Өлкетану арнайы курс бағдарламасының алға қойған міндеті

Өлкетану курстық бағдарламасы Қазақстан Республикасының Президентінің «Еңбек жолына 20 қадам» жолдауындағы бағыт бағдарды басшылыққа алып жүзеге асыру мақсатында құрылды. Өлкетану курстық бағдарламасы ізденіс - зерттеу жұмыстарының жүйелі құрылымын, оқушылардың өлкелік танымдық әректтерін құрайды. Бағдарлама өлке танудағы өзіндік ерекшеліктерімен, жұмыс дағдысымен, жеке бағыт бағдарымен ерекшеленеді. Оқушы өзінің мекен етіп отырған жерінің өткені мен бүгінгісіне көз жүгіртіп, тарихынан сыр шертіп, ізденіс қабілеттірін дамытып, өз өлкесі жайлы қосымша мәліметтермен жұмыс істеуге дағдыланауы шарт. Өз елінің географиялық орнын, оның аумағын, шекаралас мемлекет пен аудандарын әрбір адам баласы білуі қажет. «Өлкетану» курстық бағдарламасы өз өлкесі жайлы жүйелі білім бере отырып, өз елінің патриотты азаматы болу, ақпараттық қоғамда қосымша әдебиеттермен жұмыс істеуді дамыту, отан сүгіштік қасиеттерін дамыту, өзі туып өскен өлкесіне қамқор бола білуге, құрметтеуге дағдыландыру мақсатын қойып отыр. Жылдық жұмыс нәтижесі мектепішілік өлкетану конференциясында бекітіледі. Өте жақсы жұмыстар ғылыми жоба жұмыстарына бағытталады.

Өлкетану арнайы курс бағдарламасы 9 сыныптарда жұмасына 1 сағаттан, жылына 34 сағат. Өлкетану арнайы курс бағдарламасының алға қойған міндеті:

• 
  Жергілікті жердің географиялық орнымен танысу;
  
• 
  Елді мекеннің тарихына, оның бүгінгі келбетіне баға беру, салыстыру;
  
• 
  Жергілікті жерін топонимикалық жағынан қарастыру міндеті тұр.
  
• 
  Өлкетану сабағында материалдарды нақты игеру;
  
• 
  Әртүрлі әдебиеттерді пайдаланып, оқушыларды қызықтырған сұрақтарына толық жауап беріп, түсіндіру;
  
• 
  Өз өлкесінің мәдени-ағарту ісіне үлес қосқан адамдар жайлы материалдарды іздеу; 
  
• 
  Ақпарат құралдарды пайдаланып оның ішінде: газет, журнал, интернет арқылы мәліметтер жинау. Өлкетану материалдары арқылы қоршаған орта жағдайымен байланыс орнату;
  
• 
  Отанға, туған қаласына деген сүйіспеншілік сезіміне тәрбиелеу;
  
• 
  - Мектеп оқушыларын нақты өлкетану материалдары арқылы дамыту;
  
• 
  - тарихи білімге қызығушылығын ояту - өзге ұлт халықтарымен қарым-қатынас жасауда төзімділікпен қарау, құрметтеу сезімін дамыту;
  
• 
  - Мектеп оқушыларын қоғамдық пайдалы жұмыстарға қатыстыру, балалардың ескерткіш орындарын, әскери тарихи ескерткіштерді қорғауға деген жігерлерін қалыптастыру;
  
• 
  - Батыр ардагерлерді құрметтеуге тәрбиелеу мақсатында естеліктер мен ақпараттар жинақтау, туған өлкенің, Семей қаласының тарихын жазу;
  
• 
  - Өлкетану әдебиеттерін оқуға деген қызығушылығын ояту үшін байқаулар, викториналар, өлкетану олимпиадалар, жорықтар, экскурсиялар өткізуді ұйымдастыру.                                               
  

• 
  Оқушылырға өз өлкесінің шығу тарихы, орналасқан жері, аумағы, халқы, мәдениеті жөнінде білім беру.
  
• 
  Оқушылардың өлкетану сабақтарында өз жерін оқи отырып патриоттық сезімдерін қалыптастыру. 
  
• 
  Сабақта өз жерінде шыққан (аумақтан, ауылдан, облыстан) атақты адамдар жайлы материалдар жинап білімдерін толықтыру. 
  
• 
  тарихи материалдарды игеру барысында танымдық қажеттіліктерін қалыптастыру;
  
• 
  білім алушылардың туған өлке туралы білімдерін кеңейту және тереңдету;
  
• 
  қарым-қатынас жасау, іс-шараға дайындық жасау, көрмені безендіру қабілеті мен дағдысын қалыптастыру;
  
• 
  адамгершілік қасиеттерге тәрбиелеу;
  

 Өлкетану пәнінің мазмұны мен мәнін білу;Туған өлкесіне тарихи географиялық сипаттама беру  Өз өлкесінің тарихын, орналасқан жерін, аумағын, мәдени – рухани тарихын танып білу.  Семей қаласы және өзінің тұрып жатқан өлкесі жайлы мағлұматты білу;

• 
  Дәріс, әңгіме, экскурсия, саяхат;
  
• 
  Кеңес;Қызықты тұлғалармен кездесу; тарихи ойындар; викториналар; туған жер тарихына байланысты конференциялар;жобалық және зерттеушілік жұмыстармен айналысу
  
• 
  таңдалған тақырыптың нақты базасын құру; презентациялар мен слайд көріністер жасау, тарихи оқиғаларға байланысты очерктер мен шежірелер жинақтау
  

Тақырып 1: Кіріспе. 1 сағат. Өлкетану курсының мңндеттерімен, мақсатымен, мазмұны және жұмыс түрлерімен таныстыру.Әдебиет түрлеріне шолу жасау. Тақырып 2: Көне Семей шаһары Қимақия мемлекетінің астанасы. 1 сағат. Қимақия тайпасының Ертіс өзенң бойында құрған мемлекеті жайлы мағлұматтармен танысып ол туралы зерттеушілердің пікірімен танысып баға беру. Тақырып 3: Семипалатинск қамалының қалыптасуы. 2 сағат. Семипалатинск қамалының құрылу тарихы мен маңыздылығын талдау. Реформалар мен қайта құрулардың тигізген әсеріне баға беру зерттеу. Тақырып 4: Әлем саяхатшылары мен зерттеушілерінің көзімен. 2 сағат. Барденестің Семипалатинск қамалын суреттеуі. Зерттеушілердің көзқарастарымен, суреттеулері арқылы зерттеу жұмыстарын жүргізу. Тақырып 5: Тарихи – географиялық жағдайы және әкімшілік бөлінісі. 2 сағат. Семей қаласы Қайда? Қашан? Қалай? құрылды. Қалалық аймақтық әкімшілік бөлінісі жайлы мәліметтер. Тақырып 6: Семипалатинск және Жібек жолы. 2 сағат. Монғолиядан Ресейге, Сібірден Орталық Азияға тауар түрлері Семипалатинск қаласы арқылы таратылғаны жайлы мағлұматтарды зерттеу, анықтау. Тақырып 7: Семипалатинск қаласының саудагерлері. 2 сағат. Қала саудагерлері- Плещев, ағайынды Мусиндер, Хаваровтар тағдыры мен өмірбаяны. Мусин әулетінің сауда жолындағы жетістіктері. Тақырып 8: Тарихи және бүгінгі Семейдің картасы. 1 сағат. Практикалық жұмыс. Салыстыру, анализ жасау,картамен жұмыс. Тақырып 9: Семей қаласының экологиялық тарихы. 2 сағат. Семей ядролық полигонының зардаптары. Экологиялық апаттың салдары. Тақырып 10: Семей Қазақстанның рухани-мәдени орталығы. 2 сағат. Семей қаласы әрқашан Қазақстанның рухани-мәдени орталығы болған әрі бола бермек. Тарихи жылдарға үнілсек сонау 1863 жылда Смейде 2 оқу орны болған. Тақырып 11: Кітапхана тарихы. 1 сағат. Абай Құнанбаев атындағы әмбебап кітапхана жайлы дерек көздері. Тақырып 12: Қала зерттеушілері. 2 сағат. Семей қаласының алғашқы зерттеушілері Николай Абрамов, Коншина К, Беллослюдов Н.М, Құлжанова Нәзипа өмірбаяны мен қызмет жолы. Тақырып 13: Қаланың көрікті жерлерінің тарихы. 2 сағат. Абай атындағы алаң, Бір және екі мұнаралы мешіттер, Ямышев қақпасы, Ертіс өзені арқылы өтетін аспалы көпір т.б ескерткіштер тарихы жайлы мағлұматтар беру. Топ серуенге шығу. Тақырып 14: Семей –Алаш Отаны. 2 сағат. Алаш Оданың құрылу тарихына үніле отырып Семей қаласының орталығы болғандығын түсіндіру. Тақырып 15: Семей Ұлы Отан соғысы жылдарында. Семейлік Кеңес Одағының батырлары. 2 сағат. Кеңес Одағының батырлары – семейліктер. Соғыс кезеніңдегі елдегі ауыртпалықтар жайлы әңгімелеу. Семейлік Кеңес Одағының батырлары- Абеулов Мукатай, Аухадиев Койгельды, Батиньков Сергей, Ибраев Айткеш, Каирбаев Махмет т.б өмірбаяны мен тағдырлары жайлы сыр шерту. Тақырып 16: Семейдің кешегі және бүгінгі экономикалық дамуы. 2 сағат. Қаланың әлеуметтік – экономикалық дамуы, болашақ даму жоспары жайлы мәліметтер.

9- сынып оқушыларына арналған «Өлкетану» курстық бағдарламасының тақырыптық жоспары

1.Ашурков В.Н. Кацюба Д.В. Матюшин Г.Н. Историческок краеведение. М. 1980.

2.Пронштейн А.П, Кияшко В.И. Тарихи қосалқы пәндер. А, 1978 г.

3.Акишев К.А. Байпаков К. Вопросы археологии Казахстана. А, 1979 г

4.Маргулан А.Х. Акишев К.А. Кадырбаев М.К. Древняя культура Центрального Казахстана А, 1965.

5.Ахметова С.Ш. Историчемкое краеведение в Казахстане. А, 1982 г. Ахметова Л. Нәзипа Құлжанова // Алғашқы қарлығаштар. Құраст. 6.Д.Дәуренбекова.-Алматы:Қазақстан,1993.-17-29