2	1	1	4

• 
  қазақ тілі пәнінен бақылау жұмыстарына арналған дәптері(бұл дәптерге, бақылау, тест жұмыстары орындалады);
  
• 
  «Қазақ тілі» пәнінен сөздікке арналған дәптері.
  

• 
  ай аты мен күн реті жазбаша жазылады.
  
• 
  күн реті мен жұмыс түрінен соң нүкте қойылмайды. Дәптердің басынан жол тасталмай барлық жазбалар бір деңгейде жазылады. Үлгі:
  

• 
  үй жұмысы сынып жұмысының жалғасы деп есептелінеді де, күн реті жазылмайды. Жаттығу (тапсырма) сөзі толық жазылады. Мысалы: 15- жаттығу (тапсырма);
  
• 
  тапсырмаға сәйкес сөздерді бағандарға бөліп жазғанда бірінші сөзі бас әріптен үтірсіз жазылады. Мысалы:
  

• 
  сынып жұмысын немесе үй жұмысын орындағанда тапсырмалар арасында жол қалдырылмайды;
  
• 
  мәтін азат жолдан басталады;
  
• 
  сынып жұмысы мен үй жұмысының арасында 2 жол қалдырылады;
  
• 
  талдау жасау тапсырмаларын орындағанда жақсы ұшталған қара қарындашпен орындаған жөн;
  
• 
  ереже, емлені белгілеу үшін жасыл сияны қолдануға болады.
  

Төл дыбыстарды дұрыс жазбаса қызыл жолға дұрыс жазылуы көрсетілуі

тиіс.

Дәптерге мүмкіндігінше мұғалімнің ескертулері жазылып отырады

Дәптерлерді тексеруден кейін келесі сабақта талдау жасалу қажет. Дәптердегі барлық жұмыс қызыл сиялы қаламмен тексеріледі.

Дәптерлерді тексеру тәртібі:

1. 
   10-11-сыныптарда жұмыс дәптерлері 2 аптада 1рет тексерілуі қажет;
   
2. 
   10-11-сыныптарда сөздік дәптерлері айына 1 рет тексеріледі (баға қойылмайды, ескертулер жазылуы тиіс).
   

–наурыз – Наурыз мейрамы;

–1 мамыр – Қазақстан халықтарының бірлігі мерекесі;

–7 мамыр – Отан қорғаушылар күні

–4 маусым-Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері күні.

–6 шілде – Астана күні;

–30 тамыз – Қазақстан Республикасының Конституциясы күні;

–22 қыркүйек - Қазақстан халықтарының тілдері күні.

–1 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті күні.

–16 желтоқсан – Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні.

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәндері мұғалімдерінің әдістемелік бірлестігінің 2017-2018 оқу жылының отырыстарында келесі тақырыптардың қарастырылуы ұсынылады:

• 
  Коммуникативті бағыттағы белсенділіктер мен әдістердің түрлерін сабақта қолдану жолдары;
  

• 
  Сөйлеу әрекеттері бойынша оқу процесін ұйымдастыру ерекшеліктері;
  
• 
  Қазақ тілін деңгейлік оқыту барысында оқушыларды тілдік қатынасқа үйретудің жолдары;
  
• 
  Қазақ тілін деңгейлік оқыту әдістері;
  

1. 
   nao.kz (Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясыныңресми сайты);
   
2. 
   u-s.kz (Ұстаздар сайты);
   
3. 
   ustaz.kz (Ашық сабақтар сайты);
   
4. 
   testent.ru/news/uroki (Уроки казахского языка в русской школе);
   
5. 
   sabak.ucoz.org/news (Сайт творческих учителей Казахстана);
   
6. 
   plani.kz («Планы.kz» планирование для учителей Казахстана);
   
7. 
   agartu.com («Просвещение" – казахстанский педагогический интернет- журнал);
   
8. 
   testent.ru (Сайт для подготовки к ЕНТ и КТ 2015 - Образовательный сайт);
   

9. 
   obrazovanie (Каталог Казахстанских ресурсов);
   
10. 
    abiturient.kz (Сайт о современном образовании в Казахстане).