ОҚытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

Суммативное оценивание предполагает проведение различного вида контрольно-проверочных работ. При разработке контрольно-проверочных работ необходимо учитывать то, что они должны включать в себя вопросы и задания, которые проверяют не только и не столько запоминание фактов или пройденного материала, а навыки более высокого уровня. При разработке таких заданий можно опираться на уровни учебных целей, предложенных в таксономии (классификации) Б. Блума (1956) (Андерсон Лорин, Давид Кратвол. (2000).

При выставлении суммативной оценки за портфолио, я в качестве оценивающего инструментария использовала таксономию Б.Блума, все шесть предлагаемые им уровней. Для определения насколько слушатель владеет знаниями, усвоил их, на каком он уровне находится, предлагала выполнить некоторые задания. Например:

На уровне «Запоминание» слушатель может вспомнить, переформулировать и запомнить изученную информацию.

Примерные задания:

• 
  Нарисуйте картину событий, выделяя в рассказе основные моменты.
  
• 
  Составьте план вашего обычного вашего выступления.
  
• 
  Представьте общую картину темы.
  
• 
  Перечислите ключевые слова темы ….
  
• 
  Составьте «картину», которая отражает …
  

Примерные задания:

• 
  Перескажите письменно своими словами …
  
• 
  Подберите или нарисуйте картины, иллюстрирующие данное событие в рассказе.
  
• 
  Напишите эссе на тему: Какая, на ваш взгляд, основная идея этого …?
  
• 
  Кратко опишите основные события рассказа своему коллеге по группе.
  
• 
  Подготовьте схему, отражающую последовательность событий.
  
• 
  Отметьте основные моменты.
  

Примерные задания:

• 
  Подготовить сценку и показать ее группе.
  
• 
  Создать постер на тему «…..».
  
• 
  Составить и показать коллекцию фотографий на определенную тему.
  
• 
  Составить тестовые задания на заданную тему.
  
• 
  Разработать и написать объяснение этой темы для других.
  
• 
  Продолжить историю…
  

Примерные задания:

• 
  Использовать диаграмму Венна для сравнения.
  
• 
  Составить вопросник, чтобы собрать информацию.
  
• 
  Классифицировать действия учеников в написанном отчете.
  
• 
  Создать графическое представление отобранной информации.
  
• 
  Нарисовать постер, показывая взаимоотношения между членами группы.
  
• 
  Представить в графике собранные данные.
  

Примерные задания:

• 
  Написать статью в местную газету.
  
• 
  Подготовить и провести дебаты.
  
• 
  Написать убедительную речь, представив аргументы «за» и «против».
  
• 
  Сделать буклет о 5 важных, на ваш взгляд, правилах. Убедить других.
  
• 
  Написать письмо … с предложением необходимых изменений.
  
• 
  Написать отчет о том, что и как было сделано за три месяца.
  
• 
  Приготовить пример для представления вашего мнения о …
  
• 
  Оценить действия учеников в написанном отчете.
  

Примерные задания:

• 
  Создать новый продукт. Дать название этому продукту.
  
• 
  Написать эссе о вашем мнении о …
  
• 
  Написать сценарий для ТВ-шоу, ролевой игры, песни о вашем обучении…
  
• 
  Разработать обложку книги или журнала для …
  
• 
  Разработать, представить идею и подготовить ее для продажи.
  

В целом, портфолио отражает понимание учителями цели и содержания курсов по Программе, их практическую деятельность, ее эффективность для обучения – то есть служит отражением уровня полученных знаний за период обучения на курсах.

Процесс отбора материала для портфолио дал каждому из слушателей многое. Они развили свое критическое мышление при написании рефлективных анализов и отчетов. Каждый раз, по мере их написания, понимали, что коренным образом изменились сами, изменилось их отношение к процессу обучения. И, самое главное, учителя готовы изменить свою деятельность в лучшую сторону.

Как содержательно и плодотворно они работали! Я восхищена своими учителями! Слушатели всеми силами и знаниями старались доказать, что они в высокой степени соответствуют всем трем вышеуказанным критериям. И это у них получилось. Все мои учителя заслужили хорошие оценки.

• 
  Портфолио должно отражать понимание учителями цели и содержания курсов по Программе.
  
• 
  Портфолио должно содержать материалы, соответствующие трем критериям: знание и понимание ключевых идей, применение идей в собственной практике, рефлексия внедрения нового вида профессиональной деятельности.
  
• 
  Процесс отбора материалов для портфолио развивает критическое мышление слушателя при написании рефлективных отчетов.
  
• 
  Для достоверной оценки портфолио использовать контрольно-проверочные задания.
  
• 
  При разработке таких заданий можно опираться на уровни учебных целей, предложенных в таксономии Б. Блума.
  

1. 
   Баранников А.В. О системе оценивания учебных достижений младших школьников в условиях безотметочного обучения в общеобразовательных учреждениях, участвующих в эксперименте по совершенствованию структуры и содержания образования // Начальная школа. Плюс до и после. ¹ 8. 2003.
   
2. 
   Кочетова А. Стратегия оценки // Директор школы. – 1994.
   
3. 
   Чошанов М.А. Школьная оценка: старые проблемы и новые перспективы // Педагогика. ¹ 10. 2000.
   

Қазақстандық ғалым Ғ.М.Құсайыновтың пікірінше, педагогикалық технология – мұғалімнің жоспарлаған оқу мен тәрбиелеу жолындағы мақсаттар мен нәтижелерге жету және сабақ беру үрдісіндегі ұжымдық оқыту әдісі. Себебі ұжымдық оқыту әдісі қазіргі заман талабына сай жан-жақты жетілген жеке тұлғаны тәрбиелеп шығуға мүмкіндік береді деп есептейді. Сондықтан ғалым: «Педагогикалық технология – оқу жоспарлары мен бағдарламаларында берілген оқу материалын оқушылардың өздері бірін-бірі оқыту арқылы меңгеру үрдісі», –десе [1], ғалым Ж.Қараевтың пікірінше, «Технология дегеніміз – әдістемелік жүйе мен сәйкес дидактикалық үрдістер кешенінің тәжірибеде жүзеге асырылатын жобасы, ал педагогикалық жағдаяттарға сай қолданылатын әдістер, тәсілдер оның құрамды бөлігі болып табылады» [2].

Елімізде мектептер мен жоғары оқу орындары үшін білім беру технологияларын ойластырып, ғылым мен практиканы ұштастыра зерттеп жүрген ғалымдарымыз баршылық. Атап айтар болсақ: «Оқытудың үшөлшемді әдістемелік жүйесі» (Ж.А.Қараев, Ж.У.Кобдикова), «Сатылай кешенді талдау технологиясы» (Н.А.Оразыхынова) т.б. педагогикалық технологияларды жатқызуға болады.

Кез келген технологияны білім беру үрдісінде енгізуде міндетті орындалуға тиісті шарт бар. Ол шарт – технологиямен толық қаруланған мұғалім. Себебі кез келген технологияның білім беру үрдісіне дендеп енуіне тікелей қызмет ететін – мұғалім. Ол үшін мұғалім технологияны меңгеріп қана қоймай, оны өз тәжірибесінде нақты қолдана алуы, сондай-ақ өзінің анализі, рефлекциясы арқылы өзін-өзі жетілдіріп отыруға тиіс.

Инновациялық технологиялардың барлығына ортақ тән белгілер – жаңашылдық, жүйелілік, үнемділік, тұтастық, дамытушылық, субъект-субъектілік қарым-қатынастар. Сондай-ақ білім беру технологиялары – оқытудың ұтымды жолдарын зерделейтін, оқу үрдісінде түрлі әдіс-тәсілдерді мақсатты түрде жұмылдыратын, оларды сабақта жүзеге асырудың жолдарын көрсететін, жаңа ұстанымдар жүйесін ендіретін күрделі құбылыс.

Оқу үрдісіне педагогикалық технологияларды енгізудің қажеттілігі қандай деген сұрақ туындайтыны белгілі. Кез келген технологияны мақсатты түрде білім беру үрдісіне енгізетін болса, мұғалім немесе оқытушы өзі басшылыққа алып отырған технологиясының мақсатын, міндетін, ерекшелілігін жете түсінеді, сол арқылы оң нәтижеге қол жеткізумен қатар шығармашылық белсенділігі артып, қол жеткізген жетістігін өзі саралай алады, әріптестерімен бәсекелестікте жаңа сапада жұмыс жасайды.

Ұстаздар арасында белгілі бір технологияны басшылыққа алып, оны білім беру үрдісінде нәтижеге бағыттап жұмыс жасап жүргендері өз ісінің хас шеберлері десек қателеспеспіз.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында «Білім беру жүйесінің басым міндеттерінің бірі – оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық, ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» деп атап көрсетілген.

Мәселен, «Оқытудың үшөлшемді әдістемелі жүйесі» педагогикалық технологиясы жаңаша өзгерген мақсатпен оқушылардың өздігінен танып, іздену іс-әрекеттерін меңгертуді талап етеді. Бұл технологияда бірінші орында оқушы тұрады және өз бетімен білім алудағы белсенділігіне аса назар аударады. Оқушы өзі ізденіп, өзі оқып, өзі үйренеді. Сабақта проблемалық оқыту іске асырылады. Мұғалім сабақта басқарушылық міндеттер атқарады, оқушыға бағыт-бағдар беріп тұрады. Негізгі көңілді әрбір оқушының жеке мүмкіндіктерін, қабілеттерін, қызығушылықтарын анықтауға бөледі.

Оқушының қызметі көптеген тұлғалық қасиеттеріне қарай бағаланады (интеллектуалды дамуы, тіл мәдениеті, дербестігі, жауапкершілігі т.б.). Әрбір оқушының дамуы басқа оқушымен емес, өзімен салыстырылады. Оқушыға өзін-өзі бағалауға мүмкіндік беріледі.

Бұл технологияда жеке оқыту мен топтық оқыту түрлері негізгі болып табылады. Топтық оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларды шағын топтағы бірлескен жұмысқа тарту. Мұнда қажетті жағдайда оқушылар бір-бірінен көмек сұрай алады, ортақ міндеттерді шешеді. Бұл жағдайда әрбір оқушы тек өзінің жетістіктерін бағалап немесе кемшіліктерін түсініп қана қоймайды, сонымен бірге ортақ нәтижеге өзі қалай әсер ететінін көре алады.

Жеке оқыту түрі оқушыға кейбір тапсырмаларға тереңінен тоқталуға мүмкіндік береді, өзінің де, мұғалімнің де алдында тапсырмаларды орындау нәтижесіне жауапты болуға үйретеді. Оқытудың бұл түрінің негізгісі – оқушыға сенімділік, өзіне жауап беру қабілетіне сүйену, ар-намыс және өзін-өзі сыйлау қасиеттерін ынталандыру.

Бұл оқыту технологиясы оқушыларға жұмыс міндетті үш деңгейлік:

1-деңгей – оқушылық, 2-деңгей – алгоритмдік, 3-деңгей – эвристикалық және

4-қосымша шығармашылық деңгей талаптарынан тұрады.

Деңгейлік тапсырмалардың басты мақсаты – сынып оқушыларын «қабілетті-қабілетсіз» деген жіктерге бөлуді болдырмау. Сабақта қандай оқушы болмасын, жақсы оқитынына қарамастан жұмысты 1-деңгейден бастап орындайды. 1-деңгей тапсырмаларын орындау – мемлекеттік білім стандарты мазмұнының ең аз қажетті көлемін меңгеруге кепілдік береді. Әрбір оқушы бірінші деңгейдегі тапсырмаларды орындауға міндетті және одан жоғары 2-4 деңгейдегі тапсырмаларды орындауға құқылы. Барлық деңгейді орындауда сыныпта үлгермей жатқан жағдайда қалған тапсырмаларды үйде орындауға мүмкіндік алады. Сол арқылы әр оқушының қабілетіне, жеке оқу қарқынына қарай үй тапсырмасын саралап беру мәселесі шешіледі. Демек, үй тапсырмасы дәстүрлі жағдайдан ерекше, деңгейлік тапсырмалар қатарында ескеріледі.

«ОҮӘЖ» технологиясы білім сапасының нақтылы нәтижелілігіне, жеке тұлғаға бағытталған оқытудың жаңа үлгісі ретінде білімнің кешенді жүйесін құруда ұлттық ғылыми құндылығымен ерекшеленеді.

Ал «Сатылай кешенді талдау» технологиясы – күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның нәтижесінде әр оқушының өзін-өзі өзгертуші субъект дәрежесіне көтерілуі көзделіп, оқыту барысында соған лайық жағдайлар жасалады.

Сатылай кешенді талдау дегеніміз – оқыту мақсаты, міндеттері, әдіс-тәсілдері, өзіндік ерекшелігі бар және оқушыларға білімді ғылыми негізде сатылай, жүйелі, кешенді меңгертіп, оларға ұлттық құндылықтарды бағалай, қолдана білуге машықтандыратын оқыту [2].

Аталмыш технология – тек қана білімді белгілі бір көлемде беріп, қажетті шеберлік пен дағдыны қалыптастырумен ғана шектелмейтін, баланың жалпы тұлғалық дамуына, ойлау, есте сақтау, қиялдау, елестету сияқты басқа танымдық-психологиялық қасиеттерінің жақсы үйлесімді дамуына бағытталған оқытудың түрі, яғни оқушылардың танымдық қасиеттерін дамытуда бұл технологияның пайдасы зор.

«Сатылай кешенді талдай оқыту» технологиясында мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас жаңа қағидаларға негізделеді. Олар: ынтымақтастық, өзара сыйластық, түсіністік, әріптестік сияқты қасиеттер. Бұл технологияның маңызды тағы бір ерекшелігі – оқушыларды жақсы, жаман, орташа деп бөлмей, тек материалды өте жылдам, жылдам, баяу қабылдауына қарай тапсырманы да он деңгейге икемдеп, барлық баланың дамуы үшін қолайлы жағдай туғызуды мақсат тұтады.

Оқушының шығармашылық қабілеті оның ойлауы мен практикалық әрекеттері арқылы дамиды. Ойлауға үйрететін сабақтар – «Сатылай кешенді талдау» технологиясын қолдану сабақтары болып табылады. Бұл технология бойынша өткізілген сабақтарда оқушыда ерекше ақуал, мұғалім мен оқушы арасында ынтымақтастық қатынас қалыптасады. Мұғалім бұл жағдайда дайын білімді түсіндіріп қоюшы, бақылаушы, бағалаушы емес, танымдық іс-әрекетін ұйымдастыратын ұжымдық істердің ұйытқысы. Тек осындай оқыту ғана оқушы интеллектісінің көзін ашып, шығармашылығын дамытады.

Осыған сәйкес сабаққа қойылатын талап та мұғалімнен зор шеберлікті қажет етеді. Мұғалім сабақ үрдісінде материалды дайын күйінде бермей, оқушы ізденісіне жол ашатындай, түрткі болатындай әдіс-тәсілдерді таңдап алуы қажет. Сонда ғана оқушы шын мәнінде өзіндік ойлау қабілеті бар, жеке адам болып қалыптасады.

Дегенмен де, әліде болса білімберу ісінде уақыттың көбі баланы жалықтыратын баяндау, түсіндіру, үлгіні көрсету сияқты өнімсіз еңбекке жұмсалады. Осы себептен оқушы игерген білімін іс-әрекетте пайдаланаалмау қиындығына тап болады. Ал оқушыны сатылай кешенді талдау технологиясымен оқытатын болсақ, ізденушілік – зерттеушілік әрекеттерін ұйымдастыру жағдайы басты назарда болмақ.

«Сатылай кешенді талдау» технологиясының дәстүрлі оқытудан айырмашылығы: көздеген мақсатында, мазмұнында, білім берудің негізгі факторында, мұғалімнің ролі мен атқаратын қызметінде, әдіс-тәсілдерінде, оқушының білім алу белсенділігінің түрінде, оқу үрдісін ұйымдастыру түрлерінде.

ХХІ ғасыр – жеке тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Қоғамның әрбір даму кезеңі ең алдымен сол қоғамға сәйкес жаңа адамды қалыптастыруды көздейтіні – ешқашан маңызын жоймайтын тарихи құбылыс. Олай болса, мұғалімдердің алдында тұрған бірден-бір мақсат – оқушылар алған білімдерін пайдаға асырып, өзара әрекет ете алатын, ұлттық құндылықтарды меңгерген жеке тұлға тәрбиелеу.

Сабақты оқытудың инновациялық технологиясымен өткізу –– оқушылардың білім сапасын арттырып, олардың шығармашылық және ойлау қабілеттерін дамытып отырады, ал педагогтар үшін кәсіби шеберліктерінің өсуіне жәрдемдеседі. Жалпы білім сапасын көтеру бір күндік жұмыс емес. Ол оқытушыдан шеберлікті, ізденісті қажет етеді.

1. 
   Кусаинов Г.М. Теоретико-методологические основы прогностичес-кой модели новой педагогической технологий: автореф... Усть-Каменогорск, 1999. -348 с.
   
2. 
   Қараев Ж.А. Активизация познавательной деятельности учащихся в условиях применения компьютерной технологий обучения: дисс... д.п.н. – Алматы, 1994 -345 с.
   
3. 
   Оразахынова Н.А. Сатылай кешенді талдау технологиясының ғылыми-әдістемелік негіздері. Алматы - 2007
   

Бүгінгі таңда В.П.Беспальконың және басқа да көптеген ғалымдардың технологиялары кеңінен танымал. Қазақстанда педагогика ғылымының докторы, профессор Ж.Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі, филология ғылымының докторы Ә. Жүнісбектің, педагогика ғылымдарының докторы, профессор Т. Жұмажанованың және т.б. ғалымдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда. Бұл оқыту технологиясының бір ерекшелігі – оның білімді меңгеруге емес, тұлғаның танымдық қабілеттерін және танымдық процестерді: яғни, жадының алуан түрлерін (есту, көру, қимыл және т.б.), ойлауды, ынтаны, қабылдау қабілетін арнайы жасалған оқу және танымдық жағдайлар арқылы дамытуға, сондай-ақ тұлғаның қауіпсіздігін, өзін-өзі өзектілендіру, өзін-өзі бекіту, қарым-қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерін қанағаттандыруға; белсенді сөздік қорын (ауызша және жазба тілінде) дамытуға бағытталуы. Оқушылардың оқу материалын қайта жаңғырту деңгейін, қарапайым білік пен дағдыларды және білімін іс жүзінде бірнеше рет қайта қолдануы сөйлесу бөлімі сабақтарында жүзеге асырылады. Тақырып мазмұнына (тұтас тақырып немесе тарау бойынша) «өсу» бағытымен – қарапайымнан күрделіге, репродуктивтік тапсырма-лардан шығармашылық сипаттағы тапсырмаларға, зерттеушілік қызмет элементтеріне қарай бірнеше мәрте қайта оралып отыру әр тілді үйренушіге оқу материалымен жұмыс істей отырып, өз қабілеттерін, жадын, ынтасын, ойлауын, ауызша және жазбаша тілін дамытуға мүмкіндік береді. Сөйлесу бөлімінде танымдық процесс топты 2-6 адамнан шағын топтарға бөлу арқылы негізінен оқушылардың өзара әрекет етуіне құрылған. Оқушылардың танымдық қызметі әрбір оқушының әр сабақта үш күрделілік деңгейде берілген оқу материалын тыңдау, жазу, көру және айту мүмкіндігі болатындай етіп құрылған. Оқытуды ойын түрінде ұйымдастыру және әр түрлі белсенді формаларды (топтық, топтық-жеке және жұппен жұмыс, пікірталастар) қолдану оқытудың міндетті шарты болып табылады.

Бұл технологияның негізгі шарты – оқушылардың кез келген ғылыми көздерді, оқулықтарды, оқу құралдарын пайдалануына болатындығы, сондай-ақ ұйымдастырушы, көмекші, кеңесші ретінде мұғалімнен жедел кеңес ала алатындығы. Сөйлесу бөлімі сабақтарының ережелері, құрылысы және жүру барысы алдын-ала таныстырылады. Егер оқушы қандай да бір себептермен оқу модулінің сөйлесу бөліміндегі сабақтарда болмаған болса, оған осы сабақтарда қолданылған барлық деңгейдегі тапсырмалар жеке беріледі. Оны оқушы сабақтан тыс уақытта орындауы тиіс. Тапсырмаларды орындаған соң оқушыға өзін-өзі тексеруі үшін жауап үлгілерін беруге немесе оқытушының өзіне, не болмаса осы топ оқушыларының біреуіне тексеруге болады. Тек сонан кейін ғана оқу модулінің қорытынды бөлімінің тапсырмалары берілуге тиіс, ал ол тапсырмалардың орындалуын мұғалім өз бақылауына алуы қажет.

Оқу модулінің қорытынды бөлімі – бақылау, оқушылардың сөйлесу бөліміндегі танымдық қызметі барысында қалыптасқан білім, білік, дағдыларын бақылауға, тексеруге және бағалауға арналған бөлім. Егер сөйлесу бөлімінің барлық сабақтарында оқушылардың бір-біріне көмегі, бірін-бірі оқытуы, түрлі ғылыми көздерді пайдалануы құпталынып келсе, енді қорытынды бөлімде оқушы өзінің сөйлесу бөлімінде алған білімін, білігі мен дағдыларын ешкімнің көмегінсіз көрсетуі тиіс. Білімді бақылау формалары ретінде тестілік тапсырмалар, бақылау жұмыстары, сынақ, шығарма немесе диктант оқытылатын пәннің ерекшелігіне орай қолданылып, оқу модулінің осы қорытынды бөлімінде беріледі.

Сыни ойлау қабілеті дамыған, ұғынғанын тәжірибемен ұштастыра білетін белсенді тұлға қалыптастыру оқыту үрдісінде жүргізілетін барлық жұмыстың негізі болып табылады.Қазақ тілін ортаға оқытып үйрету барысында көзделетін басты мақсаттардың бірі – сыни тұрғыда ойлай білуге үйрету, нәтижелі білімге қол жеткізу. Оқушылардың сыни ойлау мүмкіндігінің жетілуімен бірге оқыту ісінде де өзгерістер жүреді. Сыни ойлауды дамытуға негізделген әдістер оқушының өз ойын жеткізуге мүмкіндік жасайтындай дәрежеде болуы керек.

Оқушылардың сыни ойлауын дамытуда сабақ үрдісін үш кезеңнен құруға болады:

1) ізденіс;

2) жаңа білімді игеру;

3) тәжірибелік дағды қалыптастыру.

Бірінші кезеңде - белсенді оқу әрекеттеріне деген оқушылардың ынта-ықыласын туғызу, қызығушылығын ояту, өткен материалды қайталау; жаңа тақырып төңірегіндегі бастапқы білім деңгейлерін анықтап, өзара ұштастыру; белсенді ойлау әрекетін ұйымдастырып, жаңа білім жөнінде болжау жасау;

екінші кезеңде – тілдік тақырыптың өзіндік белгілері мен ерекшеліктерін талдау арқылы көп деңгейлі ойлауға қол жеткізу; салыстыру, зерттеу, бақылау арқылы гипотезаны дәлелдеу; ой түйін жасап, белгісіз сұрақтарға жауап табу, анықтаманы айқындау;

үшінші кезеңде жаңа білімді қолдану, өнімді ойлау әрекеттеріне, нәтижеге қол жеткізу; тілдік тапсырмалар, жаттығулар, өзіндік жұмыстар орындау арқылы ой алмасу, ой түйістіру; танылған жаңа түсінік, ой-толғауларының нәтижесін байқау мақсаттары белгіленеді.

Мысалға, сан есімді оқыту үрдісінде жоғарыда аталған әдісті қолдана отырып, оқушылардың сыни ойлауын дамыту барысында, сабақты төмендегі тәртіппен өткізуге болады.

Сабақты ұйымдастыру барысында топ оқушылары «Санамақ» ретімен төрт топқа бөлінеді, топтарға «Бірліктер», «Ондықтар», «Жүздіктер», «Мыңдықтар» деп ат қойылады.

Бірінші – ізденіс кезеңінде үйге берілген тапсырманы тексеру мақсатында 4 топқа да перфокарталар таратылады, тақырыпқа байланысты әр топқа мәтіндер беріледі: «Бірлік» тобына - «Тайқазан», «Ондық» тобына – «Жақсы мен жаман», «Жүздіктер» тобына – «Ақсүйек», «Мыңдықтар» тобына «Екі соқа» мәтіні. Ұсынылған мәтіндер бойынша келесі тапсырмалар орындалады:

1. Берілген мәтіндегі сан есімдерді тауып, оларды өздері тіркескен сөздерімен көшіріп жазып, тапқан сан есімдерді құрамына қарай талдаңыздар.

2. Мәтіннен сан есімдерді тауып, олардың қалай жасалғандығына қөңіл бөліңіз, сан есімге фонетикалық талдау жасаңыз.

3. Мәтіндегі сан есімдердің мағынасын түсіндіріңіздер.

4. Мәтін бойынша өз ойларыңызды қысқаша баяндаңыздар, сан есімдерді тауып, жасалу жолына қарай талдаңыздар.

Тапсырмалар орындалған соң, оқушылар жалпы есеп, сан, рет, реті, реттік сөздерінің мәні айтқызылады. Әр топ өз ойын қорытады және қорғайды. Оқушылар өз болжамдарын айтып, пікір алысады.

Келтірілген мысалдардан есептік сан есімнің басқа сан есімнің түрлерін жасауға ұйтқы екендігін өздері дәлелдейді.

Жаңа технологияны меңгеру мұғалімнің интеллетуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами келбетінің қалыптасуына, өзін-өзі дамытып, оқу-тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына игі әсерін тигізеді, сондай-ақ тілді оқыту үрдісінде оқушылардың білім қорын молайтуға, белсенділіктерін арттыруға, шығармашылық қабілеттерін жетілдіруге көмектеседі. Оқушылар өз тәжірибелерін бір-бірімен, мұғаліммен қарым-қатынас жасау арқылы толықтырады.

Халқымыздың рухани көсемі Ахмет Байтұрсынұлы «Мұғалім әдісті көп білуге тырысу керек, оларды өзіне сүйеніш, қолғабыс нәрсе есебінде қолдану керек», - дегені әр мұғалімнің жадында болуға тиіс.

Әдебиеттер

1. 
   Беспалько В.П. Слагаемое педагогической технологии. - М.: «Педагогика», 1989.
   
2. 
   Выготский Л. Образование. – Москва, 2000.
   
3. 
   Жанпейісова М.М. Модульдік оқыту технологиясы оқушыны дамыту құралы ретінде.- Алматы, 2002.
   
4. 
   Мирсеитова С.С. Әрекеттегі RWCT философиясы мен әдістері. – Алматы: ИздатМаркет, 2004.
   

Специалист института повышения квалификации не может быть просто лектором, «носителем» информации, способным излагать основы научных знаний. В этой образовательной модели имеет место потребность в игротехниках, фасилитаторах, инструкторах, тренерах, коучерах, консультантах, экспертах, научных руководителях, тьюторах, способных создавать условия, среду, ситуации, позволяющие осваивать способы и методы исследования собственных резервов для решения учебных, профессиональных, исследовательских и других личностно значимых проблем. Главным образовательным ресурсом становится не столько сам по себе объем знаний, сколько способность добывать знания, передавать его, отфильтровывать, инвентаризировать, интегрировать, превращать в новый тип знаний. А главной проблемой содержания образования выступает вопрос – как формировать в человеке его собственную субъектность, его мыслительные и личностные качества[2].

Реформирование системы образования требует от специалистов ИПК ПР переосмысления своей деятельности, повышение собственного профессионализма, а помочь ему в этом, создать необходимые условия, призвана методическая служба института.

Но если преподаватель принимает новые цели и ценности образования, ориентированные на развитие и саморазвитие личности, профессионала, то его деятельность неизбежно будет подчиняться концептуально-технологическим рамкам, а не рецептам, предписаниям, подсказкам. И тогда возникает необходимость не только в методической деятельности преподавателя, но и в методологической, предполагающей умение проектировать, программировать и инсценировать свою педагогическую деятельность в соответствии с требованиями современности и сформированными ценностями. Соответственно возникает вопрос: каким требованиям должна отвечать сегодня система повышения квалификации?

Традиционная система повышения квалификации профессорско-преподавательского состава ИПК ПР ни по форме, ни по содержанию не может принципиально изменить квалификацию. Если в системе повышения квалификации мы сможем запустить новые образовательные модели, новые рефлексивно-деятельностные технологии, то мы создадим развивающую образовательную среду, в которой будут «выращиваться» новые способы осуществления педагогической деятельности, что напрямую повлияет на качество повышения квалификации самих специалистов ИПК ПР.

Специалистами отдела методического обеспечения и инновационного развития (МОИР) ИПК ПР по СКО разработана «Программа сопровождения профессионального развития педагога», способствующая повышению эффективности инновационного образовательного процесса путем организации тьюторства.

Академиком Ю.К. Бабанским сформулирована идея педагогического резонанса, смысл которой: наивысший и наибольший эффект в профессиональном росте педагога может быть достигнут только тогда, когда его личные усилия по своему самообразованию начинают совпадать с усилиями внешних организаторов методической работы.

Реализация разработанных нами рефлексивно-деятельностных механизмов повышения квалификации преподавателя ИПК ПР, как показали проведенные мониторинговые исследования, достаточно эффективно обеспечивают достижение поставленной цели – развитие способности к инновационной деятельности и самообразованию педагога и его выход на новый уровень педагогического профессионализма.

Включение педагогов системы повышения квалификации в проводимые преобразования требует от них определенной готовности. Для этого недостаточно только положительной ориентации на обновление деятельности отдельного сотрудника (ППС и специалистов) института, необходимы существенные изменения в расстановке акцентов, что обуславливает необходимость совершенствования профессионально-педагогической подготовки специалистов института. Этим и обусловлен вопрос об актуальности и необходимости разработки программы курса тьюторского сопровождения профессионального развития специалистами ИПК ПР учителей области. В тоже время «Программа…» направлена и на повышение профессионального мастерства, компетентности специалистов и ППС ИПК ПР, управление их самообразованием, саморазвитием через организацию эффективного тьюторства учителям области. Заявленная цель решается с помощью ряда поставленных задач, связанных с выявлением необходимых условий повышения педагогического мастерства специалистов и ППС института на основе мониторинга и определения способов трансляции содержания теоретических наработок в их практическую деятельность и поддержки инновационно-дидактической среды для педагогически обоснованного развития и саморазвития специалистов и ППС
Модель обучения ППС и специалистов ИПК ПР к ведению тьюторской деятельности

таблица 1

Внедрение