Оқу жылына «Жалпы медицина» факультетінің 5 курс студенттеріне «Жалпы дәрігерлік тәжірибе негіздері» пәні бойынша аралық бақылаудың емтихан сұрақтары
жүктеу/скачать 1,14 Mb.
|
Емтихан билеттері терапия толық қалғандарын өздерін оқып алындар
- Бұл бет үшін навигация:
- Теміржетіспеушілік анемия (ТЖА). Этиопатогенезі. Теміржетіспеушілік анемияның клиникалық хаттамаға сәйкес диагностикасы және емі. Диспансеризациясы. Болжамы. Алдын алуы.
- Этиологиясы.
| Профилактикасы. Спецификалық алдын алу шаралары жоқ. Науқас адамдарды есепке алады. Ремиссия жағдайында жылына 1 рет ректороманоскопия және толық тексеру жүргізіледі. Ауру ұзаққа созылған жағдайда 1 рет колоноскопия жасалады. Аурудың орташа ауыртпалықты және ауыр түрінде науқас адамды дәрігер жылына 2-4 рет қарап, тексереді.
Стационардан шыққаннан кейін науқас адам сульфалазиннің немесе 5-АСК 1,5-2,0 тәулігіне (салазопиридазиннің тәулігіне 0,5-1,0) қабылдауды үздіксіз 2 жыл жалғастырады. Бұл емдермен қатар жалпы әлдендіру емі, тұтқыр дәрілер, антидиареялық дәрілер (көрсетпелерге қарай) қолданылады. Қажеттігіне қарай глюкокортикоидтар қолданылады. Теміржетіспеушілік анемия (ТЖА). Этиопатогенезі. Теміржетіспеушілік анемияның клиникалық хаттамаға сәйкес диагностикасы және емі. Диспансеризациясы. Болжамы. Алдын алуы. Жауап: Темір тапшылықты анемия– анемия (гемоглобин деңгейінің ерлерде 130 г/л және әйелдерде 120 г/л көрсеткіштен кем төмендеуі) және темір тапшылығымен сипатталатын клиникалық-гематологиялық синдром. Этиологиясы. ТЖА себептері: 1) Созылмалы қан кетулер: а) жатырдан (жатыр фибромасы, анабез дисфункциясы, жатыр мойнынын рагі, эндометриоз және басқалары); б) асқазан-ішек жолдарынан (рак, геморрой, жара ауруы, полипоз, диафрагма жарығы, бейспецификалық жаралы колит); в) өкпеден (бронхоэктазия ауруы, рак, өкпе гемосидерозы); г) ұзақ уақыт донор болу, ауыр дене жұмысы, ыссы цехтарда жұмыс жасау. 2) Үстеме темір шығыны: а) екіқабаттылық, лактация; б) пубертанттық кезең; в) созылмалы инфекция, ісіктер. 3) Темірдің сіңуінің бұзылуы: а) асқазан резекциясы, ахлоргидрия; б) энтерит, спру; в) бұзылған сіңіру синдромы. 4) Темір тасымалдауының бұзылуы. 5) Туа болатын темір жетіспеушілігі. Ауырлық дәрежесі бойынша ТТА жіктемесі [3]: I. Жеңіл (Hb құрамы 90-120 г/л төмен) II. Орта (Hb құрамы 70-89 г/л төмен) III. Ауыр (Hb құрамы 70 г/л төмен) Шағымдар мен физикальдік қарап-зерттеу: Жалпыанемиялық синдром: әлсіздік, жоғарғы деңгейлі шаршағыштық, бас айналуы, бас ауыруы (көбінесе кешкі уақытта), физикалық жүктемеден кейінгі ентігу, жүрек қағу сезімі, синкопальды жағдайлар, артериялық қысымның жоғарғы емес деңгейі кезіндегі көз алдында «қарауытулардың» болуы, жиі түрде температураның орташа жоғарылауы байқалады, көбінесе күндіз ұйқышылдық және түнде нашар ұйықтау, ашушаңдық, күйгелектік, қызбалық, даулылық, жылауықтық, жады мен зейіннің төмендеуі, аппетиттің нашарлауы. Шағымдардың көрінуі анемияға бейімделуге байланысты болады. Ең жақсы адаптация ретінде анемизацияның баяу қарқыны болып табылады. Дифференциалды диагноз және қосымша зерттеулер негіздемесі: ҚЖТ негізіндегі темір алмасуының зерттеудің нәтижелерін алғанға дейін Темір тапшылықты анемиясы гемоглобин синтезінің бұзылушылығы әсерінен пайда болған өзге гипохромды анемиялармен дифференциалды диагностиканы жүргізуді талап етеді. Оларға порфин синтезінің бұзылушығымен байланысты анемиялар (қорғасынмен улану, порфирин синтезінің тума бұзылушылықтары кезіндегі анемия), сондай-ақ талассемия жатады. Гипохромды анемиялар темір тапшылықты анемиялармен салыстырғанда гем түзілуі кезінде (сидероахрезия) пайдаланылмайтын қан мен депо құрамындағы жоғарғы дәрежелі темір түрінде жүреді, осы сырқаттар кезінде темірдің тіндік темір тапшылығының белгілері болмайды. Порфорин синтезінің бұзылушылығымен негізделетін анемияның дифференциалды белгісі ретінде эритроциттерді, ретикулоциттердің базофильді пунктуациясымен гипохромды анемия болып табылады, сидеробласттардың аздаған мөлшерімен сүйек кемігіндегі эритропоэздік күшеюі. Талассемия үшін эритроциттер мен ретикулоциттердің нысана тәрізді және базофильді пунктуациялық формалары сипатты болып табылады және гемолиздің жоғарылаған белгілі болады. Темір тапшылығы мен ТТА-ны анықтау тек қана зертханалық деректер негізінде жүргізіледі – гемоглобин, ферритин, сарысу темірінің, TSat және тағы басұаларының деңгейінің төмендеуі., осыған орай, темір тапшылығы тән емес нозологиялармен дифференциалды диагностика қиындықтар тудырмайды (миелодиспластикалық синдром, апластикалық анемия, витамин В12 тапшылықты анемия, фолий тапшылықты анемия, гемолитикалық анемия) Зерттеу әдістері: ЖҚА (6 параметров) ЖЗА Қан микрореакциюяға Биохимиялық қан анализі(общий белок, билирубин, мочевина, креатинин, АЛТ, АСТ, билирубин и фракции) • Сарысулық темір, ферритин, ОЖСС, қан ретикулоциттері Диагнозын қою жəне екшеу-іріктеу диагнозы. ТЖА-ң диагнозын қою критерийлері: төменгі түс көрсеткіші, эритроциттер гипохромиясы, анизоцитоз жəне пойкилоцитоз, сарысудағы темір деңгейінің төмендеуі, қан сарысуының жалпы темірмен байланысу қабілетінің артуы (85 мкмоль/л жоғары), қан сарысуында ферритиннің азаюы (қалыпты күйде еркектерде – 30-300 мкг/л, əйелдерде – 12-125 мкг/л), десферал тестісінің (десферал қабылдағаннан кейін сау адамда темірдің несеппен бөлінуі көбейеді) ТЖА 0,2 мг/тəул. төмен болатыны. ТЖА-н қан сарысуында темір көп болатын басқа анемиялардан (талассемия, сидероахрестиялық анемия) айыра білу керек. Талассемия үшін гемолиз белгілері (ретикулоцитоз, гипербилирубинемия), талақтың өсуі, нысана тəрізді эритроциттердің болуы жəне олардың ішінде базафильдік түйіршіктердің болуы, сарысу темірінің көбеюі жəне аурудың бір əулетте жиі болатыны тəн. Талассемияда сонымен қатар түс көрсеткішінің көзге түсерліктей төмендейтініне қарамастан гемоглобиннің орташа ғана азаятыны байқалады. Сидероахрестиялық анемияда порфириндер алмасуының тұқым қуалайтын немесе жүре пайда болатын алмасуының бұзылуы нəтижесінде темір эритроидтық клеткаларға енбейді. Мұның нəтижесінде қан сарысуында темір көп күйде өте төмен түс көрсеткіші болатын анемия пайда болады. Сүйек миында – қызыл түйіршіктер өркені тітіркенуі, құрамында темір бар эритроидтық клеткалардың көбейгені анықталады. Темір дəрілерімен емдеу сидероахрестиялық анемияларда нəтиже бермейді. 603 Қан сарысуында темір аз болатын гипохромды анемия өкпе сидерозында байқалады. Өкпе сидерозында альвеолаларға қан құйылып, темір гемосидерин түрінде өкпеде жиналады. Аурудың негізін альвеолалардың базальды мембранасына қарсы антиденелер түзетін аутоиммундық процесс құрайды. Аурудың жиі белгісі қан қақыру. Өкпе сидерозы гломерулонефритпен қоса кездесуі мүмкін (Гудпасчер синдромы). . Негізгі дəрі-дəрмектер тізімі: 1. **Тұздың темірі, біркомпонентті дəрі-дəрмектер жəне тұз темірінің 20 мг/мл – дан артық құрамы бар комбинирленген дəрі-дəрмектер. 2. Сульфат моногидрат темірі 325 мг, табл. 3. **Аскорбин қышқылы 50 мг, 100 мг, 500 мг табл.; 50 мг драже; 4. Фоль қышқылы 1 мг табл. 5. Темір декстраны III (100 мг / 2 мл) бұлшықет ішіне енгізу үшін, амп. Қосымша ішке қабылданатын темір препараттары: Темір сульфаты, таблетка 0,2 (60 мг темір), 1 таблеткадан 3 рет күнге; Ферроплекс – темір сульфаты (0,05), аскорбин қышқылы (0,03), 1-2 дражеден күнге 3 рет; Актиферрин – құрама препарат, құрамында темір сульфаты (34,5 мг екі валентті темір) жəне серин амин қышқылы бар; 1 капсуладан күнге 2-3 рет тағам қабылдаған кезде; Феррум-лек (мальтофер) – гидроксид полимальтозды комплекс (100 мг темір бар құрамында); 1 таблеткадан күнге 2-3 рет тамақ қабылдау кезінде немесе тамақ ішіп болған бойда қабылдайды Парентеральды қолданылатын темір дəрілері: феррум-лектің бұлшық етке егетін түрі, ампулада 2 мл (темірдің 100 мг), тəулігіне 1 рет егіледі; венаға егу үшін ішінде 1 мл дəрі бар ампула қолданылады, оның ішіндегі дəріні физиологиялық ерітіндінің 10 мл ерітіп, баяу венаға егеді. Темір сорбиталы (жектофер, ектофер), 2 мл-де 100 мг темір болады; дене массасының 1 кг дəрінің 1,5 мг есебінде егіледі. Венофер – 1 ампулада (5 мл) 100 мг темір болады; венаға егу үшін ертіндінің 2 мл физиологиялық ертіндінің 20 мл ерітіп, венаға баяу егеді. Прогнозы. Қан кетудің себептерін жойып, жүргізілген тиісті ем толық сауығуды тудырады Диспансерлеу. Диспансерлік есепке учаскелік дəрігер алады, гематолог кеңес беріп тұрады. Жартылай ремиссия кезінде, ауру адам еңбекке жарамды, бірақ гематологиялық нормаға қол жетпеген жағдайда ауру адамды ай сайын қарайды. Толық ремиссия кезінде бірінші жылы квартал сайын, кейін жарты жылда 1 рет қаралады. Аурудың қайталауы 5 жыл бойы болмаса, онда науқас адам толық сауыққан деп есептеледі. Ауру өршіген кезде гематолог кеңесі екі айда 1 рет, кейін 4-6 айда 1 рет іске асырылады. Профилактикасы. Профилактикалық шараларды негізінен əйелдер қажет қылады. Етеккірі 5 күннен ұзақ созылатын жəне қан ұйығы болмайтын, немесе 3 күннен ұзаққа созылып, қан ұйығы болатын қызға пероральды препараттарды 300 мг/тəулігінде дозасында 5 күн бойы ай сайын тағайындайды. Профилактика шараларының ұзақтығы етеккір ұзақтығына байланысты. Əйелдерге темір препараттары профилактикалық мақсатта екіқабаттылық пен лактация кезінде беріледі. Препараттар жарты дозада (150-250 мг/тəул.) беріледі. Бұл адамдарда ТЖА дамыған жағдайда дəрінің толық дозасы беріледі жүктеу/скачать 1,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|