Аудару, аунату, сүйреу.
Жоспар:
1. Еркін күрес педагогикалы бағытының тиісті әдістемесі.
2. Еркін күрес әдісі.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Асубаев А.Р. Спортивная борьба. Алматы 1998
2. Алимханов Е. Самбо күресінүйретудің негіздері. Алматы 2000
3. Алимханов Е. Балуанның дене күш қабілетін арттыру. Алматы 2004
4. Байдосов К. Казахская национальная борьба. Алматы 1987
5. Дьячков В.М.Физическая подготовка спортсмена. М: ФиС 1967
6. К.Қойшыбек. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы Алматы 2005
Қосымша
1. Кожарский В.П. Сорокин Н.Н. Техника классичкской борьба. М.ФиС 1978
2. Кесенбаев Т.Н. Спартивно-педагогическое совершенствование по вольвой борьбе. Алматы 2005
3. Ленц А.Н. Такика в спортивной борьбе. М: ФиС 1967
4. Матущак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы. Алматы 1992
Лекция мәтіні
1. Осыдан барып еркін күресті зерттейтін өзге пәндерді ішінен ғылми және оқу пәні есебінде еркін күрес теориясы мен әдісінің статусын анықтайтын қағидалы ережелер шығады дене тәрбиесінің методологиясы есебінде тұтастай қоғамды құбылыс есебінде дене тәриесінің көп сырлы ішкі және сыртқы байланыстарын бәрінен бұрын ашып көрсетеді. Сондықтанда дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі оқу пәні есебінде әрбір маманның еркін бағдарлама жасауға және дене тәрбиесінің кез келген міндеттерін шешуде өзін-өзі көрсете білуге мүмкіншілігі беретін дене тәрбиесі аумағындағы методологиялы дайындылықты қамтамасыз етуге арналған.
Еркін күрес жүйесінің кез келген педагогикалы бағытының тиісті әдістемесі бар: жалпы дене шынықтыру әдістемесі, кәсіптік бағыттағы дене тәрбиесінің әдістемесі спорттық бағыттағы дене тәрбиесінің әдістемесі. Осы әр әдістеменің ішінде жеке әдістер болады. Балдардың әртүрлі жаттығушылар конгингентінің жасына, жынысына, кәсібіне спорпық мамандыкларына сәйкес келуге тиісті. „Әдіс" деген ғылми және оқу пәндерінде шарты жекеше түрде корытынды термин есебімде қолданылады. Ал жеке спорттық-педагогикалық әдістемесін жеке ғылми пәндерді құрайды. Дене тәрбиесінің теориясы дене тәрбиесінің негізгі атқаратын қызметін бейнелейтін, қазіргі кезендегі ғылми қағидалардың динамикалық бейнесін қарастырады. Сондықтан да ол дене тәрбиесі туралы білімнің ең жоғарғы түрі есебінде қарастырылады. Дене тәрбиесінің теориясы дене тәрбиесі процесін тұтастай жетілдіру переспективасын жасайды, дене тәрбиесінің жекелегендерін жинақтайды және оларды дене тәрбиесінің арнайы әдістерінің игілігіне айналдырады.
2. Еркін күрес әдістері жекелеген заңдылыктарды белгілей отырып, теориялық білімнің жинағын жасау үшін негіз жасайды, ол педагогикалық ұсыныстар түріндегі жүйені заңдылықтарға айналдыра отырып, жалпы теориялык кағидаларды мұғалім мен оқушылардың нақты іс-қимылының жазба түріне айналдырады. Дене тәрбиесінің әдістемесі арқылы қоғамдык игілік жеке игілікке (денсаулық жағдайын жақсарту, дағдыларды меңгеру) айналуы жүзеге асырылады. Сондықтанда әрбір әдіс нақты ұсыныс жасау үшін заңдылықтарды пайдаланып қана қоймай, жаттығушылардың белгілі бір тобымен жүргізілетін педагогикалық процеске тән жеке зандылыктарды да қоса пайдаланады.
Бұның барлығы „Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі" деп бір атпен аталатын екі оқу пәнінің өмір сүруіне жағдай жасайды. Пәндерді зерттеу сыйпатана байланысты олар педагогикалық ғылымының жүйесіне кіреді. Алайда кез келген педагогикалық пән есебінде дене тәрбиесінін теориясы мен әдстемесі өзінің педагогикалық қағидаларын әлеуметтік, психологиялық-және биологиялық заңдылықтармен негіздейді.
22-лекция
Спорттық күрестің физиологиялық негіздері.
Жоспар:
1. Еркін күрес теориясының қағидалары.
2. Турнирлік жарысқа тән ерекшелік.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Асубаев А.Р. Спортивная борьба. Алматы 1998
2. Алимханов Е. Самбо күресінүйретудің негіздері. Алматы 2000
3. Алимханов Е. Балуанның дене күш қабілетін арттыру. Алматы 2004
4. Байдосов К. Казахская национальная борьба. Алматы 1987
5. Дьячков В.М.Физическая подготовка спортсмена. М: ФиС 1967
6. К.Қойшыбек. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы Алматы 2005
Қосымша
1. Кожарский В.П. Сорокин Н.Н. Техника классичкской борьба. М.ФиС 1978
2. Кесенбаев Т.Н. Спартивно-педагогическое совершенствование по вольвой борьбе. Алматы 2005
3. Ленц А.Н. Такика в спортивной борьбе. М: ФиС 1967
4. Матущак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы. Алматы 1992
Лекция мәтіні
1. Еркін күрес әдістері жекелеген заңдылыктарды белгілей отырып, теориялық білімнің жинағын жасау үшін негіз жасайды, ол педагогикалық ұсыныстар түріндегі жүйені заңдылықтарға айналдыра отырып, жалпы теориялык кағидаларды мұғалім мен оқушылардың нақты іс-қимылының жазба түріне айналдырады. Дене тәрбиесінің әдістемесі арқылы қоғамдык игілік жеке игілікке (денсаулық жағдайын жақсарту, дағдыларды меңгеру) айналуы жүзеге асырылады. Сондықтанда әрбір әдіс нақты ұсыныс жасау үшін заңдылықтарды пайдаланып қана қоймай, жаттығушылардың белгілі бір тобымен жүргізілетін педагогикалық процеске тән жеке зандылыктарды да қоса пайдаланады.
Бұның барлығы „Дене тәрбиесінің теориясы мен әдістемесі" деп бір атпен аталатын екі оқу пәнінің өмір сүруіне жағдай жасайды. Пәндерді зерттеу сыйпатана байланысты олар педагогикалық ғылымының жүйесіне кіреді. Алайда кез келген педагогикалық пән есебінде дене тәрбиесінін теориясы мен әдстемесі өзінің педагогикалық қағидаларын әлеуметтік, психологиялық-және биологиялық заңдылықтармен негіздейді.
Балуандар тәжрибесінің көрсеткеніндей, жарыс барысындағы жеңіс тұғырына көтерілудегі басты себепші нәрсе жекпе-жек өз ойындағыдай өткізе алуына байланысты. Егер спортшы жарыс жолына шығу алдына болашақ айла-тәсілдерін ой елегінен өткізе алмаса, оның жеңісі үшін техникалық шеберлікте, күш қуатта үміткер пайдасына қызмет ете алмайды. Сол сияқты жарыс тактикасын құру спортшының алға қойған мақсатына да сай болатыны анық. Бірақ өз күшін тиімді пайдалана алмайды, дене бітімінің артықшылығын бағаламайтындар үшін кез-келген жарыс өкінішпен аяқталып, жаттығу барысындағы төгілген тер бекерге босқа кететіні де бар. Демек, жарыс жолына шығар алдындағы негізгі басшылыққа алынатын тактикалық жолдарды атап өтеді.
Олар:
1. Алдынғы жарыстың мақсаты қандай салмақ дәрежесінде? Күш сынасу, жарыс сипаты, жарыс нәтижесінің балуан тағдырына әсері.
2. Жыл бойына өткізілетін жарыс күнтізбегі, жарыс нәтижесінің команда ұжымына немесе (жеке) спорт ұжымына немесе жеке спортшыға пайдасы, өз салмақ дәрежесіндегі бәсекелестеріне шеберлік және спорттық дәрежелерді жетістіктері туралы мәліметтер.
3. Ұжымның немесе жеке бас мүддесі үшін артық салмақтан арылу, алдағы ететін спорт жарыстарының жиілігі, балуанның жарыс алдындағы бабы т.б. Бұл жоғарыдағы талап етілетін мәселелерді ойластыру кезінде бапкер спортшы мен қоян-қолтық байланыста болып, мәселені бірлесе отырып шешкені авзал. Алдын-ала жасалған жоспардың жарыс барысында өзгеріске түскендігін де ескерген жөн және кездейсоқ мәселеге байланысты жаңа шешім қабылдау қажеттілігі де болмай қоймайды. Жарыс мазмұнынна тән ерекшеліктер оның сипатында болады. мысалы, турнирлік және командалық кездесу жарыстары сияқты.
2. Турнирлік жарысқа тән ерекшелік команданың мүшесі әрбір кездесуде жеңіске жетуі керек. Себебі, жарыс қорытындысында оның барлық кездесу нәтижелері есепке алынады. Жарыстың бұл тәртібіне байланысты, жеңімпаздарды анықтау тек ұпай санына ғана емес, таза жеңіс санына да байланысты болуы мүмкін. сол сияқты турнирлік жарыстарда әлденеше күнге жалғасатын додада әрбір команда мүшесі бірнеше күн бойы қуат-күшін үнемдеп ұтымды пайдалануға мәжбүр болса, командалық ұшырасуда әрбір балуан бар өнерін бір ғана бәсекелесіне жұмсаумен шектеледі. Жарыс тәртібіне сәйкес мұндай ерекшеліктер жарыс алдында жан-жақты талқыланатын бапкерлер мен шәкірттер, яғни команда ұжымының белгілі мәмілеге келгендері өте қажет. Бұл жоғарыдағы жарыстың екі түрінен басқа жекелей командалық және командалық спорт жарыстары ұйымдастырылатын оқырмандарымызға алдын-ала ескертеміз.
Күрес өнеріне өз өнеріне өткізілетін жарыс тек нәтиже немесе жүлделі орын алуға ғана мақсат етпейді. Сол сияқты күрес өнерін болашақ кәсіпке айналдырмақ ниеттегілер үшін де үлкен мектеп. Бұл мектептен сабақ алған әрбір балуан төмендегі өмір мектебінен өтеді. Олар:
1. Жарысқа қатынасушы балуандардың өзін-өзі ұстап білу мүмкіншілігі. Бұл әрбір жарыстың балуан үшін арнайы сынақ екендігі және жаттығу барысында қорытындылау кезеңі де екенін ескертеміз. Себебі, әрбір талапкер өзеңбегінің жемісін жарыс жолынан күтетіні анық жайт. Бірақ жарыс қорытндысы оның барлық нүктелеріне қуаныш қана әкелмейді, сол сияқты өкінішпен реніш те әкелетіні хақ. Мұның басқа себебі-әрбір спортшының жарыс жолында өзін-өзі басқара бағыттай алу қабілетіне тәуелді болды. (Сөйтіп, жарыс кезеңінде өзін-өзі басқара, бағыттай алу қабілетіне).
Сөйтіп жарыс кезеңінде өзінен-өзі басқару дегеніміз; балуандардың арнайы күн тәртібін белгілеп, оған ұқыптылықпен майынсыну міндетті. Сол сияқты, өз күшін үнемдеу, шамадан тыс қызбалыққа ұрынбау әрбір жоғалтқан қуатын дер кезінде толықтыру қажеттілігі.
23-лекция
Спорттық күрестің физиологиялық негіздері.
Жоспар:
1. Ер кін күрес негізгі бағыттары.
2. Енбек қызметіндвгі шеберлікті игеру.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Асубаев А.Р. Спортивная борьба. Алматы 1998
2. Алимханов Е. Самбо күресінүйретудің негіздері. Алматы 2000
3. Алимханов Е. Балуанның дене күш қабілетін арттыру. Алматы 2004
4. Байдосов К. Казахская национальная борьба. Алматы 1987
5. Дьячков В.М.Физическая подготовка спортсмена. М: ФиС 1967
6. К.Қойшыбек. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы Алматы 2005
Қосымша
1. Кожарский В.П. Сорокин Н.Н. Техника классичкской борьба. М.ФиС 1978
2. Кесенбаев Т.Н. Спартивно-педагогическое совершенствование по вольвой борьбе. Алматы 2005
3. Ленц А.Н. Такика в спортивной борьбе. М: ФиС 1967
4. Матущак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы. Алматы 1992
Лекция мәтіні
1. Еркін күрестегі жаттығушының физиологиялық негіздері. Еркін күрестегі педагогикалық міндеттерді негізгі үш бағытқа бөліп қарауды қажет етеді.
Жалпы еркін күрес денсаулықты нығайтуға және оқу, еңбек қызметінде жумыс қабілеттілігін сақтауға бағытталған. Осыған байлакысты дене тәрбиесінің мазмұны күш, шапшаңдық, шыдамдылық, ептілік, икемділік және буындардағы қозғалысты белгілі дәрежеде дамытатын өмірлік қажетгі қозғалыс дағдыларын игеруге бағытталған. Жалпы дене тәрбиесі қалыпты өмір сүру үшін кез келген кәсіптік және спорттық қызметке мамандану үшін адамдарға қажетті дене дайындығының міндетті деңіейін қамтиды. Ал бұл жағдайлар мектеп жасына дейінгі мекемелерде, жалпы білім беретін мектептердің дене тәрбиесі сабақтарында, жалпы дене шынықтыру секцияларында, денсаулық топтарында т.б. жүзеге асырылады.
Кәсіптік бағыттағы дене тәрбиесі адамдардың еңбек және әскери қызметіме кажетті дене дайындығының сипаты мен деңгейін камтамасмз етуге арналған (бұл мағанада жалгғы білім беретін мектептің дене тәрбиесі мұғалімінің арнаулы дайындығы, ғарышкерлердің арнаулы дене дайыңлығы т.б. деп ұғу керек). Адамның таңдап алған мамандығына немесе әскери қызметке дайындауға бағыггалғанан дене тәрбиесінің дене шынықтыру дайындығы деп атайды, ал бұндай дайындықтың нәтижесінде белгілі бір дәрежеде таңдап алған мамандығын игеруге және тиімді енбек етуге дене дайын болса онда дененің арнайы қызыметке дайын болғамдығы деп білеміз.
Дене дайындығы мен дененің шыныққандығы кәсіптік қызметтің нақты түрін талаптарына байланысты болып келеді. Сондықтанда дене жаттығулары еңбек дағдыларын қалыптастыруға немесе болашақ еңбек қызметінің шарттарына сәйкес келетіндей етіп алынады. Адамды еңбек етуге дайындау үшін дене тәрбиесінің пайдалану мүмкіншілігі еңбек пен дене тәрбиесінің алдында қоятын талаптардың ұқсастығы негіз болған.
Кәсптік бағыты бар дене тәрбиесі, адамның таңдап алған мамандығын табысты меңгеруге және осы салада жоғарғы шеберлікке жетуге, сонымен бірге әскер қатарында кызмет етуге бейімділік кабілетін дамытуға, оның денсаулығын жақсарту арқылы еңбек қызметіне дайындауға көмектеседі.
Еңбек қызметі мен дене тәрбиесінің ұқсастығын мынандай жағдайлардан байқауға болады:
Еңбек қызметінде де, дене тәрбиесінде де қозғалыс дағдылары жеке тұлғаның белсенділігіне байланысты.
Жоғарыда аталган екі қызметте де адам ұжымда әрекет етеді. Еңбек және спорт коллективтерінің қызметікде көп ұқсастық бар: - адамдардың өзара қарым-қатынасы және
кызыметінің тәртібі, ұжым мүшелерінің құқықтары мен міндетгері, мақсаттары мен міндеттерінің болуы.
Адамды қозғалыс дағдыларына үйрету және тәрбиелеу еңбек қызметінде де, дене тәрбиесі процесінде де бірыңғай шадылықтар негізінде жүзеге асырылады: таным теориясы,
уақытша шартгы байланыстар құрылым теориясы, информация теориясы, қозғалыстың еркіндік теориясы.
2..Енбек қызметіндвгі шеберлікті игеру және дене тәрбнесіндегі табыстарға жету төмендегі аталған жағдайларда тәуелді: - таңдап алған қызметке саналы және белсенді көзқарас, өз жұмысының нәтижесіне қанағаттану, қарым-қатынас сипаты, ұжымда өз орнын біле білу, денсаулық жағдайы, дене және ақыл- ой жұмыс қабілетгілігі, тәжірибелілік, мүмкіншіліктерді дамыту деңгейі. Жаттығушының организміне түсетін әсері. Кейбір жағдайларда жағымды ауысу механизмі бойынша дене тәрбиесінің нәтижесі оқуда табыстарға жетуге тиімді әсер етуі мүмкін. Еңбек кызметіне дене шынықтыру жаттығуларының тиімді әсер етуі дағды болмысына да, жеке адамның өзіне қасиетері бойынша да мүмкін болады.
Еңбек қызметіндегі белгілі бір қабілеттілікті көрсетуде дене жаттығуларымен айналысудың жағымсыз әсері басқа қабілеттілікті дамытумен өтеледі. Мысалы, футбол, бокс, ауыр атлетикамен айналысудың тиімсіз әсерт, оқытудын фісг кезенінде күштің көп түсуі және тепе-теңдік емес жағдайында жоғарғы жұмыс қабілетгілігіне, сезім тұрақтылыы және әр өзінің күшіне сенімділіктің арту есебінен өтеледі. Тіпті, спорттың қай түрімен айналыспасын, адам ақырында 15-20 процент шапшаңдық көрсетеді, сонымен бірге, жердегі транспорт құралдарын жүргізуді меңгерудегі, самолетті ұшыру техникасын игеруде, спортпен белсенді түрде айналыспайтындарға қарағанда, тез арада жоғары көрсеткіштерге жетеді.
Еңбек қызметінде дене жаттығуларымен айналысу негізің үлкен тиімділікке жету үшін: а) жаттығуларды ауыстыру құбылысы және оның түрлерімен, дене жаттығуларымен айналы гтроцесіндр кәсіби маңызды кабілеттілікті дамы мүмкіншіліктерімен таныстыру, оларды кәсіптік бағыттағы дене тәрбиесіне белсенді және саналы көзқарасты қалыптастыру керек. б) қозғалыс құрылымы физиологиялық және психологиялық қамтылуы жағынан, кәсіптік козғалыс кимылының құрылымы жағынан өте жақын болатыңдай жаттығулар таңдап алыну қажет. в) арнаулы жаттығуларды үйрету арқылы енбектегі козғал қимылдарды сенімді түрде орындау: г) мүмкіндігінше дене жаттығуларының үлкен арсеналын барынша пайдалану керек.
24-лекция
Тыныс алу.
Жоспар:
1. Шабуыл тактикасындағы негізгі балуан құралы.
2. Жеке қозғалыстар.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Асубаев А.Р. Спортивная борьба. Алматы 1998
2. Алимханов Е. Самбо күресінүйретудің негіздері. Алматы 2000
3. Алимханов Е. Балуанның дене күш қабілетін арттыру. Алматы 2004
4. Байдосов К. Казахская национальная борьба. Алматы 1987
5. Дьячков В.М.Физическая подготовка спортсмена. М: ФиС 1967
6. К.Қойшыбек. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы Алматы 2005
Қосымша
1. Кожарский В.П. Сорокин Н.Н. Техника классичкской борьба. М.ФиС 1978
2. Кесенбаев Т.Н. Спартивно-педагогическое совершенствование по вольвой борьбе. Алматы 2005
3. Ленц А.Н. Такика в спортивной борьбе. М: ФиС 1967
4. Матущак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы. Алматы 1992
Лекция мәтіні
1. Сіздерге бұрынғы тараулардан белгілі күш тек әдіс тәсілді қолдану кезеңінде ғана емес қорғану мен қарсы шабуыл, үдемелі, мезгілдік шабул тактикасындағы да негізгі балуан құралы. Сондықтан да мүшеміздегі бұлшық еттердің әрбір тобын жетілдіру ниеті мен арнайы спорттық жаттығуларды пайдалану және оларға анатомиялық тұрғыдан талдау жасау жатттығулары мен бапкерлер жұмысындағы теориялық сабақтың негізі болғаны дұрыс бағыт болмақ. Мұндай жаттығулар тобын спортта «атлеттер гимнастикасы» деп атайды. Балуандар жекпе-жектігіндегі шешуші роль атқаратын күш-қуат көзі бұлшық еттер қызыметі болып саналады, себебі, бұлшық еттер-тірек-қимыл аппаратының негізгі бөлігі. Мысалы, бұлшық еттің жекпе-жек белдесу кезіндегі бір сәттегі жиырылғыштық қасиеті арқылы қарсыласын кілемнен көтеріп кетуге, ол оның сіресу кезінде төрт тағандап кілемге жербауырлап қалу сәтінен байқау қиын емес. Сөйтіп күш-қуат көзі – бұлшық еттің негізгі атқаратын қызыметі миханиалық, егер бұлшық ет жиырлу кезінде дене бір орыннан екінші орныға ауысса динамикалық, ал бір сәт бұлшық ет жиырылғанда, дене қозғалыссыз қалса статистикалық жұмыс деп аталады. көріп отырғандарыңыздай –бұлшық еттердің жоғарыдағы балуанның басты тірегі болатын факторлар. Олай болса бұлшық еттердің «жиырылғыштық» және «сіресу» қызыметін арнайы жаттығу мен күрделілендірмей күрес шешімдері болуда мүмкін емес. Адамның денесінің 600-ден астам қимыл-қозғалысты қамтамасыз ететін бұлшық еттер бар. Олардың негізгі күш-қуаттқа тікелей қарастылары сүйектерге жабысып тұрады, оның екі ұшы негізінде тарамас сіңір арқылы сүйеке бекиді. Спорт өнерінің жеке түрлеріне байланысты адам денесіндегі бұлшық еттердің орналасуына қарай жаттығу кезеңінде арнайы дене жаттығулары сұрыпталынуы керек. Мысалы, балуандық өнеріне машықтанушылар үшін негізгі бұлшық ет жаттығу қолдың, аяқтың бұлшық еттерін шынықтыруға арналады.
2. Жеке қозғалыстар қимыл элементтері болып табылады, Қозғалыстың өзара арасындағы байланысты кимыл жүзеге асырылады. Мысалы, аяқтың, қолдың, кеуденің бастың қолалысының белгілі бір жүйесі оқушыға секіру түінде қимыл жасауға мүмкіншілік береді, сондай қозғалыстармен, қимылды орындауы және керісінше бір және сондай қимылы әртүрлі қозғалыспен жүзеге асыруға болады. Бұл былай түсіндіріледі, мысалы, белгілі бір қозғалыспен әртүрлі қимылдан жүйесі қалыптасуы мүмкін белгілі бір кезекті қимылды шапшаңдық, амплитуда т.б. әртүрлі сипатта болуы мүмкін Қозғалыс жүйесінің сәйкестігі және сипаты қойылған міндеті шешуде кимылдын нәтижелілігімен анықталады. Сонымен, нақты міңдетті шешуге және осы негізде белгілі бір жүйеге біріктірілген қозғалыс, қозғалыс қимылын кұрайды.
Қимылды, адам қызметінің жүзеге асуының нақты әдісі деп қараған жөн. Мысалы, дене шынықтыру сабағында оқушының оқу қызметі мемлекеттік бағдарламада көрсетілген. Қимыл әлеуметгік мәнге ие, себебі оқушы коғамдағы ілім мен тәжірибеге сүйене отырып оны үйренеді. Сонымен қатар белгілі бір педагогикалық міндетті шешуге бағытталған кимылдар кездеседі. Мысалы, қысқа қашықтыққа жүгіруді, ұзындыққа қарғуды, биіктікке секіруді, кіші допты лактыруды игеіп 6 класс окушысы Президентті сынамаларындағы женіл атлетикалық тарауынын талаптары орындауға өзін дайындайды. Көптеген қимылдар оқушыны, өзіндегі білім, дағды негізінде, қозғалыс дағдысына және сол кимылды орындауға кажетті белгілі бір мөлшердегі қайталаулар нәтижесінде қалыптасады.
Қозғалыс пен қимылдың баяндалған сипаттамасының негізінде дене жаттығуларынын теориясы құрылады. Дене жаттығулары деп адам денесін жетілдіру үшін жасалған және қолданылатын қозғалыс қимылдарын атайды.
25-лекция
Тыныс алу.
Жоспар:
1. Ғылми деректердің пайда болуы.
2. Еркін күрес оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастыру.
Пайдаланылатын әдебиеттер:
1. Асубаев А.Р. Спортивная борьба. Алматы 1998
2. Алимханов Е. Самбо күресінүйретудің негіздері. Алматы 2000
3. Алимханов Е. Балуанның дене күш қабілетін арттыру. Алматы 2004
4. Байдосов К. Казахская национальная борьба. Алматы 1987
5. Дьячков В.М.Физическая подготовка спортсмена. М: ФиС 1967
6. К.Қойшыбек. Спорттық жарыстарға қатысушы балуанның көпжылдық дайындығы Алматы 2005
Қосымша
1. Кожарский В.П. Сорокин Н.Н. Техника классичкской борьба. М.ФиС 1978
2. Кесенбаев Т.Н. Спартивно-педагогическое совершенствование по вольвой борьбе. Алматы 2005
3. Ленц А.Н. Такика в спортивной борьбе. М: ФиС 1967
4. Матущак П.Ф. 100 уроков вольной борьбы. Алматы 1992
Лекция мәтіні
1. Оқу пәнінің мазмұны мен құрылымы екі себеппен біртіндеп өзгеріске ұшырайды: жаңа ғылми деректердің пайда болуы және жоғары оқу орнын бітірушілердің негізгі кәсіптік қызметінің байланысты мамандану. Бұл орайда нақтылы екі бағытты атағанымыз жөн: 1) пәннің әлеуметгік мәселелерінің кеңею және дене тәрбиесі теориясынын дене шынықтыру теориясына айналуы: 2) пәннің педагогикалык аспектісінің кеңеюі және дене тәрбиесінің теориясы мен әдісінің дене шынықтыру педагогккасына айналуы: Екі бағытта бір-біріне карама-қарс емес, кажетті жағдайларда бірін-бірі біріккен түрде толықтырылып отыруы мүмкін. Қазіргі кезенде оқу материалы кеңейту оқу сағатгарының көлеміне байланысты шектелуі мүмкін. Болашақта дене шынықтыру педагогикасының негізінде дене шынықтыру тарихы, дене тәрбиесінің психофизиологиясы биомеханика және басқа да арнаулы теориялық пәндеі материалдарын біріктіретін тұтас бірыңғай оқу пәнінің құрылымын күтуге болады. Ал олай болған жағдайда бір немесе өзіне педагоикалық қағидаларды жан-жақты сипаттау мүмкіншілігі пайда болады. Практикалык, жұмыста, кез келген педагогикалық жағдайға; қайта-қайта өзгеріске ұшырап жататындығы белгілі. Осындай кездерде болашақ маманнан қойылып отырған проблеманы шешу жолында қалыптасқан шешімдерді дәл білуді қажет етіп қана коймай, жаңа әдістерді тұрақты іздестіруді талап етеді. Одан бөтеден педагогикалық міндеттерді шешуде мүғалімнің тапқан жаңа әдістері өзге мұғалімдерінің де игілігіне айналуы керек, ол үшін алынған нәтижелер талдаудан өткізіліп, есепке алынуы керек. Осы талаптар мына жағдайда ғана жүзеге асуы мүмкін: егер мүғалім дене тәрбиесінің педагогикалық ізденістерінің методологиясымен таныс болған жағдайда: - педагогикалык, зерттеулерді жүргізу алдында болатын дайындық жұмыс жүйелерімен таныс болған жағдайда: - сұрыптау, өңдеу, талдау және педагогикалық зерттеу жүргізу жүйесімен қаруланған болса ғана зерттеу жүұмыстары іске аспақ.
Зерттеу жұмыстарының дайындығы педагогикалық практика және әдебиет деректеріне сүйене отырып талдау негізінде тақырыпты тандап алудан, болжам жасаудан, ізденістер жоспарын жасаудан, зертгелетін нәрсені іріктеуден, ізденіс әдісін таңдаудан, қажетті материалдық жағдайларды және нәтижені есепке алатын құжаттарды жасай білетіндігінен құралады. Зерттеуді жүргізу алға қойылған міндеттерді шешетін әдіс есебінде тандал алынған әдістерді тиімді түрде қолданудан түрады.
2. Оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудың эксперименттік әдісі педагогикалық процеске әсерінің тиімділігін зерттеу үшін жана педагогикалық факторды (құрал, оқыту әдісі т.б.) енгізуді қарастырады.
Бақылау әдісі, онда эксперименттік әдіспен алынған нәтижелерді салыстыру үшін бұрыннан қалыптасқан оқу-тәрбие жұмысының мазмұны мен формасының критерий ретінде сақталуға тиісті.
Жеке өзіндік әдісте педагог оку-тәрбие жұмысын зерітеушілердің ешбір араласынсыз өзінің жеке жослары йойынша жүргізген жағдайды білдіреді. Ақпарат хабарды жинақтау әдісі әртүрлі болуы мүмкін.Оның жәрдемімен оқыту және тәрбие жұмысын жүргізу барысында, оған дейінде және одан кейінде педагогикалық процестің нәтижелігі жөнінде хабарлар алуға болады. Жоғарыда келтірілген бірнеше әдістерді қолданудың белгілі бір жүйесі ретінде педагогикалық эксперимеитті жөне педагогикалық бақылауды атағанымыз жөн. Педагогикалық экспериментке оқу-тәрбие жұмысын ұйымдастырудың міндетті экспериментальды әдісі, кей жағдайларда-бақылау әдісі, информация жинақтау өдісі және математикалық еселтеу әдістері жатады. Өткен хабарларды, педагогикалық құбылысты алу әдісі жоғарыдағы әдістердің алдында жүреді. Ал педагогикалық бакылауға ұйымдастырудың жеке өзіңдік әдісі, бір немесе бірнеше нақты информация жинақтау әдісі, кейде математикалық есептеуде енеді. Зерттеу әдістерін таңдау ғылыми жүмыстың алдындағы қойылатын міндеттеріне байланысты. Дене тәрбиесінің кейбір мәселелерін шешу педагогакалық әдістермен бірге психологиялық және биологиялық талдауларды, сонымен бірге физиологиялық әдістерді (мысалы, сабақта оқушының таным белсенділігін зеррттеу кезінде, дене жаттығуларының техникасын зерттегенде дене қабілеттілігінің даму тәсіддерін жасау кезінде) комплексті пайдалануды талап етеді. Зерттелетін педагогикалық процесті сипатгайтын сандык және сапалық талдаудан өткізілуге тиісті. Сапалық талдау дегеніміз алынған нәтиженің сөздік педагогикалық бағасын, ал сандық талдау бір немесе бірнеше педагогикалық процестердің тиімділігінің дәрежесін айқындау және олардың арасындағы кейбір байланысты анықтау ушін математикалық есептерді қамтиды. Зерттеу нәтижесі әдеби-графикалық өңдеумен және оның педагогикалық практикаға енгізумен аяқталады.
26-лекция
Достарыңызбен бөлісу: |