Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық негізі. Оқу әрекетінің құрылысы. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетін меңгеруі

Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық негізі. Оқу әрекетінің құрылысы. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетін меңгеруі.

Мектепке дейінгілерді оқытудың алғашқы кезеңінде (кішкентайлар тобына) оқу міндеттері мен дифференциалды тәжірибелік әрекеттері көрінбейді.

Екінші кезең, бұл балабақшадағы ортаңғы тобына қатысты, біртіндеп дифференциалды және оқу-танымдық міндеттері көріне бастайды.

Мектепке дейінгі ересек топтарында сабақта оқу міндеттері өте айқан оқу-танымдық көрініс береді, бірақ кейбір жағдайларда тәжірибелік міндеттермен байланыс сақталады. Негізгі орынға білім міндеттерін меңгеру жатады.

Дидактикалық жағдайлардың негізі барысында балаларда оқу-танымдық міндеттері біліктілік және салыстыруды қалыптастыру:

1. 
   ереске тобында біртіндеп логикалық оқу міндеттерін күрделендіру;
   
2. 
   оқу міндеттерін нақты көрсету, ақыл-ой тәсілдерін және тәжірибелік әрекеттерін меңгеру үшін.
   
3. 
   оқу әрекеттерінің нәтижесін талдау, олардың арасында міндеттерді түсіну үшін байланыстың болуы, берілген әрекет тәсілдерін орындай алуы;
   
4. 
   балалардың тәжірибесі мен олардың қызығушылықтарын сақтау.
   

Танымдық қызығушылығын қалыптастыру жағдайында, мектепке дейінгі ересек тобында оқу-танымдық әрекетіне деген мотивтің болуы:

1. 
   балалардың белсенді танымдық процесінің дамуына жағдай жасау;
   
2. 
   біртіндеп білім мазмұнын күрделендіру.
   

Оқу дағдылары мен білімдері екі топқа бөлуге болады: 1) индивидуалды оқу-танымдық білімі, бұл оперативті білім, дағды және біліктілікті игеруі – ақыл-ой және тәжірибелік, осы процессті игеру үшін педагогпен балалардың өзара әрекеттің болуына жағдайдың жасалуы. 2) осы процессте дағды және білімдерінің өз құрбыларымен өзара әрекеттесуі.

Индивидуалды оқу-танымдық біліктілігінің жүйесін сенсомоторлық, мнемикалық, сөздік және балалардың интеллектуалдық әрекеттері, білімнің түрлі жақтарын игеруі, жалпылаудың тереңдігі мен деңгейі (білімді қабылдауы, оларды түсініп, меңгеруі, қолдану және пайдалануы), сонымен қатар тәжірибелік дағдылары мен біліктілігінің қалыптасуы.

Мектепке дейінгілердің ең негізгі оқу-танымдық біліктілігі бақылау болып табылады.

Ақыл-ой тәрбиесінің мазмұны мектепке дейінгі педагогикада балаларда нақты білім көлемін қоршаған заттар және құбылыстар туралы (жалпықоғамдық өмір, тірі және өлі табиғат және т.б.) және ақыл-ой әрекетінің тәсілдері – қабылдау біліктілігі, анализдеу, салыстыру, қарапайым жалпылай алуы.

Қазіргі зерттеулер бойынша алынған фактілер, негізгі жағдайлар Л. С. Выготскийдің еңбектері мектеп дейінгі жастағы балаларға қолайлы екендігі айқындалған. П. Я. Гальпериннің ақыл-ойды сатылап қалыптастыру әдісі мектепке дейінгі ересек жасына сай ұғымдарды қалыптастырады, оның көлемі керекті дағды мен біліммен шектеледі.

Көптеген шетел зерттеушілері (Дж. Брунер, Ж. Пиаже, Б. Инельдер және т.б.) балалардың ақыл-ойларының дамуын қалыптасқан дәстүрлі оқыту жүйесі ретінде танып біледі. Мұндай жол тек балалардың даму деңгейін көрсетеді, бірақ бұл поцестің ішкі заңдылықтарын көрсете алмайды.

Балалардың ақыл-ой дамуын нәтижесін оқытудың мазмұнын және әдістерін қайта құру жағдайында нәтижесін алды. Бұл қызығушылық әсіресе Д. Б. Эльконина, В. В. Давыдова зерттеулерінде орын алды.

Көптеген зерттеулердің көрсетуі бойынша балалардың ақыл-ой дамуының алғышарттары олардың кейбір жеке білім және біліктіліктерді меңгеруі болып табылады, біріншіден, нақты білім жүйесінің қандайда бір шындықпен байланысы, екіншіден жалпы ойлау әрекетінің формасы, осы білім жүйесінің негізінде жатыр.

Мектепке дейінгілердің оқыту жетістігі көбінесе оның меңгерген білімдерінің кеңдігі мен тереңдігінің өзараәрекетінен қалыптасады.

Білімін жүйесін жүйелеу процесінде балаларда анық көрініс беретін танымдық әрекет стратегиясы қалыптасады.

Өзін-өзі тексеру сұрақтары:

1. 
   Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетінің психологиялық негізі. Оқу әрекетінің құрылысы. Мектепке дейінгі жастағы балалардың оқу әрекетін меңгеруі.
   
2. 
   Дидактикалық жағдайлардың негізі барысында балаларда оқу-танымдық міндеттері біліктілік және салыстыруды қалыптастыру
   
3. 
   Балалардың оқу білім және дағдыларын меңгеру ерекшелігі
   
4. 
   Индивидуалды оқу-танымдық біліктілігі.
   

1. 
   Солодилова О.П. Возрастная психология. М., 2004
   
2. 
   Першина Л.А. Возрастная психология. М., 2005
   
3. 
   Выготский Л.С. Вопросы детской психологии. СПб., 1997
   

1. 
   Балабақшада оқыту және оның теориялық негіздері.
   
2. 
   Оқыту процесінің құрылысы.
   

Қазіргі дидактика оқытуды екі жақты процесс ретінде анықтайды, педагогтің оқушымен өзараәрекеті, бағытталған білім, дағды және біліктілікті, сонымен қатар оларда ақыл-ой күшін және қабілеттерін, дүниекөзқарасын тәрбиелеу, жеке адамгершілік қасиеттерін қалыптастыруға бағытталған.