қанағаттанарлықсыз, жер кӛлемі 24,3млн. га (8,9%). Бҧл зонада астықты
шаруашылық жақсы дамыған. Топырағы жер эрозиясына ҧшырайды,
топырақ қҧрамында фосфор аз. Егістікпен бірге мал шаруашылығы дамыған
Шӛлді – дала зонасы. Солтҥстікте далалы аймақ пен Оңтҥстіктегі шӛлді -
аймақтық аралығында жатыр. Климатты қҧрғақ ылғалдың шамасы 180-
210мм., бҧл егістіктің ӛнімді шығаруын қамтамасыз ете алмайды.
Ылғалдану коэффиценті 0,2-0,3 мм. Бҧл аймақ мал шаруашылық аймағы,
ылғалдану коэффицентті 0,2 -03. Қҧрғақшылық жиі байқалады 4 жылдың 3
жылы қҧрғақ болады. Егілетін дақылдар тез пісетін тары, жер кӛлемі 38,4
млн.га (14%).
Шӛл зонасы - Атырау, Маңғыстау, Қызыл Орда, Ақтӛбе, Қостанай,
Ақмола, Қарағанды, Шығыс Қазақстанның біраз жерлері.
Ылғал мӛлшер іӛте аз ылғалдану коэффициенті 01-0,05 %, жылына тҥсетін
ылғалдың мӛлшері 80-150 мм. Жаздың ҧзақтығы 170-220 кҥн. Ҥсіксіз
уақыттың ҧзақтығы 170-220 кҥн. Қысы – суық – жазы ыстық. Онда ӛсетінде
жусан, сорланған топыраққа бейімделген топтар Белсенді температура
қосындысы 4700
0
С, гумусы 1-1,5 % Осының салдарынан топырақ тҥсі
бозғылт тартып ӛздерін тҥзген тау жыныстарына ҧқсайды. Аймақ негізінен
мал жайылымына қолайлы тек мҧнда суармалы егіншіліктен ғана ӛнім
алынады. Шӛл аймағының кӛлемі 119 млн. га (44%) жерді алып жатыр.
Таулы алқап Шығыс Қазақстандағы Алтай таулары - Алматы облысының
оңтҥстігіндегі Жоңғар және Іле Алатаулары - Жамбыл облысындағы Қырғыз
Алатауы, Оңтҥстік Қазақстан облысындағы Ӛгем, Қазығҧрт, Қаратау таулары.
Мҧнда ылғалдың орташа мӛлшері 250-360 мм. Ылғал кӛбнесе кӛктем, қыс
айларында тҥседі. Жаз –Кҥз айлары қҧрғақ. Бидай - арпа кҥздік және
жаздық егіледі. Суармалы жерлерде қызылша – мақта – жҥгері- кӛкӛніс –
жҥзім темекі ӛседі. Таудан алыс жерлерде топырақ ашық сурғыл тҥсті –
одан кейін сҧрғылт тҥсті, ал тауға ең жақын аймақта кҥңгірт – сҧрғылт тҥсті –
және ашық қара қоңыр топырақтар зонасы. Оңтҥстік Қазақстан облысындағы
Батыс Тянь-Шань тау етектерінде кҥңгірт сҧрғылт топрақтар мен ашық қара
қоңыр топырақтар орнына қоңыр – сҧр қоңыр топырақтар кездеседі.
Мақта, дәрілік шӛптер, бау-бақша, жҥзім қсіріледі, тау етегінің шӛлді
далалы зонасының кӛлемі 14млн.га. (5,2 %)
Аласа таулы дала белдеуі. Ауадан тҥсетін ылғалдың мӛлшері 500-800мм.,
топрақтары қҧнарлы, бҧл аймақта – суарылмайтын егіс егіледі. Бҧл зонаның
жер кӛлемі 10млн.га.
Орташа таулы, шалғынды- орманды белдеуі.- ылғал мӛлшері 850-900мм.
Шалғынды шӛптер биік болып ӛседі, топырағы аса қҧнарлы, гумусы 10-12 %
Биік таулы – шалғынды және шалғынды - далалы – белдеу. Биік таулы
аймақтарда кездеседі. Ауа райы суықтау топырақтары биік таулы Альпілік
немесе Субальпілік шалғынды, шалғынды далалы топырақтар. Бҧл аймақ
малдың әсіресе ҧсақ малдың жазғы жайлауы. Жер кӛлемі 3млн.га.
Достарыңызбен бөлісу: