ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

Қазіргі заман талабына сай мұғалім әр сабағын жүйелі, тартымды өткізу мен қатар жаңа оқыту технологияларын пайдалануға тиіс. Мұғалім оқушыға жағымды әсер ете отырып, іс-әрекет арқылы нәтижесін қолдана білуі керек.

Бүкіл дүниежүзілік білім беру кеңістігінде кіру мақсатында қазіргі кезде Қазақстанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда. Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізуімен қатар елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып, саралауды, жастардың әлеуметін дамытуды, мұғалім іс-әрекетін жаңаша ұйымдастыруды талап етеді.

Қазіргі уақытта ақпараттандыру процесінің әсерінен жаңа қоғамдық құрылым-ақпараттық қоғам қалыптасты. Осыған орай бүгінгі қоғам өзінің ақпараттық технологиялар деңгейінің жоғарғы өндірісті ақпаратты ресурстармен және қол жетімді мүмкіндіктермен қамтамасыз ете алуымен, ақпараттық іс-әрекеттер сферасының кеңеюімен ерекшеленеді.

Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруде мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.

Қазіргі кезде жалпы білім беретін орта мектептерде ақпараттық білімді қалыптастыруда мұғалім оқушыларды адамгершілікке, ізгіліктік қасиетке және компьютерлік техникаға ұқыпты қарауға тәрбиелей отырып, ақпараттық қоғам идеяларын насихаттайды.

Ақпараттық білім беру төмендегідей біліктіліктерге сүйенеді: ақпараттық ұғымдар мен пайымдауға сүйену; тұжырым жасай алу, дәлелді пікір айта білу, мәлімдей білу, ақпараттық категориялар мен көрсеткіштерді пайдалана білу; сондай-ақ оқуда және өз қызметтеріне компьютерлік техниканы еркін пайдалана білуге үйрету; ақпараттық технологияның мүмкіндіктерін игеру; өзіндік оқу мен өзіндік іс-әрекеттің қалыптасуына әсерін бағалай білу; практикалық іс-әрекеттерге байланысты түрлі мәселелерді шешудің тиімді тәсілдерін таба білу.

Ақпараттық білімді қалыптастыру мынадай мәселелерге: тәрбиенің мақсатына болашақтағы және ақпараттық қоғамның саясаты мен міндеттеріне;оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне; мектептің орта және бастауыш кәсіптік білім беру мекемелеренің материалдық-техникалық базасына; оқушылардың жас ерекшеліктеріне: оқушылардың кәсіби деңгейін анықтай білу қабілеттеріне; педагогтардың информатикадан білім деңгейлеріне және шеберліктеріне тәрбие бағытының ақпараттық қоғам бағыты мен өзара байланысына тәуелді.

Қазіргі кезде әлемде ақпарат және ақпараттық технологияның маңызы ерекше. Біз теледидар көргенде, газет, журнал, кітап оқығанда, радио тыңдағанда әртүрлі ақпараттар жинаймыз.Осыдан «ақпарат» дегеніміз-қандай да бір жаңалық, хабар, сондай-ақ болып жатқан оқиғаларға шолу екенін білеміз.

Адам өте көп ақпаратты сақтай алмайды және басқаларға өзгеріссіз жеткізе де алмайды. Сондықтан ақпаратты сақтау үшін мынадай құралдарды қолданады-папирус, қағаз, фотоүлдір, касеталар, дискілер және т.б.

Әрбір адам ақпараттық технологияны жақсы білуі және өз іс-әрекетіне пайдалана алуы керек. Компьютер – ақпараттық процестерді таратуда қолданылатын ең негізгі құрал. Компьютер ақпараттарды автоматты өңдеуге арналған ақпараттық кешеннен және бағдарламадан тұрады.

Компьютер технологиялық процестерді басқаруға көмектеседі, жобалау жүйесінде қолданылады. Компьютердің көмегімен ақпаратты жеткізу, өңдеу, қолдану және сақтау процесі ыңғайлы және сенімді тәсіл.

Компьютерді тігін өндірісінде пайдалана білу.

Компьютер көптен бері өндірістің кез келген саласында қолданылып келеді. Оның ішінде тігін өндірісінде де бар. Киім дайындау үшін жобасын сызу, көптеген техникалық операцияларды орындау, бұйымды өңдеу сияқты көптеген сатылар автоматтандырылған.

Автоматтандырылған тігін машиналары операция жылдамдыгын арттырып, жұмыстың дәл орындалуын қамтамасыз етеді. Мысалы, машина-автомат, ол бұйымның ең бір қиын тұсы, әдіпті қалтаны өте сапалы өңдей алады. Пішуді автоматтандыру үшін өнеркәсіпте автоматты пішу машиналары кеңінен қолданылады. Пішу автоматтарында матаны жылжытпай ұстап тұратын вакуумдық қондырғылар болады. Матаның қалың қабаты пышақпен немесе лазер сәулесімен, кей жағдайларда су ағыны қатарыме кесіледі. Мұндай ақпараттарды компьютермен баскарады. Аз ғана минут ішінде қажет өлшемде конструкцияланған киім модельдерін жасау үшін ЛЕКО фирмасында жасалған бағдарлама қолданылады. Компьютерде сән журналынан киім моделін таңдап, өлшемдерді енгізіп (ұзындық, кеуде, бел және мықын айналымы) басуға жіберуге болады. Мұндай компьютерлік техниканы пайдаланып, қысқа уақыттың ішінде дәл пішімді алуға болады. Сонымен бірге компьютерден маталар, материалдар, бөлшектерді және өңіржиектерді өңдеудің әртүрлі тәсілдері туралы ақпарат аламыз.

Электрондық анықтамалардан сән журналындағы немесе кітаптағы ақпаратқа қарағанда әлдеқайда көп мағұлмат алуға болады.

Электрондық анықтамалықтар керек ақпаратты тез тауып алуға көмектеседі. Сол сияқты компьютер қолөнер саласында да көмектеседі, әсіресе кестелеуде. Компьютердің көмегімен сурет салуга, оны редакциялауға, түстер гаммасын таңдауға болады. Кестелеу кезінде жіптің түстер үйлесімділігі сақталмаса, күткен нәтижеге жете алмаймыз, кесте онша әсерлі болып шыкпайды. Мұндай және басқа да қателер жібермеу үшін кестені модельдеу кезінде графикалық редакторды пайдалану керек.

Графикалық редактордан басқа кестелері суреттері бар, алуан түрлі компьютерлік каталогтарды пайдалануға болады.

Сәндік- қолданбалы қолөнер сабақтарында ақпараттық технологияларды қолдану- проблемалық және зерттеу әдістерін, жаңа оқыту технологияларын, оқыту формаларын, оқыту ойындарын автоматты оқыту жүйесіне енгізу арқылы бағдарлама бөлімдерін сапалы жүзеге асырады және оқыту процесінің тиімділігін арттырады. Сабақ барысында ақпараттық технологияларды қолдану мұғалімнің уақтын үнемдейді. Оқу материалының көлемін және деңгейін шығармашылық жоспарлауға, оқыту тәрбиелеу процесін ұйымдастыру формасының бір түрінен басқа ауысуына немесе өтуіне, барлық оқыту жүйелерін оңтайлы ұйымдастыруға мүмкіндік береді.

Оқыту ақпараттарын отандық және әлемдік деңгейде түсіну білім алушыны ақпараттық технологиялар маңызын жете түсінуге жақындатады, білім беру кеңістік аймағын кеңейтеді, қазіргі қоғамның мәдени даму талаптарына сәйкес өз әрекеттеріне талдау жасау қажеттіліктерін қалыптастырады.

Сабақта интерактивтік тақтаны қолдану да мұғалімнің кәсіптік шеберлігінің дамуына да өте үлкен ықпал етеді.

Ең бастысы, интерактивті тақта оқытушының барлық проблемаларын шешеді деген ойдан аулақ болу керек. Мұғалім бұл тақтаны өзінің көмекші құралы ретінде ғана қолданғаны жөн.

Интерактивті тақтаның мұғалім үшін ұтымдылығы:

-мұғалімге сабақты толық, түрлендіре түсіндіруге мүмкіндік береді;

-суреттер мен схемаларға өзгертулер, толықтырулар жасауға мүмкіндік бар;

-компьютерде сақталған барлық ақпаратты тез арада ашып көрсетуге болады;

-оқытушыларға жаңа ақпарат іздеп, маман ретінде өсуіне жағдай жасайды.

Интерактивті тақтаның оқушы үшін ұтымдылығы:

-ұжымдық жұмысқа белсене араласуға мүмкіндік береді, өзіндік және әлеуметтік қасиеттерін дамытуга көмектеседі;

-сабақты түрлендіреді, оқу мотиватциясын дамытады;

-оқушылардың қиын сұрақтардың қабылдауын жеңілдетеді.

Мұғалім алдында кей уақыттарда интерактивті тақтаны қолдануда қиыншылықтар да кездеседі:

-кейбір техникалық проблемалар;

-сабаққа дайындалу уақытының ұзаруы;

-санитарлық нормаларды орындау барысында интерактивті тақтамен жұмыс істеудің шектелуі.

Бұл кедергілерге қарамастан интерактивті тақтамен жұмыс істеу мұғалім шыгармашылығында кең орын алуы тиіс.

Менің ойымша технология пәнінен сабақ беруде интерактивті тақтаны қолданудағы ең тиімді әдістердің бірі- презентация. Презентация ағылшын тілінен қазақшаға «көрініс» деп аударылады. Презентация дегеніміз ақпаратты қысқа түрінде түрлі түсті суреттер, схема мен сызбалар арқылы жеткізу.

Мультимедиалық презентация-компьютер бағдарламасы арқылы құрылған ақпарат түрі. Мұндай презентациялар оқушының көңілін өзіне аударып, жадына тез сақталуына ыңғайлы болады.Сонымен қоса осындай презентациялар сабақты әр сынып ерекшелігіне қарай әртүрлі құруға мүмкіндік береді.

Әдебиеттер

1. [Өстемімов К. Технология пәнін оқыту әдістемесі.]

2. [«Қазақстан мектебі» журналы,2009 №4,2010 №10.]

3. [«Білім» ғылыми-педагогикалық журнал.2010 №2.]

4. [Технология оқулығы.Е.В.Ермилова. И.А.Товченик.]

5. [«Мектептегі технология» журналы. №2, 2011 ж. №5, 2012 ж.№10, 2012ж. №7, 2013 ж.]

Мектептегі білім беру міндеттерінің бірі – оқушыны шынайы әлемжағдайындағы өмірге дайындау, қай жаста болмасын алдынан шығатын түрлі мәселені шешуге қажетті әрекет тәсілдерін үйрету міндеті тұр.

Міне, осындай ұрпақ тәрбиелеуде, сабақта қолданылатын технологияның бір түрі – ақпараттық – коммуникациялық технологиялар. Бүгінгі таңда барлық елдерде кеңінен қолданылуда. Компьютер ақпараттық – білім алушылардың оқу, шығармашылық әрекеттерінде, білім беру аясында жаңа принциптік мүмкіндіктер береді.

Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың сөзімен айтқанда: «Ұлттың беделін қалпына келтірдік. Қазақ баласы жердің негізгі иесі, даладағы ұлы тарихтың мұрагері екенін, осы елдегі жақсыға да жаманға да жауапкер екенін толық сезінетін болды. Тілдің беделін қалпына келірдік. Қазақтың баласының өзінің жерінде, өзінің елінде өзінің тілінде сөйлеуге қорқып тұратын күйінішті күні келмеске кетті».

Бастауыш сыныптарда «қоршаған әлем» курсын оқуда ақпараттық - коммуникацияық технологиялар арқылы мәтінмен жұмыс жасауды үйренеді. Балалар ақпаратты жинаудың жаңа тәсілдерін игеріп, оларды пайдалануды үйренеді. Сабақта ақпараттық - коммуникациялық технологияларды пайдалану кезінде балалардың оқуға деген ынталары артып, танымдық қызығушылықтары артады. «Табиғатта су айналымы», «Жануарлармен өсімдіктер арасындағы өзара байланыс» анимациялық суреттер табиғи процестердің бірізділігін жақсы қабылдауға және әрі қарай оқушылардың осы сияқты суреттерді, сызбаларды өздерінің салуына ықпал етеді. Сонымен қатар барлық сабақтарда да ақпараттық – коммуникациялық технологияларды пайдалану білім алушыларда негізгі құзіреттіліктердің: проблеманың шешімін табу, ақпараттық және коммуникациялық құзіреттіліктің қалыптасуына ықпал жасайды.

Оқу – әдістемелік құралдар:

1. 
   Табиғи нысандармен ұқсастығы сақталған модельдер
   
2. 
   Модельдер, құралдар
   
3. 
   Оқу – әдістемелік әдебиеттер
   
4. 
   Аудио және визуалдық оқыту құралдары
   
5. 
   Бейнелік модельдер: иллюстрациялық модельдер.
   

1.Білім журналы.2011 жыл

2.Технология журналы.2005 жыл

3.Президенттің 2020 жолдауы.

Во многих отраслях знаний сейчас идёт поиск особых, устойчивых, сохраняю­щих структур, взаимоотношений и взаимосвязей. Совершено необходимым становится подход к изучению знания в целом, к установлению связей между отдельными областями знаний. Одним из важных направлений развития совре­менного общества является его глобальная информатизация. На фоне интенсив­ной информатизации всех сфер жизни и деятельности общества особую значи­мость приобретают вопросы информатизации образования.

Организационной основой реализации государственной политики Республики Казахстан в сфере образования является Государственная программа развития образования Республики Казахстан на 2011-2020 годы, обеспечивающая продолжение модернизации казахстанского образования. Целями программы являются обеспечение равного доступа всех участников образовательного процесса к лучшим образовательным ресурсам и технологиям; удовлетворение потребности учащихся в получении образования, обеспечивающего успех в быстро меняющемся мире; формирование в общеобразовательных школах интеллектуального, физически и духовно развитого гражданина Республики Казахстан. В этом направлении с 2011 года создаются условия для автоматизации учебного процесса, внедряются информационно-коммуникационные технологии, апробируется система электронного обучения.

Образование на начальном уровне направлено на формирование нравственных качеств личности младшего школьника, его эмоционально-ценностного отношения к окружающему миру, развитие его индивидуальных способностей, положительной мотивации в учебной и познавательной деятельности. (Инструктивно- методическое письмо на 2013-2014 уч. год, с.3)

Для реализации этих целей возникает необходимость применения в практике работы учителя начальных классов новых стратегий обучения младших школьников, и, в первую очередь, использование информационно - коммуникационных технологий в учебно-воспитательном процессе.И речь идет об использовании ИКТ учителем для повышения эффективности преподавания.

Под ИКТ понимают электронные носители информации и технические средства по их обработке: компьютер и компьютерные программы, принтер для печати, сканер для копирования материалов с бумажных носителей, мультимедийный проектор, интерактивная доска,электронные учебные пособияи т.д.

В данное время актуальной стала проблема использования ИКТ в начальной школе. Как показывает практика, использование ИКТ в начальной школе не только позволяет повысить эффективность преподавания, но и более рационально и экономно использовать время и силы учителя.

Использование ИКТ на уроках в начальной школе помогает учащимся ориентироваться в информационных потоках окружающего мира, овладевать практическими способами работы с информацией, развивать умения, позволяющие обмениваться информацией с помощью современных технических средств.

По данным Национальной учебной лаборатории, Бефель, шт. Мэн, США человек запоминает 20% услышанного и увиденного, 30% продемонстрированного и более 50% того, что он обсудил и использовал на практике. Благодаря использованию ИКТ, на уроках в начальной школе, учитель переходит от объяснительно-иллюстрированного способа обучения к деятельностному, при котором ребенок становится активным субъектом учебной деятельности. Это способствует осознанному усвоению знаний учащимися. Таким образом, облегчение процесса восприятия и запоминания информации с помощью ярких образов - это основа любой современной презентации.Более того, презентация дает возможность учителю самостоятельно скомпоновать учебный материал исходя из особенностей конкретного класса, темы, предмета, что позволяет построить урок так, чтобы добиться максимального учебного эффекта.

Использование ИКТ в начальной школе позволяет:

- активизировать познавательную деятельность учащихся;

- проводить уроки на высоком эстетическом уровне (музыка, анимация);

- индивидуально подойти к ученику, применяя разноуровневые задания.

Как ИКТ помогает мне в работе?

Ответить на этот вопрос мне бы хотелось исходя из собственного опыта:

1) подбор иллюстративного материала к урокам грамоты, литературы;

2) подбор дополнительного познавательного материала к урокам познания мира;

3) использование математических тренажёров для устного счёта на уроках математики;

4) знакомство со сценариями внеклассных мероприятий;

5) обмен опытом, знакомство наработками других педагогов.

Знание информационно-коммуникационных технологий значительно облегчает подготовку к уроку, делает уроки нетрадиционными, запоминающимися, интересными, более динамичными. На своих уроках использую дидактические и сюжетно-ролевые игры, кроссворды, загадки, ребусы, стараюсь преподнести новый материал в необычной форме. Подготовка нетрадиционных уроков требует много времени и усилий.

ИКТ является значимым инструментом, помогающим учителям в преподавании, позволяя облегчить объяснение и обеспечить понимание учащимися научных понятий. (Руководство для учителя, 2012г. с.166)

В начальной школе невозможно провести урок без привлечения средств наглядности, часто возникают проблемы. Где найти нужный материал и как лучше его продемонстрировать?

На помощь пришёл компьютер. Информационные технологии помогают нам отправиться хоть на край света, и ученики превращаются в пытливых искателей знаний.

Реализацию этой технологии я рассмотрю на примерах своих уроков.

На уроке познания мира в 4 классе по теме: «Круговорот воды в природе» ребята,с помощью слайд презентации, отгадали загадку, определили тему урока, познакомились со сказкой «Путешествие капельки». Отследив путь капельки, они самостоятельно, работая в паре, составили схему круговорота воды в природе и сделали вывод. Яркие иллюстрации, схема, музыкальное сопровождение позволили активизировать деятельность учащихся, разнообразить работу на уроке.

На уроках математики с помощью слайдов, созданных в программе PowerPoint,при изучении таблицы умножения в 3 классе использовался тренажёр для отработки навыков устного счёта, были организованы математические разминки и самопроверка.

На уроках грамоты в первом классе огромное количество сил и времени уходит на то, чтобы проверить, все ли дети правильно нашли строчку для работы. Обычно в первое время приходится несколько раз за урок пробежаться по классу, проверяя, где пишут дети. Слайдовые презентации с образцами прописных букв решили эту проблему, позволили сэкономить время на уроке, повысили эффективность работы учащихся, помогли избежать “рассеивания” внимания первоклассников.

На уроках литературы использовались презентации с автобиографиями писателей, с иллюстрациями к произведениям, а также при проверке домашнего задания учащиеся использовали диктофон, для подбора дополнительного материала сотовые телефоны.

Использование ИКТ на уроках позволили мне в полной мере реализовать основные принципы активизации познавательной деятельности:

- принцип равенства позиций;

- принцип доверительности;

- принцип обратной связи;

- принцип занятия исследовательской позиции.

Таким образом, ИКТ существенно помогают педагогу в его работе. Это и подбор дополнительного текстового и иллюстративного материала, создание карточек с индивидуальными заданиями и дополнительными познавательными текстами, создание электронной базы мониторинга, систематизация и сохранение личных методических наработок, подготовка отчетной документации, оформление учебных стендов и т.д. Все это позволяет при более низких временных затратах получить более высокий результат в обучении детей.

Таким образом, использование информационно-коммуникационных технологий, имеет ряд преимуществ перед традиционным уроком:

- урок становится более интересным, как правило, более эффективное усвоение знаний, улучшается уровень наглядности;

- использование некоторых компьютерных программ позволяет облегчить труд учителя: подбор заданий, тестов, проверка и оценка качества знаний;

- повышается эффективность урока за счёт наглядности;

- ИКТ становится неотъемлемой частью урока, способствующей повышению качества образования.

При всём этом, необходимо помнить, что работа с детьми младшего школьного возраста должна исходить из принципа «не навреди» и быть направленной на сохранение здоровья, эмоционального благополучия и развития индивидуальности каждого ребенка. Следовательно, очень важно, чтобы учителя тщательно обдумывали использование ИКТ в преподавании.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВИДЕОМАТЕРИАЛОВ В УЧЕБНОМ ПРОЦЕССЕ
Сарбасова А.Е.(Актобе)
Среди основных видов иноязычной речевой деятельности (говорение, чтение, письмо и аудирование), аудирование одно из основных, поскольку с него начинается овладение коммуникацией. Существует множество разнообразных форм, позволяющих сделать учебную деятельность максимально эффективной. Одна из них – использование видеоматериала.

Большой обучающий потенциал, заложенный в использовании видеоматериалов в процессе обучения иностранным языкам признается в целом ряде публикаций. В частности, Коджаспирова Г.М. и К.В.Петров отмечают видеомагнитофон и видеокамеру как чрезвычайно перспективные технические средства обучения.

Активное внедрение в учебный процесс видеоаппаратуры с видеофильмами на иностранном языке открывает широкие возможности для интенсификации учебного процесса и повышения его эффективности.

Видеоматериал используется и как динамическая наглядность в процессе обучения и практики иноязычного общения. Сопровождение текста живой картинкой является преимуществом в процессе работы над переводом. Работа с видеоматериалом включает три этапа: преддемонстрационный, демонстрационный и последемонстрационный.

На преддемонстрационном этапе снимаются языковые трудности восприятия текста к видеоматериалу и трудности понимания его содержания, вводятся и закрепляются новые слова, анализируются типы высказываний, проверяются изученные раннее лексические и грамматические явления, анализируются некоторые клише (речевые фразы), лингвострановедческие реалии. Тем самым студентов подготавливают для дальнейшего восприятия видеоматериала.

Перед показом студентам предлагаются предфильмовые ориентиры: вопросы, различные задания, связанные с последующим пересказом содержания или на последовательность поведения и взаимодействия персонажей. Студентам нравится обсуждать название фильма до просмотра, а затем после просмотра они выбирают более подходящее из всех услышанных.

Во время демонстрации видеоматериала студенты могут записывать некоторые детали, выражения или составить план пересказа видеоматериала. Также можно приостановить демонстрацию фильма и попросить студентов пересказать до паузы или же угадать, что будет впереди.

Последемонстрационный этап предполагает проверку эффективности использования ориентиров восприятия в процессе просмотра фильма, предложенных на преддемонстрационном этапе. Предлагаются следующие упражнения:

- Интервью или вопрос-ответ. Студенты задают вопросы по просмотренному видеоматериалу или обмениваются информацией, своими мнениями

- Рассказ от имени персонажа. Студент пересказывает вкратце содержание фильма от имени одного из персонажей

- Закончите фильм. Студенты делятся на две группы, придумывают каждый свой конец фильма и инсценируют его

- Найдите схожие ситуации. Студентам дается задание найти схожие ситуации в своей жизни и в просмотренном фильме и рассказать про это.

- Самый лучший, самый худший. Студенты выбирают положительных и отрицательных персонажей из фильма и обосновывают свой выбор.

- Раздели на части. Студенты делят просмотренный фильм на части, рассказывают их и придумывают заглавие к каждой части.

- Ролевая игра. Студенты распределяют роли и инсценируют понравившийся им эпизод из фильма.

Особое внимание следует уделить различным видам пересказа на целевом языке (сжатого, избирательного, дословного, коммуникативно-ориентированного).

Предложенный вид работы повышает интерес студентов к иностранному языку, что подтверждает их стремление стать активными участниками всех тех упражнений, направленных на развитие речевых навыков.

Использование видеоматериалов на занятиях – эффективная форма

учебной деятельности, которая активизирует внимание студентов и способствует совершенствованию их навыков аудирования и говорения, так как зрительная опора звучащего с экрана иноязычного фильма помогает полному и точному пониманию его смысла.

1. Верисокин Ю.И. Видеофильм как средство повышения мотивации школьников при обучении иностранному языку// ИЯШ, 2003, №5,стр.30-35

2. Коджаспирова Г.М, Петров К.В. Технические средства обучения и методика их использования, Москва, «Академия»,2001, стр.270-271

3. Маслыко Е.А.и др. Настольная книга преподавателя иностранного языка - Минск, «Высшая школа»,2000

Бастауыш мектепті ақпараттандыру дегеніміз - бұл бастауыш мектепте оқу құралы есебінде және бастауыш мектеп оқушыларын тәрбиелеу, дамыту үшін, сондай-ақ оқу процесі мен мұғалімнің кәсіби жұмысын талапқа сәйкес ұйымдастыру мақсатында оқу үрдісіне ақпаратты, коммуникациялық технологияларды енгізу.

Ғалымдардың зерттеу нәтижелері бойынша, оқу процесінің тиімділігін арттыруда ақпараттық технологиялардың рөлі зор. Сол себепті де мектепті ақпараттандырудың басты құралы болып табылатын және соған сәйкес бүгінгі күні құрылымдылық , мазмұңдық жағынан өзгеріске ұшырап отырған пән – информатика пәні. Алайда, күні бүгінге дейін пікірталас тудырып келе жатқан өзекті проблемалардың бірі - бұл пәнді қай сыныптан бастап оқыту қажеттігі және оның мазмұңы, бағыты қандай деңгейде болу керек деген мәселе.

Информатика пәнінің пропедевтикалық курсын бастауыш сыныптан бастап оқытуға болатындығы және оның тиімділігі дүниежүзілік тәжірибе негізінде дәлелденіп отыр.

Біздіңше, бұл курсты бастауыш сыныптардан оқытуға негіз болатын басты факторлар мыналар:

• 
  бастауыш мектеп оқушысын ақпараттық қоғамға бейімдеу;
  
• 
  ерте жастан балалардың ақпараттық ойлау қабілеттерін дамыту;
  
• 
  бастауыш мектеп оқушыларының ақпараттық мәдениетін қалыптастыра отырып, әлемдік ақпараттық білім кеңістігіне даярлау.
  

1. 
   Эмпирикалық әрекет қабылдау кезеңі ретінде:
   

• 
  монитор экранындағы фонына назар аудару;
  
• 
  фондағы жекеленген объектілерге зейін аудару;
  
• 
  нақты жағдаяттарды кешенді бейнелеу;
  

2. 
   жағдаятты тануға бағытталған эвристикалық әрекет ретінде:
   

• 
  нақтылықты абстракты ойлау;
  
• 
  моделді түрлендіруалгоритмін іздеу;
  

3. 
   моделді түрлендіру мен жаңа білім алуға бағытталған репродуктивтік әрекет ретінде:
   

• 
  таңдалған алгоритм бойынша модельді түрлендіру;
  
• 
  таныс модель жасау, түрлендіру нәтижесін интерпретенциялау;
  
• 
  берілген есептің шешуін бағалау;
  

4. 
   дағдыны қалыптастыруға арналған практикалық әрекет:
   

• 
  дағдыны таныс жағдайда қолдану;
  
• 
  таныс емес жағдайда дағды қалыптастыру.
  

Оқу әрекеті компьютерлік сауаттылықтың маңызды бір құраушысы өндірісте, мәдениетте, білім беруде компьютерлердің қолданылу сферасын білуден басталады. Олар компьютерді іске қосып, бағдарламалар кітапханасынан керегін алып пайдалана білуге, онымен мәтін жазуға, керек ақпаратты іздеп табуға, сурет салуда пайдалануға және т.б. үйренеді. Бұл әр оқушының дербес компьютердің және мұғалімнің көмегімен өзара түсінісу ортасында жаңа білімдерді алуына, танымдық іс-әрекетін дамытуына айтарлықтай септігін тигізеді және оқушының танымын қалыптастыруда бірігіп жұмыс жасаудың жоғары түрлеріне көтереді.

Комьютер мұғалімге техникалық және технологиялық жағынан көмек беріп, оқушымен байланысын өзара жақындастыратындай жолдарымен жүргізуге мүмкіндік береді.

1. 
   Компьютер оқушы қатесіне оперативті реакция көрсете отырып, оның білімін бағалауфункциясының көп бөлігін өзіне алады. Барлық анықталған қателер сол бойда комьютерде есепке алынады. Сонымен қатар, бағалау көрсеткіштері нақты, дәл болады. Мұғалімнің бұл жағынан бос уақыты көбейеді.
   
2. 
   Компьютер оқушыға өз темпінде, өз ритмінде жұмыстануға мүмкіндік береді. Мұғалім үнемі бұл үрдісті бақылап отыруы қажетсіз.
   
3. 
   Мұғалім сыныптағы оқушылардың жағдайын толық көріп, әрбір оқушының қабілетіне қарай онымен жеке жұмыстануына мүмкіндік ашылады.
   

Ұстаздың оқу – тәрбие ісі жастардың жүрегін тебірентіп, ой сезіміне әсер ету үшін:

Шығыс даналығы: «Маған айтсаң ұмытып қаламын, көрсетсең есімде қалар. Істеуін көрсетіп берсең, үйреніп аламын» деген екен. Бұл – баланың ынтасын жетелеу арқылы оқыту, үйрену деген сөз. Сабақта бала, көбінесе, білімді қабылдап алушы, көп объектінің бірі деп есептеледі, олардың ерекшеліктері жеке ашыла қоймайды. Мұғалім білімді оқушы санасына сабақ арқылы жеткізеді. Сондықтан мұғалімнің ең басты мақсаты:

1. 
   Әр баланы Тұлға ретінде қабылдау.
   
2. 
   Оның жеке тұлғалық қасиеттерін анықтап, ашу.
   
3. 
   Бұл қасиеттерін пайдалануға мүмкіндік туғызу.
   

Әрбір технология өзіндегі жаңа әдіс-тәсілдермен ерекшеленеді. Заман талабына сай оқушыларға сапалы, тиянақты білім беру - мұғалімдер аясындағы үлкен мірдет. Бұл әрбір мұғалімнен тынымсыз ізденісті, оқытудың жаңа формаларын, әдіс-тәсілдерін тиімді пайдалануды қажет етеді.

Соңғы кезде біздің қоғамда болып жатқан ауқымды өзгерістер білім саласында да біраз өзгерістердің туындауына себепші болып отыр. Қазақстанда жаға білім беру қалыптасуда. Білім жүйесіндегі инновациялық өзгерістерге де президентіміз Н.Ә Назарбаев та назар аударып, ол Республикалық мұғалімдер съезінде: «ХХ ғасырдың екінші жартысынды белгілі болған нәрсе- ХХІ ғасырда алдынғы саптағы елдер қатарына өз жастарының интелектуалды және рухани әлуетін барынша дамыта алатын мектептер мен жоғары оқу орындарының ең тиімді жүйесін жасаған ел ғана көтере алады» -деген болатын.

Ақпараттандырудың негізгі міндеттерінің бірі - мектепте компьютерді оқыту құралы ретінде қолдану. Соңғы кезде уақыт көрсетіп отырғанындай , мұғаліммен салыстырғанда көп ақпарат болатыны кейінгі көрсетілген тәжірибиелер дәлелдеп отыр.

Қашықтықтан оқыту болашақ 12 жылдық мектеп үшін елеулі білімдік мәні бар бірқатар қосымша мүмкіндіктерге ие болып отыр.

Жедел (өзекті тың ақпарат алу )

Ақпараттық (тұтынушыға итерактивті веб-арналардың көмегімен жеткізіледі)

Коммуникациялау(электр желілерінің көмегімен жедел байланысатын оқуға қатысушылардың педагог, мамандардың саны өседі)

Педагогикалық (телекоммуникациялардың өзіндік ерекшеліктеріне қарай интерактивті, технологиялық және дәлелді бола түседі)

Экономикалық ( көлік шығыстарын, қағазбен іс жүргізу, оқу құралдарының таралуы азаяды).

Психологиялық (оқушының өзін танытуы ү.шін дәстүрлі эмоциялық- психологиялық жағдайлармен салыстырғанда анағұрлым жағдайлар жасалау)

Қашықтықтан оқыту - адам білім алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі.

Компьютерлік желі – бір-бірімен мәлімет аламаса алатын кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдары көмегімен қарым-қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі. Басқаша айтқанда, желі деп дербес компьютерлердің және де принтер, модем, факсимильдік аппарат тәрізді есептеу құрылғыларының бір-бірімен байланысқан жиынын айтады. Желілер әрбір қызметкерге басқалармен мәлімет алмасып құрылғырларды ортақ пайдалануға, қашықта орналасқан қуатты компьютер лердегі мәліметтер базасымен қатынас құруға және тұтынушылармен тұрақты байланыс жасауға мүмкіндік береді.

Қазіргі кезде жаңа ақпараттық технологиялар енгізу оқушылардың мүмкіндіктері мен талаптарын компьютер арқылы жүзеге асыруды жылдамдатып болашаққа қарай екпінді қадам жасатып отыр.

1. 
   [Мұхамбетжанова С.Т. «Білім беру мекемелері қызметкерлерінің ақпараттық – телекоммуникациялық технология саласы бойынша біліктілігін көтерудің ғылыми-әдістемелік негіздері» 2006ж.]
   
2. 
   [Информатика негіздері №4.2006ж.]
   
3. 
   [Бастауыш мектеп №3.2005ж., №4. 2006ж.]
   

А.К. Марковтың пікірі бойынша «мұғалімнің зерттеушілік позициясы өз кәсібін шығармашылық деңгейде жетік меңгерген кезде ғана айқындала түседі».

Білім беру жүйесінде педагогтың кәсіби құзырлылығының орны ерекше.Педагогтың құзырлылығы –жеке тұлғаның білімі мен тәжірбиесін нақты бір жағдайда қолдана білу іскерлігімен байланысты тұлға қасиетін білдіретін ұғым деуге болады.

Құзыреттілік ұғымының мағынасы өте кең.Себебі, оған таза біліктілікті сипаттайтын кәсіби біліммен және іскерлікпен қоса,әлеуметтік ортада жұмыс істеуге ынталылық, ынтымақтастық,коммуникативтік қабілет,оқу,бағалау және басқа іскерліктер жатады.

Осы іскерліктерді атай отырып, биология пәнінің мұғалімі ретінде осы пәнді оқытуда коммуникативтік құзыреттілік элементтерін қолдана отырып,оқушылардың биологиялық сауаттылықтарын қалыптастырып дамытуға болады.

Коммуникативтік әдіс –оқушы мен мұғалімнің тікелей қарым –қатынасы арқылы жүзеге асатын іскерлік.Коммуникативтік оқыту әдісінің негізі ережелері:

1.Мұғалімді зейін қойып тыңдау.

2.Зейін қойып тыңдауын қадағалау.

3.«Бәрі түсінікті» сигналы арқылы толық түсінгенін қамтамасыз ету.

4. «БББ келеді» сигналы арқылы анықтау жұмыстарын жүргізу.

5.Қатемен жұмыс ,өзін - өзі түзету.

6.Бағалау парағы бойынша жетістіктерін бағалау.

1.Жазбаша байланысу.

2.Көпшілік алдында сөйлеу.

3. Диалог.

4. Өнімді топтық байланысуы

Коммуникативтік құзыреттілік аспектілері биология пәнін оқытуда биологиялық терминдер, ережелер, заңдылықтар, тәжірбиелік жұмыстар жүру заңдылықтарын үйрету үшін қолданудың маңызы зор. Жалпы айтқанда табиғат пен қоғам бірлігін түсіну үшін, әлеуметтік экономикалық және адамгершілік этикалық, патриоттық ұғымдарды қамту,қоршаған дүние туралы білімдерін тереңдетіп, тәжірбиелік іс әрекетін ғылым жетістіктерін қолдануға дағдыландыру мақсатында тиімді пайдалануға болады.

Осы аталған аспектілерді оқушыларды деңгейге бөле отырып қолданудың өзіндік ерекшелігі бар. Мұндағы мақсат жеңілден қиынға қарай сатылып көше отырып, оқушылар өздерінің білім –біліктерін айқындай отырып, жетістіктерге жету мақсатында жұмыстар жүргізеді.Оқушылардың биологиялық сауаттылығын арттыру мақсатында коммуникативтік құзыреттілік аспектілерінің кейбір әдісін биология сабағында қолдану, ерекшелігіне тоқталып өтсем.

6-сынып биологиясы бойынша «Өсімдік жасушасының құрылысы» тақырыбын өткен кезде, төмендегі әдістерді қолдандым.

Жасуша қабықшасы жасушаның--------------

Цитоплазма (грекше –жасуша,плазма –сұйықтық) жұмыртқаның ақуызына -----------

Ядро цитоплазмаға қарағанда-----------------

Пластидтер –тек өсімдік-----------------------

Вакуоль –цитоплазмада ----------------------

Атқаратын қызметіне қарай-----------------

2-әдіс. «Біліміңді тексер.»

Атқаратын қызметіне байланысты тұсына жасуша бөліктерінің атын жазып, кестенің бос орнын толдырыңдыр.

1.затты тек жарықтың көмегімен көретіндіктен-------- микроскобы деп атайды.

2.Микроскоптың суретіндегі бесінші құрал не деп аталады?

3.Грекше «Микро»-ұсақ, «-------» қараймын деген сөздің аудармасы.

5.Жасушаның өте жұқарған жері не деп аталады?

6. бұранда арқылы көру түтігі жоғары көтеріп, төмен түсіруге болатын ------ неге бекітеді?

7.Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешіктер.

Бұл кезеңде де оқушылар белсенділікпен тапсырманы шеше отырып,өздері де сөз жұмбақ құруға белсене кірісіп кетеді.

Оқушылар осындай әдіс –тәсілдерді қолдана отырып, өсімдік жасушасының құрылысы туралы мағұлматты өз деңгейінде ала алатына сенімдімін.Коммуникативтік құзыреттіліктің бұдан басқа 3-аспектісінің бірі «Көпшілік алдында сөйлеу» аспектісін қолдана отырып, оқушылардың сөйлеу дағдысын, дайындаған шығармашылық тапсырмаларын көпшілік алдында дәлелдей алуға,соңында көпшілік пікіріне немесе қарсы пікірге белгілі дәлелдермен дәлелдемелер айтуға үйретуге болады.

Осындай әдістерді қолдана отырып, оқушылардың білім, білік, дағдысының нәтижесін көруге болады.

Қорыта келе коммуникативтік оқыту әдісін қолдану арқылы оқушылардың танымдық қабілеттері дамып, сөздік қоры молаяды. Сонымен бірге ойлауы, есте сақтауы пәнге деген қызығушылығы қалыптасады, биологиялық білім-біліктері артып, оқушылардың биологиялық сауаттылығын қалыптастыруда жоғары нәтижеге жетуге болады. Осы әдісті пайдалану барысында оқушыға білім алуға жағдай туғыза отырып, іскерлігін, білімділігін дамытуға,сонымен бірге ұжымдық пен ынтымақтастыққа,білімге деген бәсекелестікке тәрбиелеу жұмыстарын сәтті жүргіземін.

Әдебиеттер

1.Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Жалпыға міндетті білім беру стандарты, Алматы 2002 ж

2.12 жылдық білім методологиясы. Журнал 2005-2006

3.«Химия мектепте» журналы № 4 – 2009 ж.

4.«Биолгия және салауаттылық негіздері» журналы 2008 ж.

5.«Қазақстан мектебі» журналы №11- 2009 ж.

Ақпараттық технологиялар адам өміріне дендеп еніп, онымен жұмыс жасау оның сауаттылық деңгейін көрсетеді. Сондықтан да, ақпараттық мәдениетті бастауыш кластан дамыту қажет, себебі ол – болашақта осы қоғамда өмір сүріп, қызмет жасайтын оқушының, ары қарай мектеп түлегі білімінің түпқазығы.

Практика көрсеткендей, қазіргі мектепті жаңа ақпараттық технологияларсыз елестету мүмкін емес. Жақын арада дербес компьютерлерді енгізу өсіп, тиісінше бастауыш оқушыларының компьютерлік сауаттылығына талап өсетіні белгілі. Ол өзінше белсенді әрекет жасап, шешімдер қабылдап, өзгеріп оытрған өмір жағдайларына тез бейімделе алуы керек.

Сабақта компьютерді қолдану оқыту үрдісін жинақы, дербес және тиімді етеді. Компьютерлік бағдарламалар көмегімен тексеру тестілерін, бақылау тапсырмаларын, карталар, анкеталар және т.б. жасақтауға болады. Мәтіндік редакторда құрылған дидактикалық материалдарды қолдану оқу үрдісінің мүмкіндіктерін кеңейтіп, оны тиімді және алуан түрлі қылумен қатар, оқуға қызығушылықты туғызады.

Құжат-камера секілді тамаша құрал экранда кез-келген бейнені көрсете алады. Компьютерлік технологияны қолдану сабағы оқу үрдісін жандандырып қоймай, оқуға ынтаны туғызады.

Көрсету материалдарының түрлеріне тоқталғым келеді.

1. Плакаттар (слайдтар) ережелер, түйіндемелер жасауға келеді, оларды басып шығаруға болады.

2. Интерактивті болуы мүмкін (бала жауап беріп, басқара алады).

3. Әуенді және дыбыстық ілесумен болуы мүмкін.

4. Сызба және жазбалармен безендірілген ілестірмелі слайдтардың прзентациясы. Тетіктер жүйесі көмегімен басқару.

5. Бейнероликтер – тетік көмегімен тоқтауға немесе бастапқа кадрларға қайта оралуға болады. Сондай-ақ, фон дыбыстық ілестірмелі болуы мүмкін.

6. Практикалық жұмыстарды қамтамасыз ететін материалдар (баланың АКТ құралдарымен дербес жұмысын талап ететін тапсырма шарттары көрсетілген слайдтар).

Қазіргі мектепте жобалау әдісі кеңінен қолданылады. АКТ құралдары оқытудың жобалау әдісін іске асырудың неғұрлым тиімді құралы болып табылады.

Бастауыш кластарда қазіргі ақпараттық технологияларды сауатты қолдана білу танымдық қызметті белсенді етуге; оқушылардың сапалы үлгерімін көтеруге; бастауыш класс сабақтарына арналған электронды оқу материалдарының көмегімен оқыту мақсаттарына жетуге; бастауыш оқушыларында өзін-өзі оқыту, өзін-өзі бақылау дағдыларын дамытуға; оқушылардың дидактикалық қиындықтарын төмендетуге; оқушылардың сабақтағы белсенділігі мен бастамалығын көтеруге; ақпараттық-коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыруға; қауіпсіздік ережелерін сақтай отырып, бастауыш оқушыларының компьютермен жұмыс дағдыларын игеруіне мүмкіндік береді.

Көптеген мұғалімдер электрондық оқулықтардың кең әлеуетті мүмкіндіктерін атап өтуде, олар келесі дидактикалық міндеттерді шешеді: оқу ақпаратын ұсыну; сабақтың барлық түрлерін ақпараттық-анықтамалық қамтамасыз етілуі; оқылып отырған нысандарды, процестер мен құбылыстарды модельдеу және көрсету; түрлі сипаттағы дағдылар мен біліктерге машықтандыру, тапсырмаларды орындау; оқушылар білімін бақылау және бағалау.

Электрондық журнал мұғалім тарапынан оқу қызметін тиімді бағалауға, сондай-ақ, оқушыға оның жеке «электрондық күнделігінен» өзін-өзі бақылауына мүмкіндік береді.

Мұғалім топтық, жеке білім беру сызбаларын және жеке тапсырмаларын жасақтай отырып, тұтас класқа, оқушылар топтарына, тіпті жеке оушыға тапсырма белгілей алады. Бұл оқушыларға нәтижелерін автоматты түрде бағлай алатын тестілер, немесе шығармашылық тұрғыдағы тапсырма түрінде ұсынылуы мүмкін.

Пәнді компьютерлік қолдауды жасақтау кезінде мынаны анықтау қажет: қандай дидактикалық тапсырмаларды шешу мен қандай тақырыптарды компьтютерлік тапсырмалармен «қолдау» қажет; компьютерлік тапсырмаларды құру және орындау үшін қандай бағдарламалық құрылдарды орындау мақсатты болады; балаларда компьютермен жасаудың қандай бастапқы дағдылары болуы керек; қандай сабақтарды компьютерлік қылуға болады; компьютерлік сабақтарды қалай ұйымдастыру керек.

Сонымен, сабақта АКТ қолданумен оқу үрдісі логикалық және сын тұрғысынан ойлауды дамытуға, елестете алуға, өзіндік жұмыс жасауға бағытталған. Балалар шығармашылық ізденіске ұмтылған, әрқайсысының ойлау қызметі белсендірілген. Үрдіс іш пыстыратын, біржақты болмайды, шығармашыл болады. Ал сабақтың эмоционалдық келбеті мейілінше жағымды, баланың оқу қызметіне маңызды болады.

Компьютер балалар шығармашылығына, тіпті ең баяу, ең жасық балалар үшін де қызығушылық туғызады. Экран мұғалімнің класпен фронтальды жұмыс кезінде қол жеткізе бермейтін балалар назарын өзіне аудара алады. Экранда мәтіннің тез құбылуын іске асырып, дербес сөйлемдерді өзара байланысы бар мәтінге өзгерте алады.

Бастауыш класта біз ақпараттық технологияларды сабақтың барлық кезеңінде қолдана аламыз. Жаңа материалды түсіндіру, бекіту, қайталау, бақылау сатысында, олимпиада, кластан тыс сабақтар кезінде. Бала білімге ұмтылған, шығармашыл, тегеурінді және еңбексүйгіш болып қалыптасады. Ақпараттық технологияларды қолданған сабақ алынған білімді кеңейтіп және бекітіп қана қоймай, оқушылардың шығармашылық және санаткерлік әлеуетін біршама көтереді. Себебі бастауыш оқушысының қиялы мен өзін көрсетуге ұмтылуы жоғары, оны ақпараттық технологиялар көмегімен өз ойларын қалай жиі ортаға салуды үйрету жеткілікті.

Бастауыш кластарда ақпараттық технологияны қолдану кез-келген оқушыға өзін көрсетуге мүмкіндік береді, мұнда жұмыс түрін оқушы өзі таңдай алады. Математикалық қабілеті бар балалар бағдарламалық презентациялар жасаумен, гуманитарлық пәндерге ебі бар балалар кроссвордтар, хабарламалар, баяндамалар, рефераттар жасаумен айналыса алады. Оқушылар мықты, терең білімді, оларда мығым танымдық қызығушылықтар қалыптасып, алынған білімді практикада қолдану дағдысы қалыптасқан. Мен ақпараттық технологияларды қолдану бала еңбегінің нәтижесін жоғары қылып, оқу материалын түсінуді және еске сақтауды тиімді етіп, балалардың сабаққа жоғары қызығушылығын тудырып, пәндерді дәстүрлі оқытуды қайта өзгертеді деп ойлаймын.

Қазақстандағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жобасында Қазақстанда оқитындарды сапалы біліммен қамтамасыз етіп, халықаралық рейтингілердегі білім көрсеткішінің жақсаруы мен қазақстандық білім беру жүйесінің тартымдылығын арттыру үшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін арттыру, олардың бүкіл қызметі бойына мансаптық өсуі, оқытылуы және кәсіби біліктілігін дамытуды қамтамасыз ету, сондай- ақ педагогтердің еңбегін мемлекеттік қолдау мен ынталандыруды арттыру мәселелеріне үлкен мән берілген. Осыған байланысты қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесіндегі реформалар, өзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, өткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы жайлы толғануына, жаңа идеялармен, жаңа жүйелермен жұмыс жасауына негіз болары анық. Олай болса, білімнің сапалы да саналы түрде берілуі білім беру жүйесіндегі педагогтердің, зиялылар қауымының деңгейіне байланысты. Дәстүрлі білім беру жүйесінде білікті мамандар даярлаушы кәсіби білім беретін оқу орындарының басты мақсаты – мамандықтарды игерту ғана болса, ал қазір әлемдік білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті тұлға дайындау үшін адамның құзырлылық қабілетіне сүйену арқылы нәтижеге бағдарланған білім беру жүйесін ұсыну – қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің бірі. Заман ағымына қарай ақпараттық технологияларды қолдану айтарлықтай нәтижелер беруде. Кез келген сабақта электрондық оқулықты пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.