Құбырдағы шығын жалпы жағдайда үйкелу кедергісінен және жергілікті кедергілерден болады.
Үйкелу кедергісі нақты сұйық қозғалғанда құбырдың барлық ұзындығында байқалады және оған сұйықтың ағу режимі әсер етеді.
Жергілікті кедергілер ағын жылдамдығы шамасы мен бағытының кез келген өзгерістерінде туындайды. Олардың қатарына сұйықтың құбырға кіруі және шығуы, құбырдың кеңеюі және тарылуы, бұрылыстар, иіндер, үштіктер және реттеу құрылғылары жатады. Сондықтан тегеурін шығыны екі шамалардың қосындысынан тұрады:
hГ = hТР + hм.с. (2.52)
Бернулли теңдеуіне сәйкес, горизонталь құбыр үшін ( ) және ( ), сонда үйкелуге шығындалған тегеурін
Бұдан
Ламинарлы қозғалыста сұйық шығыны Пуазейль теңдеуімен анықталады:
(2.53)
мәнін қойсақ және = ескерсек:
Мұнда және d — құдырдың ұзындығы және диаметрі.
Бұдан, қысқартқаннан кейін, табамыз:
Бөлшектің бөлімін және алымын 2w көбейтсек:
Сонымен құбырдағы ламинарлы қозғалыс кезінде:
(2.54)
Мұнда — үйкелу коэффициенті (2.55)
- кедергі коэффициенті (2.56)
Олай болса (2.54) теңдеуін былай жазамыз:
(2.57)
немесе үшін ( )
(2.58)
Квадрат қима үшін
Сақина қима үшін
Тегіс құбырдағы турбулентті қозғалу кезінде
(2.59)
Абсолют бүдірлік деп құбыр ішіндегі бүдірлердің орташа биіктігін айтады.
Абсолют бүдірліктің құбыр диаметріне қатынасын салыстырмалы бүдірлік деп атайды:
(2.60)
Турбулентті қозғалудың барлық аймақтарына дұрыс теңдеу:
(2.61)
Тегеуріннің жергілікті кедергілердегі шығынын жылдамдық тегеуріні арқылы өрнектейді. Тегеуріннің жергілікті кедергілердегі шығынының hм.с. жылдамдық тегеурініне қатынасын жергілікті кедергі коэффициенті zм.с. деп аталады. Сонда әртүрлі жергілікті кедергілер үшін:
; ; ;
Немесе олардың қосындысы
(2.62)
Тегеуріннің жалпы шығыны үйкелуге және жергілікті кедергілерге шығындалады, сондықтан:
(2.63)
Сонда тегеурін шығынын мына теңдеумен анықтаймыз:
(2.64)
Қысым шығыны
(2.65)
Ауырлық күші әсерімен бөлшектердің тұнуы Бөлшектің ортадағы қозғалу үдеуі нолге тең және бөлшек тұрақты жылдамдықпен қозғалу жылдамдығын тұну жылдамдығы деп атайды.
Диаметрі d шар тәрізді бөлшекті қозғайтын күш оның салмағы мен кері ығыстыратын архимед күші (сұйық салмағына тең) айырмашылығына тең.
Ортаның кедергі күші кедергі заңы теңдеуімен өрнектелуі мүмкін:
