өзі себілген екі жасқа дейінгі ағаш өсімдігі
болады. Олар табиғи дамудың келесі ұрпағы –
жаңа өсулер, яғни екі жастан асқан негізгі
тұқымдардан кейін дамитын өсімдіктер. Ағаш
кесу кезінде құнды
тұқымдар өсулері сақталу
керек, өйткені олар жаңа ұрпақты
қалыптастырады.
Шілік (майда тоғай) - өскен жерінде ағаш
бітімін қалыптастырмайтын, орман көлеңкесінде
өсетін бұталар. Шіліктің тұқымдық құрамы орман
қалыптастыру жағдайларымен – климаттық,
гидрологиялық, топырақтық, сонымен қатар
ағаш
бітімінің
тұқымдық
құрамымен
байланысты.
Майда тоғайдың орманшылық және
экономикалық мағнасы зор.
Оның топырақ
қорғау орны мыналарда: жерге рам шөптер
өсірмейді, қопсытып құрылымын сақтайды, су
эрозиясын толастатады. Топырақты қоректік
заттармен байытады, пайдалы құстар мен
аңдарға пана болады, азықтық жемістер береді.
Шабан өркенге негізгі ағаш тұқымының діңін
жақсартып өсуін тездететін ағаш және
бұталарды жатқызады. Ол
жаңа өсулер мен
шіліктерге қарағанда негізгі тұқымға көп көмек
береді. Жан-жағында өсіп оның өсуін
бәсеңдетпей, діңі түзу болуға әсер етеді, өйткені
бұтақтары көп болмайды.
Тірі бүркеме дақылдар – мүктер, қыналар,
шөптесін өсімдіктер, бұташалар орманды және
ормансыз жерлерде өседі. Олар ағаш
бітімдерімен, географиялық жағдайға және
өсімдіктердің өз жағдайларымен байланысты.
Орман өмірінде мағнасы зор,
әсіресе қалпына
келтіруге көп әсер етеді.
Тірі бүркеме дақылдардың ішінде азықтық,
дәрілік, илік заттары бар өсімдіктер көп және
жануарларға көп азық береді.
Ағаштар қосылып екпелер қалыптастырады,
оның ішінде жаңа қосылыс пайда болады, ол
орман төсеніші - әр түрлі шіріген өсімдіктер
түсінділерінен орманда қалыптасқан топырақ
үстіндегі қыртыс. Өсімдіктер түсінділеріне
жатады – жапырақтар, қылқандар, бұталар,
жемістер
мен қабықтар, ол жерді көптеген
жануарлар паналайды. Орман төсенішінің қоры,
қалыңдығы және құрылымы орман құратын
тұқымдардың түрлік құрамымен, ағаш бітімінің
жасымен, ағаштар биіктігімен, тірі топырақ
жамылышымен,
қазғыш
фаунаның
белсенділігімен
байланысты.
Төсенішті
топырақтың ормандық
өсімдік қасиеттеріне
қолайлы әсер ететін фактор ретінде қарастыру
керек, өйткені қопсу мен құрылымын, жоғарғы
қабаттың ылғалы мен температурасын сақтауға
әсер етеді. Сұйық жауын-шашынды сүзіп
топырақтың қылтүтігін сақтайды. Сонымен қатар
төсеніш орман топырағына тыңайтқыш ретінде
қызмет жасайды.
Орман төсенішімен қатар орманда тамыр
жүйесі бар, ол бір өсімдіктің жер астындағы
табиғи күрделі құбылысы. Топырақта орналасу
сипатымен
жер бетіндегі, терең орналасқан,
аралас тамыр жүйелерін бөледі. Ағаштар тамыр
жүйесінің көмегімен жерге бекиді, су мен
қоректік заттарды алады, алмасу заттарын
бөледі, қоректік заттардың артығын жинайды.
Достарыңызбен бөлісу: