Өндірістік практиканың мақсаттары мен міндеттері Өндірістік практиканың мақсаты

6 
НЕГІЗГІ БӨЛІМ 
1.
 
Биологиялық жүйелердегі реакцияның энергетикалық әсері 
(тотықсыздану потенциалы бойынша, химиялық потенциал 
ұғымы). 
 
Энергетикалық 
жүйе, 
энергожүйе 
— 
өзара 
және 
энергия 
тұтынушылармен электр энергиясын жеткізу желісі арқылы жалғасқан электр 
ст-ларының жиынтығы (торабы). Энергиялық жүйенің құрамына: жылу электр 
стансасы, атом электр стансасы, су электр стансасы, электр энергиясын 
жеткізу желісі; қосалқы электр ст-лары, жылу және электр желісі, жылу және 
электр энергиясының қабылдағыштары енеді. Тұтынушыларды электр 
энергиясымен Энергиялық жүйе арқылы қамтамасыз етудің жеке электр ст. 
арқылы қамтамасыз етуге қарағанда төмендегідей артықшылықтар бар: 
энергиямен қамтамасыз етудің сенімділігі артады; жергілікті энергет. қор 
(отын және су энергиясы) тиімді пайдаланылады; электр ст-ларының 
жүктемесін өзара тиімді етіп бөлу нәтижесінде электр энергиясының өзіндік 
құны кемиді, қуатты қондырғыларды пайдалану мүмкіндігі жасалады, 
резервтік қуат азаяды. Энергиялық жүйе әдетте бір орт-тан басқарылады. Бір 
жалпы оперативтік диспетчерлік пункттен басқарылатын бірнеше Энергиялық 
жүйе біріккен энергетикалық жүйе құрайды. 
Химиялық потенциалдың қарапайым анықтамасын енгізейік: "заттың 
химиялық потенциалы – заттың бір мольіне келетін 
химиялық энергия". Бұл анықтамада Гиббстің бос 
энергиясы химиялық энергия болып табылады, зат 
таза зат немесе көп компонентті жүйе бола алады. 
Химиялық потенциал - айнымалы бөлшектер 
саны 
бар 
жүйелердің 
күйін 
сипаттауда 
қолданылатын 
термодинамикалық 
функция. 
Жүйедегі 
бөлшектер 
санының 
өзгеруімен 
термодинамикалық 
потенциалдардың 
өзгеруін 
анықтайды. Бұл жұмыс жасамай жүйеге бір 
бөлшекті 
қосудың 
адиабаталық 
энергиясы. 
Материалдық өзара әрекеттесуді сипаттау үшін қолданылады. Химиялық 
потенциал үлкен термодинамикалық потенциал үшін табиғи тәуелсіз 
айнымалы ретінде қызмет етеді. 
Термодинамика 
үшін 
химиялық 
потенциалдың 
маңыздылығы, 
басқалармен қатар, жүйедегі термодинамикалық тепе-теңдік шарттарының бірі 
жүйенің кез келген компонентінің химиялық потенциалының әр түрлі 
фазаларда және бір фазаның әр түрлі нүктелерінде ұқсастығына байланысты. 

7 
Компоненттің химиялық потенциалы туралы ұғымды Дж. 1875-1876 
жылдары В. Гиббс; Гиббстің өзі оны жай потенциал немесе ішкі потенциал 
деп атады. "Химиялық потенциал" терминін алғаш рет в. Банкрофт 1899 жылы 
18 Наурызда Гиббске жазған хатында қолданған болуы мүмкін. Бәлкім, 
Банкрофт өзі ойлап тапқан электрохимия кітабы туралы ойлана отырып, 
Электрлік потенциал мен Гиббс "ішкі потенциал"деп аталатын айнымалыны 
ажырату қажеттілігін анықтады. Жаңа айнымалы үшін "химиялық потенциал" 
термині бұл айырмашылықты айқын етеді. 
Кеңістіктегі гетерогенді сыртқы өрістегі жүйе үшін компоненттің 
химиялық потенциалының өріс кернеулігіне тәуелділігін ескеру қажет. 
Егер жүйе электр өрісінде болса, онда электрлік зарядталған 
бөлшектердің химиялық потенциалы электрохимиялық потенциал деп аталады 
(бұл терминді 1929 жылы Э.А. Гуггенгейм ұсынған). Әдебиетте қабылданған 
электрохимиялық потенциалдың электрлік емес және электрлік бөліктерге 
шартты бөлінуіне байланысты арнайы термин қажет болды. Теориялық 
тұрғыдан алғанда, мұндай бөлу тек формальды болып табылады, өйткені 
зарядты 
тасымалдаушылар 
қарапайым 
химиялық 
потенциалды 
байланыстыратын бірдей формула бірліктері болып табылады, сондықтан 
оның химиялық және электрлік компоненттерін бөлек анықтау мүмкін емес. Іс 
жүзінде электрохимиялық потенциалды екі бөлікке бөлу аз массалы 
зарядталған бөлшектер (электрондар мен Позитрондар) жағдайында жақсы 
жуықтау болып табылады, олар үшін олардың массасының аздығына 
байланысты электрлік емес бөліктің электрохимиялық потенциалға қосқан 
үлесі электр компонентінің үлесімен салыстырғанда шамалы. 
Егер жүйе гравитациялық өрісте болса, онда оның тепе-теңдігінің шарты 
өріс болмаған кезде компоненттің химиялық потенциалының қосындысының 
тұрақтылығы және оның гравитациялық потенциалы болып табылады 
(идеалды газ үшін осы Шартты нақтылау барометрлік формуланы береді) және 
электрохимиялық потенциалға ұқсас, гравитациялық өрістегі компоненттің 
химиялық потенциалын гравихимиялық потенциал деп атауға болады; 
гравитациялық өрістегі компоненттің химиялық потенциалы электр өрісінің 
болуы электрогравихимиялық әлеуетке ие. Күш өрістеріндегі химиялық 
потенциалды таза химиялық және далалық (электрлік, магниттік және 
гравитациялық) бөліктерге бөлу формальды болып табылады, өйткені 
химиялық компонентті далалық бөліктен бөлек эксперименттік түрде анықтау 
мүмкін емес. 
Анизотропты дененің химиялық потенциалы кернеу тензорына тәуелді 
екінші дәрежелі тензор болып табылады. Изотропты орталарда шар тәрізді 
болатын кернеу тензоры сияқты, изотропты орталарда химиялық 
потенциалдың шар тензорын орнату үшін жалғыз скалярлық шама жеткілікті. 

8 

жүктеу/скачать 0,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: