Орындаған: г-332 топ студенті Қажет Б
жүктеу/скачать 86,74 Kb.
|
курсовой
| 1.3. Бухгалтерлік есеп әдісі
Пәннің мазмұнын түсіну оның әдісінің мәнін білу арқылы жүзеге асады. Бухгалтерлік есеп әдісі - бұл әдістер мен тәсілдер, көмегімен бухгалтерлік есеп пәнін оқитындар. Бухгалтерлік есеп әдісінің негізгі элементтері: Құжаттама – бухгалтерлік есеп деректеріне заңды күш беретін, аяқталған шаруашылық операция туралы жазбаша анықтама; Түгендеу – белгілі бір күндегі бухгалтерлік есеп мәліметтерімен салыстыру арқылы мүліктік және қаржылық міндеттемелердің нақты болуын нақтылау; Шоттар – көрсеткіштері бухгалтерлік баланста көрсетілетін бухгалтерлік есеп шоттары (бұл баланс баптарының атаулары баланстық шоттардың атауларымен сәйкес келуі керек дегенді білдірмейді); Екі жақты жазу – әрбір операция бір шоттың дебеті бойынша және басқа шоттың кредиті бойынша сол сомаға бір мезгілде жазылатын шаруашылық операцияларының бухгалтерлік есеп шоттары бойынша өзара байланысты бейнеленуі; Бағалау – шаруашылық активтерінің жекелеген түрлерінің балансында және олардың қалыптасу көздерінде көрсетілетін ақшалай түрде көрсетілетін баланс баптарын бағалау; Калькуляция – шығындарды топтастыру және өнімнің (жұмыстардың, қызметтердің) жекелеген түрлерінің және дайындалған материалдық құндылықтардың өзіндік құнын анықтау; Баланс – белгілі бір күнге шаруашылық активтері мен олардың қайнар көздерінің жай-күйін ақшалай құндағы бейнелеуді жалпылау тәсілі (баланс екі бөліктен – актив пен міндеттемеден тұрады); Есеп беру – ұйымның белгілі бір күнгі мүліктік және қаржылық жағдайын, сондай-ақ оның есепті кезеңдегі қызметінің қаржылық нәтижелерін көрсететін көрсеткіштер жүйесі. Жоғарыда аталған элементтерді толығырақ қарастырайық: Бухгалтерлік есеп кәсіпорынның барлық құралдарын және онда болып жатқан экономикалық процестерді көрсетеді. Қаражат түрлері мен көздерінің саны, сонымен қатар әртүрлі процестерде орындалатын шаруашылық операцияларының саны көп. Оларды көрсету үшін қаражаттың әрбір жеке түріне және әрбір шаруашылық операциясына мұқият мониторинг орнату қажет. Бухгалтерлік есепте мұндай бақылау құжаттаманың көмегімен жүзеге асырылады. Құжаттама әрбір іскерлік транзакцияны қамтиды. Ол үшін әрбір жеке операция немесе біртекті топ үшін нақты құжат – бастапқы ақпаратты тасымалдаушы құрастырылады. Осылайша, жан-жақты ақпарат (ақпарат) алынады, ол кейіннен экономикалық топтастыруға және жалпылауға негіз болады. Заң талаптарын сақтай отырып жасалған құжаттаманы пайдалану бухгалтерлік есеп деректеріне дәлелдемелік күш береді. Құжаттама кәсіпорында болып жатқан шаруашылық операцияларына ағымдағы бақылауды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Алайда шаруашылық қызметтің барлық құбылыстарын құжаттарда тіркеуге болмайды. Жетіспеушілік, ұрлық, есепке алынбаған құндылықтар және бухгалтерлік есепте жіберілген қателер пайда болған кезде емес, ашылған кезде тіркелуге жататын құбылыстар болып табылады. Түгендеу құжаттарда жазылмаған құбылыстарды анықтауға көмектеседі. Оның деректері қандай да бір себептермен дер кезінде қамтылмай қалған объектілер мен құбылыстарды көрсете отырып, есеп көрсеткіштерін шындыққа сәйкес келтіруге қызмет етеді. Бухгалтерлік есеп объектілері бойынша алғашқы мәліметтерді алу үшін құжаттама мен түгендеу қолданылады. Құжаттамалық және түгендеу материалдары қаржылық жауапты тұлғалардың іс-әрекеттерін, операциялардың заңдылығын, ақша қаражаттарының дұрыс сақталуын және т.б. бақылауға мүмкіндік береді. Бағалау және есептеу бухгалтерлік есеп объектілерін жалпыланған ақша есептегішінде көрсету үшін қолданылады. Бағалаудың көмегімен табиғи және еңбек көрсеткіштері ақшалай көрсеткіштерге айналады. Калькуляция – шығындардың белгіленген диапазонына сәйкес өндірілген өнім бірлігінің немесе орындалған жұмыстың өзіндік құнын ақшалай түрде есептеу. Өндіріс шығындарының есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау1 бір-бірімен тығыз байланысты. Бухгалтерлік есеп өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау талаптарына сәйкес құрылады. Калькуляция көмегімен әртүрлі құралдардың құны анықталады: дайындалған еңбек объектілері, дайын өнім, сатылған өнімдер. Барлық осы құндылықтардың өзіндік құнын анықтау үшін кәсіпорынның әрбір процесті – жеткізу, өндіру, өткізуді жүзеге асыруға кеткен шығындарын есептеу қажет. Бухгалтерлік есеп жүйесінің көмегімен есеп объектілерін экономикалық топтастыру жүзеге асырылады, бұл олар туралы шаруашылық қызметтің ағымдағы мониторингі үшін қажетті көрсеткіштерді алуға мүмкіндік береді. Бухгалтерлік есептердің қажеттілігі құжаттардағы мәліметтердің тек қана есеп объектілерінің әр түрлі сипаттама беруінен туындайды. Объектілер туралы жалпы түсінік үшін бұл ақпаратты топтастыру және жинақтау керек. Бухгалтерлік есепте бұл қызметті шоттар жүйесі орындайды. Бухгалтерлік есеп шоттары жүйесінде шаруашылық операцияларды көрсету екі жақты жазуды қолдану арқылы жүзеге асырылады, оның мәні шаруашылық операцияларының нәтижесінде туындайтын әртүрлі құбылыстарды өзара байланысты бейнелеу болып табылады. Қосарлы жазу жүйесі бойынша тіркеу кез келген шаруашылық операцияның бір уақытта екі шотта бірдей сомада көрсетілуін білдіреді. Бухгалтерлік балансты және есептілікті жасау кәсіпорынның шаруашылық активтерінің болуы және орналастырылуы, олардың қалыптасу көздері, сондай-ақ оларды пайдалану туралы ақшалай түрде шоғырландырылған және жалпыланған ақпаратты бақылау және талдау үшін алу құралы болып табылады. Бухгалтерлік есепте «баланс» сөзі екі жақты мағынаны білдіреді [6, б.613. жиынтықтардың теңдігі, дебет1 және кредиттік шоттардың қорытындылары тең болғанда, аналитикалық шоттар мен сәйкес синтетикалық шот бойынша жазбалардың қорытындылары, баланс активі мен пассивінің қорытындылары; - белгілі бір күнгі ақшалай түрде ұйымның қаражаттарының жағдайын көрсететін қаржылық есеп берудің ең маңызды нысаны. Актив пен пассивтің тең жиынтықтары негізінен бір деңгейде, тепе-теңдік күйінде теңгерім арқалығы сияқты қатаң көлденең позицияны алады. Жоспарлауда және талдауда қолданылатын баланстардан айырмашылығы, бухгалтерлік баланс кәсіпорынның белгілі бір күндегі (сәттегі) қаражаттары мен олардың қалыптасу көздерінің жай-күйін сипаттайтын сәттік көрсеткіштер жүйесі болып табылады. Баланстың ең маңызды белгісі кәсіпорынның шаруашылық активтерін бір жағынан орналастыруына қарай, екінші жағынан олардың қалыптасу көздеріне қарай көрсету болып саналады. Баланстың нәтижесі – валюта1 деп аталады. Есеп беру бухгалтерлік есеп әдістемесінің негізгі әдістерінің бірі болып табылады. Сыртқы түрі бойынша есеп беру синтетикалық және аналитикалық есепке сәйкес толтырылған кесте болып табылады. Кәсіпорынның, мекеменің бухгалтерлік (қаржылық) есеп беруі бухгалтерлік есептің соңғы кезеңі болып табылады. Ол кәсіпорынның мүліктік және қаржылық жағдайын, кәсіпорынның шаруашылық қызметінің нәтижелерін сипаттайтын қорытынды мәліметтерді көрсетеді. Бухгалтерлік (қаржылық) есеп беру кәсіпорынның несиелік қабілетін бағалауға мүмкіндік береді, яғни. оның өз міндеттемелерін толық және уақтылы төлеу қабілеті. жүктеу/скачать 86,74 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|