«Орта ғасырдағы Азия және Африка тарихы»
А) Моси тайпасы құрған мемлекет
жүктеу/скачать 0,66 Mb.
|
«Орта асырда ы Азия ж не Африка тарихы»
- Бұл бет үшін навигация:
- 16 ауылға
- Жер бастықтары»
- Хаусандық мемлекеттер Сонгайдың кең территориясының шығыс бөлігінде Чад көліне дейінгі жерде Хауса тайпасы қоныстанды. ХІІІ ғ
- Йоруба мемлекеті
| А) Моси тайпасы құрған мемлекет
Б.з.б. І мың жылдықтың аяғында ауыл шаруашылықтың дамумен қатар, моси тайпасының шаруасы мен сауданың қатар, ХІ ғ Вагадугу, Ятенге, Фада және Гурма мемлекеті құрылды. Моси халқы ХІХғ дейін өмір сүрді. Франция жаулап алғанға дейін. Вагадугудың пайда болуы көршілеселдерді жаулап алумен байланысты. Мемлекет 16 ауылға бөлінді. Мемлекетке 5 «негізгі» ауыл бағынды, қалған 11 ауылды жергілікті адамдар басқарды. Мемлекетті 16 санновниктен құрылған адамдар биледі. Бұл санновниктер басқа билеушілер сияқты құлдар ұстады, жер иеліктері болды. Вагадугу және Ятенге, т.б. мемлекеттерде құлдарды сататын базарлар болған. Екінші ірі мемлекет- ХІІ ғ. пайда болған Ятенге, астанасы- Гурси. ХІІ-ХІУ ғғ. территориясын Сонгай мемлекеті мен Мали билікті атадан мирасқа қалған адмдар билікті жүргізді. Олар әдейі бастыққа моси тайпасынан шыққандар болды. Жаулап алынған жерлер «жер бастықтары» жергілікті тұрғындар басқарды. «Жер бастықтары» ауылшаруашылығы туралы шешімдер қабылдап отырды. Ятенгеде жиі салық төлеп тұрған, салықты- нионьсе, само, диула, фульбе тайпалары төлеп тұрды. Мосилер салық төлеп тұрған жоқ, салық, кеден жинағы және сауда керуені шөппен, тұзбен, малмен жиналып тұрған. Б) Хаусандық мемлекеттер Сонгайдың кең территориясының шығыс бөлігінде Чад көліне дейінгі жерде Хауса тайпасы қоныстанды. ХІІІ ғ. Суданның тарихи деректерінде Орталық Суданда деген дерек бар. Арабтың саяхатшысы Лев Африканский Хауса тайпасының мәдениеті, әлеуметтік жағдайы туралы мінездеме берген. Хаусада құлдар рөлі өте маңызды болды. Олардың еңбектері кеңінен таралған. Нақты хаусандық мелекеттің тарихы туралы деректер жоқ. Хаусанның УІІІ-Х ғғ. жылнамаларында қалаларына жататыны туралы мәлім ғана бар. Экономика жағынан Хаусанның негізгі қаласы- Кано. Кано көптеген қалалармен сауда-саттық қатынаста болды. Әсіресе кола жаңғағымен Гонджа мемлекетімне байланыста болды. ХІУ ғ. Хаусандық мемлекеттерде ислам діні пайда болды. Бірақ, ислам дінін негізінен үкімет басшылары мен қала тұрғындарының біраз бөлігі қабылдады Дегенмен, ауыл аймақтарда африкандық анимистика дініне сыйынды. ХІУ ғ. І жартысында Каноның гүлденген кезі еді. Каноның жаңа астанасы салынды, мешіттер мен құрылыстар тұрғызыла бастады. Хаусанның қалаларына көз тігкен –Сонгай мемлекетінің жау патшасы Барну болды. Бұл екі елді бір-біріне сауда –саттыққа қарсыластыққа әкеп соқты. ХУІ ғ. Сонгай халқы, құлдыраған кезде Хаусан мемлекеті гүлденіп, өз тәуелсіздігін алып, жандана түсті. Жетістікке қол жеткізген Хаусанның халқының арқасында болды. В) Йоруба мемлекеті Нигерия және Дагомеяның оңтүстіктегі Африканы ежелгі мәдени орталығы болды. Осы аймақта жататын ХУ ғ. халықтар туралы нақты деректер жоқ. Сөйтсе де, қолда табылған археологиялық қазбалардан бұл халықтардың мәдениеті жоғары дамығанын көрсетеді. Күміс және қоладан жасалған мүсіндер Бенина, Нупе, Иле, Ифе терракоталық статуеткалар дәлел. Йоруба қаласында санаулы жүз мың ғана халық тұрған, және үлкен ғимараттары болған. жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|