I. Кіріспе II. Негізгі бөлім 1. Минералдар. Жіктелуі 2. Кальций маңызы III. Қорытынды IV. Қолданылған әдебиеттер Адам ағзасындағы химиялық элементтер — адам өміріне қажетті үрдістерді жүзеге асырып, ағзаның толыққанды дамуын қамтамасыз ететін элементтер тобы.
Бұл элементтерді тірі ағзалардағы орташа мөлшеріне қарай үш топқа бөледі:
микроэлементтер
макроэлементтер
ультрамикроэлементтер.
Ал тіршілік үшін маңыздылығына байланысты тіршілікке қажетті элементтер, қосымша элементтер және өте аз элементтер деп өзара бөледі. Сондықтан, химиялық элементтердің біреуінің жоқ болуы немесе жетіспеуі ағзадағы қалыпты жағдайды бұзады. Алайда, ағзадағы қандай да бір элементтің шамадан тыс болуы да ауыр салдарға әкеп соғады.
Кіріспе
Макроэлементтер (оттегі, сутегі, көміртегі, азот, фосфор, күкірт, кальций, магний, натрий және хлор); ағзадағы мөлшері 10%-дан жоғары болады.
2. Микроэлементтердің (йод, мыс, мышьяк, фтор, бром, стронций, барий, кобальт) ағзадағы мөлшері — 10%-15%.
3. Ультрамикроэлементтер — сынап, алтын, уран, торий, радий және т.б. Олардың ағзадағы мөлшері 15%-дан төмен.
Адам организімінде кальций 1ден 2,2 кг дейіе қалыпты жағдайда болады, оның аппатиттерден және карбонаттардан құрылған 99 %-ы негізгі адам скелетін құрайды ал 1 %-ы қанда айналады.
Кальцийдің адам ағзасындағы рөлі:
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы бір тәулікте кальцийді қанша мөлшерде тұтыну керек екенін ұсынды.
3 жасқа дейінгі балалар — 600 мг.
4-10 жас аралығындағы балалар — 800 мг.
10-13 жас аралығындағы балалар — 1000 мг.
13-16 жас аралығындағы жасөспірімдер — 1200 мг. 16 жастан асқан жастар — 1000 мг.
25-50 жас аралығындағы ересектер — 800-1200 мг.
Жүкті әйелдерде және лактация кезеңінде 1 г дейін көтеріледі.
Кальцийді спортсмен адамдарға көптеп қолдану керек, себебі кальций терімен тез шығып кетеді. Азық-түліктерде кальций көбінесе карбонат түрінде, фосфат, оксалаттар, қиын еритін тұздар ретінде болады.
Термиялық өңдеуден өткеннен кейін, әсіресе варка дан кейін көкөністер құрамындағы минералдардың 25%-ы жойылып кетеді. Соның ішінде кальцийдың да көп мөлшері бар.
Адам организмі үшін макро және микроэлементтердің маңызы өте зор. Олардың адам организмінде жетіспеуі әр түрлі ауруларға әкелуі мүмкін. Макро және микроэлементтер адам ағзасына күнделікті рационда белгілі мөлшерде түсуі қажет. Олардың жетіспеуінің алдын алу мақсатында дұрыс тамақтану, рационның әр түрлілігі, элементтерге бай тағамдарды пайдалану қажет.