«Қолданбалы биология және топырақтану негіздері»
Астық дақылдары дәндерінің химиялық құрамы (%есебімен)
жүктеу/скачать 3,34 Mb. Pdf көрінісі
|
toleubaev-koldanbaly-biologia
| Астық дақылдары дәндерінің химиялық құрамы (%есебімен)
Дақылдар Су Бело к Ма й Кра хма л Клет чатк а Кҥл Жҧмсақ бидай Қатты бидай Қара бидай Арпа Сҧлы Жҥгері Тары Кҥріш Қауызсыз қара қҧмық 14, 0 14, 0 14, 0 14, 0 12, 8 14, 0 12, 5 12, 0 14, 6 12,0 13,8 11,0 10,5 10,2 10,0 10,6 6,7 8,9 1,7 1,8 1,7 2,1 1,5 4,6 3,9 6,9 1,6 68,7 66,6 69,6 66,4 59,5 67,9 61,1 63,8 71,2 2,0 2,1 1,9 4,5 10,0 2,2 8,1 10,4 1,8 1,6 1,7 1,8 2,53, 0 1,3 3,8 5,2 0,2 1,9 Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығында - ӛсімдік шаруашылығы, соның ішінде астық ӛндірісі негізгі және стратегиялық тҧрғыдан маңызды сала болып табылады. Адамға қажетті азық-тҥлік пен мал азығы және шикізат ҥшін қажетті ӛнімдер молшылығын жасауда дәнді дақылдар, оның ішінде бидайдың ролі ӛте зор Бидай экологиялық тҧрғыдан неғҧрлым икемді, бейімделгіш тҥр болып табылады. Ол алуан тҥрлі климат жағдайларына бейімделе алады, сондықтанда жер шарының барлық континенттерінде ӛсіріледі. Бидай-әлемдегі ең кеңінен таралған дақыл, 148 елдің негізгі азық тҥлігі болып табылады. Бҥкіл дақылдар ӛнімнің 60% -ы бидайдан алынады. Бидай белогындағы амин қышқылдары қҧрамы ҥйлесімді және организмге сіңімді. Сонымен бірге, мал шаруашылығына керекті барлық қҧрамажем (комбикорм) қҧрмында бидай дәні бар Әлемдік стандарт бойынша бидай дәніндегі белок мӛлшері 13,5%- дан кем болмауы керек. Қазақстанда 1996-2010 жылдары ӛсірілген жаздық жҧмсақ бидай сорттары дәніндегі белок мӛлшері 12,2-19,8%, клейковина мӛлшері 21- 31,4% аралығында болды. Бҧл әлемдік стандарт деңгейіндегі кӛрсеткіш, яғни, Қазақстанда ӛсірілетін жҧмсақ бидайдың коммерциялық сорттары генетикалық тҧрғыдан жоғары сапалы. Қазіргі таңда Қазақстан жыл сайын 15-18 млн. тонна астық (дән) ӛндіреді. Орташа ӛнімділік 15 ц/га болғанда Республикамызда 20-22 млн. т. астық ӛндіру мҥмкіндігі бар. Халықаралық базарда (рынокта) Қазақстан бидайы ӛте сапалы болғандықтан біздің Еліміз бидай дәнін экспорттаушы негізгі мемлекеттердің біріне айналды және де 40-тан астам шетелдерге экспортталады. Сондықтан, астық ӛндірісі саласын жеделдетіп дамыту Еліміздің азық-тҥлік кауіпсіздігін қамтамасыз ету жолындағы мемлекеттік аграрлық саясаттың бірінші кезекті міндеттерінің бірі болып табылады . Оңтҥстік аймақтардың суғармалы егіншілік жағдайында ауыл шаруашылығын кӛтерудің негізгі бағыты - басты дақыл – бидай егіншілігін интенсивті дамыту. Бірақ, соңғы кездерде су кӛздерінің суының азайып, жылдан жылға су тапшылығының ӛсуіне байланысты суармалы егіншілікті дамыту, аймақты азық-тҥлікпен қамтамасыз етуді қауіпсіздендіру тҧрғысынан алғанда онша тиімді емес. Сондықтан суды аз талап ететін, экономикалық тҧрғыдан тиімді дақылдарды ӛндіріске енгізу керек. Бҧл жағынан алғанда жаздық бидай бағалы азықтық дақыл, оның биологиялық потенциалы жоғары жүктеу/скачать 3,34 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|