Орта ғасыр тіл білімі
жүктеу/скачать 23,91 Kb.
|
1 2
Байланысты:Оям бөж 12 реферат
тілінен
|
Реферат Тақырыбы: Орта ғасырдағы тіл білімі және Үнді-еуропа тілдері және тіл білімінің зерттелу деңгейі. Орта ғасыр тіл білімі — Орта ғасырды Еуропа тарихытұрғысынан қарағанда үш кезеңге беруге болады: а) 3—5 ғасырлар арасы. Бұл — құлдық дәуірдің ыдырап, феодалдық қоғамның құрыла бастаған кезең; ә) 6—10 ғасырлар аралығы. Бұл — феодалдық қатынастың әбден орнығып, нығайған заманы; б) 11—16 ғасырлар аралығы. Бұл — феодалдық қатынастың ыдырап, капиталистік қоғамның туа бастаған, тарихта Қайта өркендеу дәуірі(ренессанс) деп аталатын кезең. Дүние жүзілік діндердің тарауымен қатар сол діндердің будда, ислам, христиан сүннет парызын, шариғатын уағыздайтын жазбалар да тарады. Ол жазбалар тілі киелі, касиетті тіл, пайғамбарлар тілі деп жарияланды. Жергілікті халықтар ол тілде жазылған аят хадистердің мағынасын, тілін түсінбесе де жатқа біліп, кұдайға құлшылық ететін дұға ретінде айтуға міндетті болды. Осылайша тіл ғылымында канондық, тілдер пайда болды. Жазба тіл, әдеби тіл канондық тіл болып саналды. Мысалы, түркі халықтары, сондай-ақ қазақ халқы үшін де канондық тіл араб тілі, исламның ең қасиетті, киелі кітабы — кұранның тілі болды. Еуропа халықтары үшін канондық тіл латын тілі болды. Олар латын тілін жазу тілі, ғылым тілі ретінде пайдаланды. Жеке тілдер грамматикасы латын тілі грамматикасы негізінде сөз болып, соның үлгісіне түсірілді. Латын тілі грамматикасы барлық тілдерге бірдей дәрежеде қолдануға болатын ортақ құрал деп есептелінді. Солай бола тұрса да орта ғасырдағы грамматикалық ой-пікір кейінгі заманғы жалпы тіл ғылымының дамуына ықпал етті Элем халықтарының бүкіл рухани мәдениетіне ұлы өзгерістер енгізді. Сондықтан кейбір мәселеде кертартпалығына, діни қарсылықтарына қарамастан, орта ғасырдың прогресс үшін, ғылым үшін мәнділігін жоққа шығаруға болмайды. Зерттеудің өзіндік жаңа жүйесін жасай алмағандарымен, филологиялық, универсалдық және регионалдық грамматика¬лық ("Пор-Рояль грамматикасы", 1660 ж.) мәселелермен орта ғасырда шүғылданушылар да аз болған жоқ. Олардың баса назар аударған бір мәселесі — көне канондық жазбалар тілінің өзіндік нормасын өзгеріссіз сақтау, кейінгі заман жазба тілін көне ка¬нондық тілмен үйлестіру, олардың арасындағы аралықтарды бір ізге салу сияқты нормалаушылық жұмыстар болды. Бұл жұмыстарында олар антикалық қоғам қалдырған грамматикалық, поэтикалық, риторикалық, логикалық тұжырымдарға сүйенді, соларды басшылыққа алды. Канондық жазбалармен қатар біраз елдерде жазба жұмысы мен әдебиет едәуір дамыды. Жергілікті тілдерді зерттеу, нормалау, олардың грамматикаларын жазу талабы күн тәртібіне қойылды. Сөйтіп, 7— 15 ғасыр аралығында Иран, Исландия, француз, испан, итальян, ағылшын т. б. тілдердің грамматикалары жарық көрді. Грамматика мәселелерімен қатар ежелгі дәуірден келе жатқан зат атауларының табиғаты жөніндегі мәселе де ескерусіз қалмады. Оны сөз етушілер бұл дәуірде де екі топқа бөлінді. Оның бірі — реалистер, екіншісі — номиналистер деп аталады. Реалистер заттар жөніндегі жалпы ұғым — ақиқат, ол алғашқы, зат соңғы дегені деалистік бағытты ұсынды. Номиналистер, керісінше, зат болмаса, ол туралы ұғым да болмайды, сондықтан ақиқат нәрсе — зат, ол алғашқы, ал, зат туралы ұғым соңғы деген материалистік бағытты уағыздады. Үнді-Еуропа тіл білімі. Үнді-Еуропа тілдерін жақындастыратын негізгі белгілері басқа тілдермен салыстырып қарайтын тарихи әдіс арқылы анықталады. Мұның өзі тілдің жеке бөліктерін құрайтын әр деңгейдегі формальды элементтерінің жүйелі түрдегі сәйкестігін көрсетеді. Үнді-Еуропа тілдерінің ұқсастығы тіл шоғырының әуел баста баба тілден бастау алғанын, сондай-ақ басқа тілдердің даму барысында өзара жақындасып, типология құрылымда ортақ белгілерінің қалыптасуынан пайда болған деген жорамалға негізделген. Кейбір еңбектерде барлық тіл бір кезде біртұтас ностра тілдері шоғырына біріккен деген болжам да бар. Үнді-Еуропа тіл білімі семьясына жататын тілдер: Индия Иран Славян Герман Балтық Роман Грек Келт Армян Албан тілдері жатады. Тірі үндіеуропалық тілдердің 7 тобы және 3 бөлек тіл бар, олар сонымен бірге тарихтан белгілі, олармен тығыз байланысты өлі тілдерді қамтиды, олар қазіргі тілдердің дамуының алдыңғы кезеңдері болды немесе қазіргі тілдерге жататын дербес тілдер ретінде сәйкес топтар. Тірі үндіеуропалық тілдердің ең үлкен тобы үнді тілдері болып табылады - 96, оларда 770 миллионнан астам адам сөйлейді. Оларға хинди және урду тілдері (Үндістан мен Пәкістандағы бір әдеби тілдің 2 түрі), бенгал, пенджаби, маратхи, гуджарати, ория, ассами, синди, сыған және т.б., сондай-ақ өлі тілдер жатады. - Көптеген жазбаша жазбаларды сақтаған веда және санскрит. Иран тілдерінің тобына тірі тілдер кіреді - парсы, тәжік, дари (фарси-кабул), ауған (пашту), осетин, ягноб, күрд, балуч, талыш, бірқатар памир тілдері және т.б. (барлығы 81). миллион сөйлейтіндер) және өлі тілдер – көне парсы, авестан, пехлави, мидия, парфия, соғды, хорезм, скиф, алан, сақ (хотан) тілдері. Бірқатар ортақ құрылымдардың, белгілердің негізінде иран тілдері үнді-иран тілдеріндегі үнді тілдерімен біріктірілген: олардың бұрынғы тілдік бірліктен шыққаны туралы болжам бар. Славян тілдері тобы (славян тілдерін қараңыз) 3 топшаға бөлінеді (290 миллионнан астам сөйлейтіндер): шығыс (украин, орыс, белорус; шығыс славян тілдерін қараңыз), батыс (поляк, чех, словак, жоғарғы, төменгі). ) және оңтүстік (болгар, македон, серб, хорват, словен); батыс топшасына 18 ғасырдың басында жойылып кеткен полаб тілі де кірді. Балтық тілдерінің тобын тірі тілдер – литва және латыш тілдері (4,3 млн адам) және өлі тілдер – прусс, ятвинг, курон және т.б. құрайды. Балтық жағалауы тілдерінің славян тіліне құрылымдық жағынан ерекше жақындығын ескере отырып, бұрын қандай балто-славян тілдік қауымдастық болған болуы мүмкін (прото-тіл, жақын үнді-еуропалық диалектілерден шыққан, ұзақ мерзімді байланыс). Герман тілдерінің тобына (шамамен 550 миллион сөйлейтіндер) тірі тілдер кіреді: ағылшын тілі әлемдегі ең көп таралған екінші (қытай тілінен кейін), неміс, голланд, фриз, люксембург, африкан, идиш, швед, дат, норвег, исланд тілдері. , Фарер және өлілер - гот, бургунд, варвар, гепид, герул. Роман тілдері тобы (576 миллион адам) тірі тілдермен ұсынылған - француз, провансаль (окситан), итальян, сардин (сардин), испан, каталан, португал, румын (румындар мен молдавандар), аромун, романш. , бірқатар креол тілдері. Барлық роман тілдері латын тілінен жасалған, оның әдеби түрі қазір көптеген жазба көздерінен белгілі және бүгінгі күнге дейін католиктік литургия тілі ретінде және (шектелген дәрежеде) халықаралық ғылым тілі ретінде қолданылады. Латын тілі өлі тілдермен бірге Оскан және Умбрия итальян тілдерінің тобын құрады. Кельт тілдері тобы сирек тірі тілдерден тұрады - ирланд, гель (шотланд), уэльс, бретон және өлі тілдер - манкс, корниш, келтибер, лепонт, галль. Ертеде кельт тілдері Еуропаның кең аумағына - қазіргі Ұлыбританиядан Карпат пен Балқанға дейін таралған. Кельт тілдерінің құрылымында итальян тілдеріне тән бірқатар ортақ белгілер бар, олар әдетте кең таралған итало-кельт тобына біріктірілген. Грек тілі (12,2 миллион адам) үнді-еуропалық тілдердің арасында тілдік топ деңгейінде бөлек орын алады. Оның тарихында ежелгі грек (ежелгі грек) және орта грек (византиялық) кезеңдері ерекшеленеді. Албан тілі (4,9 миллион адам) өлі иллириялық және мессапиялық тілдермен генетикалық туыстас. Армян тілі (6 миллионнан астам адам) Урарту мемлекетінің құрамындағы бұрынғы хаяс-армен тілінің мұрагері болып саналады. Көптеген жазба деректерде мүлде жойылып кеткен үнді-еуропалық тілдердің екі тобы бар - анадолы немесе хет-лювий тілдері (хетт сына жазуы немесе несицка, лювиялық сына жазуы, палай, иероглифтік хетт, лидия, ликия, карий, писидия тілдері) және тохар (тілдері тохар А, немесе Карашар немесе Турпанская, және тохар В немесе Кучанская). Басқа өлі үндіеуропалық тілдер - фригия, фракия, иллириан, мессапская, венецкий туралы аз ақпарат сақталған. Синтетикалық типтегі құрылымы жоғары дамыған прото-тіл ыдырағаннан кейінгі ұзақ даму барысында үндіеуропалық тілдер синтетикалық (балтық және славян тілдерінде жақсы сақталған) аналитикизмге дейін айтарлықтай құрылымдық дифференциациядан өтті. (бәрі африкан тілінде дамыған), көптеген ежелгі үнді-еуропалық тілдердің фузионизмінен жаңа үнді және иран тілдеріндегі агглютинацияға дейін. Үндіеуропалық тілдердің фонетикасында да елеулі айырмашылықтар пайда болды. Үндіеуропалық тілдер афроазиялық, урал, алтай, дравид және картвел тілдерімен бірге кең ауқымды «суперсимияға» жатады деген пікір бар (атап айтқанда, оны орыс лингвисті В. Ильич-Свитич егжей-тегжейлі дәлелдеген). ” деп аталатын. Ностратикалық тілдер. Үнді-еуропалық тілдер тармағы Еуразиядағы ең ірілерінің бірі болып табылады.Ол соңғы 5 ғасырда Оңтүстік және Солтүстік Америкада, Австралияда және ішінара Африкада таралған. Үндіеуропа тілдері шығыста орналасқан Шығыс Түркістаннан батыста Ирландияға, оңтүстігінде Үндістаннан солтүстікте Скандинавияға дейінгі аумақты алып жатты. Бұл отбасына 140-қа жуық тіл кіреді. Барлығы оларды шамамен 2 миллиард адам сөйлейді (2007 жылғы бағалау). олардың арасында тасымалдаушылардың саны бойынша жетекші орын алады. жүктеу/скачать 23,91 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2