Қостанай мемлекеттік педагогикалық институты Тарих және өнер факультеті Қазақстан тарихы кафедрасы

Білім беру жүйесінде лекциядан және семинар сабақтарымен қатар студенттердің өзіндік жұмысы да маңызды орын алады. Сол себептен бұл курстан студенттер келесі жұмыс түрлері қарастырылған.

1. Тыңдалған конспектіленген лекцияны өңдеу.

2. Семинар сабақтарына дайындық.

3.Пәннен емтиханға дайындық.

4.Баяндама және реферат жазуға дайындық.

Студенттің өзіндік жұмысы Деректану теориясы пәні бағдарламасы бойынша оқу үрдісіне студенттердің үздіксізқатысуын ескереді. Сабақ барысында пән бойынша білімді игеруді қамтамассыз етіп, оқытушы мен студенттердің шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкіндік береді.

Бұл пән теориялық болғандықтан көптеген мәселелерді игеруге қиындық туғызады. Институт кітапханасында арнайы әдебиет деректану базасы әлсіз. Сол себептен Оқытушының жетекшілігімен атқаратын студенттің өзіндік жұмысы кеңес беруші функцияны атқарады. Аудитория сабақтарында оқытушы күрделі тақырыптарды игеруге көмектеседі. Кейбір ауқымды күрделі лекция тақырыптарын қарастырымыз. Екіншіден оқытушы әдебиеті жеткілікті жеңіл тақырып, сұрақтарды лекциядан алады, оны студенттер қарастырады. Сонымен қатар оқытушы лекция және семинар сабақтарын қалдырған немесе қалып қоюшы студенттермен жұмыс жүргізеді.
Оқытушының жетекшілігімен атқаратын студенттің өзіндік жұмысы

№	Тақырыбы және жоспары	Сағат	Әдебиет	Апта
1	Кіріспе лекция 1. Деректану теориясы пәні, мақсаты мен міндеті. 2.Сыни деректеме пәнінің қалыптасуы.	1	Н.Ә-1,4, 6, 7, 9	1
2	Деректану теориясы 1. Деректану проблемалары мен методологиясы. 2. Тарихи деректерді сыныптау.	1	Н.Ә-1,4,6, 7, 9	2
3	Деректану методы 1. Деректанулық «сын». 2. Деректанулық талдау методикасы мен принцптері. 3. Деректердің пайда болуын «сынау» немесе сыртқы «сын». 4.Деректердің шынайылық деңгейін анықтау немесе «ішкі сын». Өкілеттік прблемасы.	2	Н.Ә-1,4	3-4
4	Қазақтың ауызша тарихы – тарихи дерек. 1. Халық ауыз әдебиеті – тарихи дерек. 2. Шежіре – тарихи дерек.	1	Н.Ә-1,6,7, 9 Қ.Ә-18, 19, 20, 21, 22, 23,	5
5	Ежелгі Қазақстан тарихынан жазба деректер 1.Парсы деректері. 2.Антикалық деректер. 3.Қытай деректері. 4.Түркі ескерткіштері	2	Н.Ә-1,4	6- 7
6	Орта ғасырдағы Қазақстан тарихы жайлы деректер. 1. Монғол деректері. 2. Араб деректері. 3. Парсы деректері. 4. Еуропа тіліндегі деректер. 5. Қазақ деректері. 6. Қазақстан тарихы жайлы орыс деректері.	2	Н.Ә-1,4	8-9
7	Cтатистика - тарихи дерек 1.Санақ деректерінің ерекшеліктері, оларды талдаудың негізгі жолдары. 2.Өнеркәсіп санағы. 3.Жұмысшы мен зиялылар санағы. 4.Ауыл шаруашылығының санағы. 5.Демографиялық жалпы санақ.	2	Н.Ә-1, 5, 6, 7, 9 Қ.Ә-3,14, 15,16,	10-11
8	Мерзімді басылым – тарихи дерек 1.Қазақ баспасөзінің тарихи сипаты. 2.Баспасөз материялдарының деректік мәні, оларды деректанулық талдаудың принціптері.	1	Н.Ә-1,6,7, 9, 14, 16 Қ.Ә-31,35, 36	12
9	Заңдық актілер 1. Қазақтың заңдық деректеріне жалпы шолу. 2.Қарамола Ережесі. 3.Кеңес өкіметінің заң акттілері мен нормативтік қаулыларының негізгі түрлері. 4.Актілік материялдарды деректанулық талдау.	2	Н.Ә-1, 3, 4, 5, 6, 7, 9 Қ.Ә-3, 27, 30,	13-14
10	Жеке адамның құжаттары – тарихи дерек 1.Естеліктер, күнделіктер, жеке адам хаттарының жалпы сипаты: жиналуы, есепке алынуы, зерттелуі. 2.Мемуарларды деректанулық зерттеудің тәсілдері. 3.Күнделіктерді деректанулық зерттеудің жолдары. 4.Жеке адамдардың хаттарын деректанулық зерттеудің тәсілдері.	1	Н.Ә-1,4,6,7, 9, 14, 16 Қ.Ә-31, 32, 33, 34	15
	Барлығы	15

Әдебиеттер тізімі

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Есімов Қ. Қазақстан тарихы деректануы Қарағанды 1999.
   
2. 
   Қазақстан тарихы (көне заманнан бүгінге дейін). Бес томдық. 3-том.-А: Атамұра, 2002.
   
3. 
   Абиль Е.А. История государствоа и право Казахстана. Қараганда, 2005.
   
4. 
   Атабаев Қ. Қазақстан тарихының деректанулық негіздері: Оқу құралы.- Алматы: Қазақ университеті, 2002.-302 б.
   
5. 
   Источниковедение истории СССР. Под. Ред. И.Д. Ковальченко. 2-е изд. –М.: Высшая школа, 1981.
   
6. 
   Иванов Г.М., Коршунов А.М., Петров Ю.в. Методологические проблемы историчес-кого познания. М., 1981.
   
7. 
   Голиков А.Г., Круглова Т.А. Источниковедение Отечественной истори М, 2002.
   
8. 
   Источниковедение теоритечиские и методологические проблемы ( отв. С.О.Шмидт. ред.) Наука М, 1969.
   
9. 
   Историческая наука. Вопросы методологии. М 1986.
   
10. 
    Исторические записки. Т.1. М., 1995.
    
11. 
    Источниковедения истории СССР. Под. Ред. И.Д. Ковальченко. М., 1973.
    
12. 
    Ермұханов Б.Б. Қазақстан: тарихи-публисцистикалық көзқарас. –А, Ғылым, 2000.
    
13. 
    Газулов А.И. Очерки по истории отечественной статистики. М. 1972.
    
14. 
    Тәтімов М. Қазақ әлемі (Қазақтың саны қанша? Қазақ қашан, қайдан
    

15. 
    История Казахстана: народы и культуры. (Масанов Н.Э. и др.) А., Дайк-Пресс, 2001.
    

16. 
    Әбілғазы Баһадүр Түрік шежіресі А, Ана тілі, 1991.
    
17. 
    Маданов Х Кіші жүз шежіресі, А: Атамұра-Қазақстан, 1993.
    
18. 
    Мұқанов С.Қазақ қауымы: (Тарихтық және зтнографиялық шолу).- А: Ана тілі, 1995.
    
19. 
    Мәшқұр Жүсіп Көпейұлы. Қазақ шежіресі А. 1993.
    
20. 
    Мұхамеджан Тынышбайұлы Қазақ руларының шежіресі (үш тараудан құралған жинақ) Қаламгер, Целиноград-1991.
    
21. 
    Қадырғали Жалайыр Шежірелер жинағы А: Қазақстан, 1997.
    
22. 
    Шәкәрім қажы. Түрік, қырғыз, қазақ һәм хандар шежіресі. Жұлдыз, 1991.
    
23. 
    Гумелев Л.Н. Көне түріктер. А: Жалын, 1994.
    
24. 
    Аманжолов К., Тасболатов А. Қазақстанның әскери тарихы.- А: Білім, 1999.
    
25. 
    Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Казахстан. Летопись трех тысячелетий.- А: А-А, Рауан, 1992.
    
26. 
    Кенжеахметұлы Сейіт. Жеті қазына.(бірінші кітап) А: Ана тілі, 2002.
    
27. 
    Үш пайғамбар (Құрастырған, А.Нысаналы) А, Дәуір, 1993.
    
28. 
    Зиманов С. Өсеров Н. Қазақ әдет ғұрып заңдарына шариаттың әсері А. Жеті жарғы, 1998.
    
29. 
    Қонаев Д.А. Өтті дәурен осылай. –А, Дәуір, 1993.
    
30. 
    Бөкейханов Ә. Таңдамалы.-А: 1995.(Хаттар, естеліктер).
    
31. 
    Әуезов М.О. Воспоминаниях современников. – А-А. 1972.
    
32. 
    Қозыбаев М. Жұлдызым менің (естелік) А, Арыс, 2001.
    
33. 
    Айқап журналы «Қазақ энциклопедиясы» А, 1995.
    
34. 
    Қазақ газеті «Қазақ энциклопедиясы» А, 1998 .
    
35. 
    Абай. Энциклопедия. (Бас ред. Р.Н. Нұрғалиев) Атамұра, А, 1995.
    
36. 
    Уәлиханов Шоқан. Таңдамалы. 2-бас.- А: Жазушы,1985.(Сот реформасы жайында хат).
    
37. 
    Асылбеков М.Х., Козина В.В. Демографические процессы современного Казахстана. А. 1995.
    

2 кредит (90 сағат)

Қазақстан тарихы кафедрасында 2004 жылдан жұмыс істейді.

«Теориялық деректану», 2 кредит 90 сағат.

Тарих және өнер факультетінде сабақ кестесі бойынша.

Деректанудың әдістемесі мен теориясы. Тарихи деректерді анықтау. Деректерді жіктеу. Зерттеушінің дерекпен жұмыс істеуінің негізгі кезеңдері. Деректемелік анализ. Деректердің пайда болу мәселелері. Деректемелік базаның нақтылығы және репрентивтілігі. Тарихи зерттеудің жүйесі. Деректанудың басқа арнайы пәндерден айырмашылығы. Терминологиялық аппарат.

Деректану, тарихнамамен қатар тарихшыларды теориялық методологиялық дайындауда негізгі фундаментальдық пәндердің қатарына жатады. Деректанудың фундаментальдығы тарих ғылымының тарих обьектісіндегі-өткен қоғам ретіндегі тарихшыға тікелей берілген емес, ол тарихи деректерді таным арқылы тану арқылы тарих ғылымының субьектісі ретінде қаралады.

Деректану тарихи зерттеудің практикалығынан туындаған. Алғашқы кезде жазба деректер және сол тарихи деректердің оқиғалары, процестері әр деректе, әр қырынан көрсетіледі. Деректің оқиғаларды қалай баяндауына байланысты, эмперикалық және апробиралық практикалық жолмен алынған деректер жазба деректерді әдістемелік зерттеу нақты фактілік матиралдарды алуда зерттеу обьектісіне айналды. Жазба деректер заттай деректерден тармақталып бөліне бастады (археологиялық).

Курстың мақсаты – деректердің тарих ғылымындағы табиғатын зерттеу, белгілі әлеуметтік жағдайдағы оның туындау себептерін, осы жағдайдағы деректердің гносологиялық табиғатын тарихи танымның зерттеу обьектісіне айналдыру.

Курстың міндеті.

• 
  Деректерді таңдау, сыни анализ жасау және зерттеу жұмыстарын жүргізу.
  
• 
  Тарихи зерттеуде деректілік-ақпараттық базалық негізін жасау.
  
• 
  Тарихи зерттеуде терминалогиялық аппаратты негіздеу.
  
• 
  Деректерде анализ жасауда әдістеме жүйесін білу және оның тәжірибеде қолдану мүмкіндігі.
  
• 
  Аймақтық тарихи деректерді зертерді зерттеумен танысу.
  

Студенттер мынадай ілімдерді игеруі тиіс:

• 
  деректанудың теориялық және методологиялық мәселерін, әдіс-тәсілдерін, принциптерін;
  
• 
  деректерді деректанулық сыннан өткізу;
  
• 
  тарихи деректерді жан-жақты талдау;
  
• 
  тарихи құжаттарды бір-бірімен салыстыру;
  
• 
  деректердің шынайылық дәрежесін анықтау;
  
• 
  деректерді сыныптау жолдарын меңгеру.
  
•