Біз тәуелсіздік жылдарында осымен екі үш дағдарысты басымыздан кешірдік. 2007 және 2008, 2014 жылдары мұнай бағасы құлдырағанда ұсыныс талмаусыраған (шок).
"Қазіргі пандемия жағдайында тек өндіріс пен сауда-саттықты ғана тоқтатқамыз жоқ, тұтынушылар да шектеу жағдайында қалды. Осындай қосарланған қысым жағдайында үкіметтің қысқа мерзімді шаралары жеткіліксіз. Үкіметтің 3,8 пайыздық өсім туралы болжамы расталуы үшін құрылымдық реформалар жүргізу қажет", – дейді "Экономикалық зерттеулер институты" АҚ басқарма төрағасының кеңесшісі Ғазиз Сейілханов.
Оның пікірінше, ноқаттық (точечные) шаралар емес, ұзақ мерзімді ауқымды шаралар қажет.
"Біріншіден, экономиканы әртараптандыру қажет. Бұл мәселеге кешенді түрде назар аудару керек. Еліміздің экономикасы ұлттық компанияларға тәуелді. Яғни, екіншіден, жеке меншік секторды дамыту қажет. Үшіншіден, елімізде кеңістіктік әртараптандыру керек. Бізде кейде экономикалық ресурстар бәсекелік қабілетсіз немесе бәсекелестік артықшылықтары жоқ өңірлерге жіберіледі", – дейді ол.
Ал экономиканың әртараптандырылуын Гарвард пен Масачуссетс институттары әзірлеген экспорттық экономиканың күрделігі индикаторымен қадағалауға болады.
Ғазиз Сейілхановтың пікірінше, еңбек өнімділігін бәсекеге қабілеттілік, тиімділік, технологиялылық пен адами капиталдың біліктілігі айқындауға тиіс.
"Ал үкіметтегілер еңбек өнімділігін рентабельділікті көтеру деп ұғады. Рентабельділік дегеніміз себеп емес, салдар. Еңбек өнімділігін арттыру үшін өндіріс факторын, өндірістің сапасын, оның тиімділігі мен технологиялылығын арттыру керек. Бұл тұрғыда Оңтүстік Корея, Сингапур мен Чилидің тәжірибесін алу керек", – дейді ол.
Экономикасының құрылымы бойынша Чили Қазақстанға өте ұқсас. Егер Қазақстан мұнай экспорттаса, Чили мыс экспорттайды. 2010 жылы ондағылар еңбек өнімділігі бойынша арнайы комиссия құрып, құрылымдық реформаларды ұсынды.
| |
