Гидравлика сүйықтардын тепе-теңдігі мен қозғалыс заңдарын және іс жүзінде осы заңдарды инженерлік мәселелерді шешуде қолдану тәсілдерін қарастыратын ғылым. Гидравликада сүйықтар үздіксіз материалдың орта ретінде қарастырылады. Гидравликаның негізгі заңдылықтарын қарастыруды оңайлату үшін идеал сұйық деген үғым енгізіледі.
Идеал сұйық қысым әсерінен сығылмайды, температура мен қысым өзгергенде тығыздығы өзгермейді және оның ішкі үйкелісі (тұтқырлығы) жоқ деп есептеледі.
Гидравлика, гидростатика және гидродинамика деген екі бөлімнен қүралады.
Гидростатикада сүйықтардың тепе-теңдік заңдары, ал гидродинамикада олардан қозғалыс заңдары қарастырылады.
Тығыздық және меншікті салмақ. Сұйықтың көлем бірлігінің массасын тығыздық деп атайды және әрпімен белгіленеді.
Сұйықтың көлем бірлігінің салмағын меншікті салмақ деп атайды және әрпімен белгіленеді.
Қысым. Аудан бірлігіне нормаль бағытында әсер ететін күштің мөлшерін абсолюттік қысым деп атайды. Қысымның негізгі өлшем бірлігі ретінде паскаль [Па] пайдаланылады.
Қысым мен сұйық бағанасының арасындағы байланыс:
(1.7)
Абсолют қысым :
(1.8)
(1.9)
Тұтқырлық. Ағатын денелердің (сұйықтар мен газдар) олардың бір бөлігінің екінші бөлігімен салыстырғанда қозғалуына кедергі туындату қасиеті. Нәтижесінде қозғалуға шығындалған жұмыс жылу түрінде шашылады.
Сұйықтар мен газдардағы ішкі үйкеліс сұйықтың қозғалу бағытына перпендикуляр бағытта импульстің тасымалдануы нәтижесінде туындайды.Ішкі үйкелістің жалпы заңы – Ньютон заңы:
Мұнда - тұтқырлықтың динамикалық коэффициенті. Инженерлік есептеулерде тұтқырлықтың кинематикалық коэффициенті жиі қолданылады
Мұнда — тығыздық; — тұтқырлықтың динамикалық коэффициенті, Па∙с.
Гидростатика. Теңдіктің дифференциалды Эйлер теңдеуі Тыныштық күйдегі сұйық көлемінде көлемі және қабырғалары параллелепипед қарастырылады.
Қарапайым параллелепипедтің теңдік шарты мына теңдеулер жүйесімен сипатталады:
(1.13)
(1.13) теңдеуі теңдіктің дифференциалды Эйлер теңдеуі болады.
Гидростатиканың негізгі теңдеуі.(1.13) теңдеуі бойынша тыныштық күйдегі сұйықтың қысымы биіктік бойынша ғана өзгереді. Частная производная жекеше туынды -қа алмастырылуы мүмкін. Олай болса
немесе
Бұл өрнекті интегралдасақ
(1.16)
(1.16) теңдеуін гидростатиканың негізгі теңдеуі деп аталады.
Мұнда – нүктелердің нивелирн биіктіктері
нүктелердегі гидростатикалық қысым.
