Оқыту процесінің құрылысы

Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін қолдану спецификасы.

Мектепке дейінгі балаларды оқытуда көрнекілік принципін жүзеге асыру үшін ең тиімді тәсіл, балалардың күнделікті тәжірибесін ұйымдастыру және оны қолдану. Зерттеулер бойынша балалардың тәжірибесін қалыптасытрудың жолдарының (каналдарының) көптігі: үлкендер іс-әрекетіне қатысулары, іздену әрекеттері және сынамалар және т.б. Күнделікті тәжірибесін жолдар (каналдар) арқылы қалыптастыру, толықтылығын қамтамасыз етеді, оқыту процесінің көрнекілік негіздерін кеңеюіне белсенді ықпал етеді.

Көрнекілік принципін жүзеге асыру балалардың алған білімдерін түсінуге көмектеседі, дағды және біліктіліктерін қалыптастырады. Нақты бейне балалардың әртүрлі өздеріне таныс әрекеттерінде қолдануға, процесті танып білуге мүмкіндік береді.

Мектепке дейінгі балаларды оқытуда белсенді және дербестік принципін қолдану, оқытудың әдіс және тәсілдерімен байланысты, бұл балаларды белсенділікке итермелейді, соның арқасында ол өздігінен «жаңалық» ашады – жаңаны танып біледі, оған әлі таныс еместерін. Оқу-танымдық әрекетіне дағды және біліктілікке балаларды оқыту, олардың танымдық қабілеттерінің үздіксіз дамуына, сонымен қатар белсенді және дербес болуын қамтамасыз етеді

Мектепке дейінгі балаларды оқытуда, оқытудың жүйелілік және тізбектілігінің принципінің өз спецификасы бар. Бұл принцип берілетін білім, дағды және біліктіліктің логикалық мазмұнын талап етеді. Бұл логика оқыту бағдарламасының бөлімінде біртіндеп дәне тіздектелік бір білімнен басқасына ауысып отырады, олардың кеңеюіне және күрделене түсуін қарастырады. Білім мазмұнын меңгерудің әрбір кезеңіңде нақты болуын талап етеді. Нақты оқыту процесінде жүйелілік және тізбектілік оқыту процесін жоспарында анық көрсетілуі керек, мазмұнын бөліктерге бөлу, әрбір кезең арасында байланыс болу керек, басқа бөлімдердің мазмұнын оқытуда. Мектепке дейінгі балаларды жүйелілік және тізбектілік оқытудың өзіндік ерекшелігі - мазмұнының көлемі аздау болады, біруақытта меңгерілетін, жиі және қайталауда мазмұнының көлемі күрделене түседі. Оқыту процесі сызықты-концентрикалық құрылады.

Мектептегі сияқты, балабақшада да балалардың жас және индивидуалды ерекшеліктерін есепке ала отырып, оқыту принципі болып табылады.

Балалардың жес ерекшеліктерін есепке алу барлық негізгі принциптерді жүзеге асыруда қолданылады. Сонымен қатар балалардың эмоционалды күйлерін және шаршап қалуларын, сабақтың мазмұнында нақты уақытын ескерілуі қажет. Осылардың бәрін еске ала отырып, тәрбиеші зейінді дамытуға және ұяң балаларды, тез меңгере алмайтын, белсенділігі төмен балалармен жұмыс бағыттарын ұйымдастырады. Бұл балалармен жиі қосымша түсіндіреді, әрекет жасаудың тәсілдерін көрсетеді және олардың жеткен жетістіктерін жағымды бағалайды. Тәрбиеші біртіндеп балаларды жалпы тапсырмаларды бірге шешуге үйретеді. Тәрбиеші әр балаға тапсырмалардың көлемін белгілейді. Күнделікті жұмыс әрекетінде балалардың әр түрлі жылдамдықтарына байланысты индивидуалды жолдарында қарастырады.

Өзін-өзі тексеруге сұрақтар.

1. 
   Дидактикианың басты принциптері.
   
2. 
   Балабақшада оқытудың негізгі принциптерін қолдану спецификасы.
   
3. 
   Көрнекілі принципі.
   
4. 
   Белсенді және дербестік принципі.
   
5. 
   Балалардың жас және индивидуалды ерекшеліктерін есепке алу.
   

1. 
   Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
   
2. 
   Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982 г.
   
3. 
   Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
   Т.А. -М.: Педагогика, 1980
   
4. 
   Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
   Издательский центр Академия, 2002 г.
   

1. Оқытудың әдістемелері туралы жалпы түсінік.

2. Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін классификациясы

3. 
   Балабақшада оқытудың әдістемеліріне сипаттама.
   

Оқытудың әдістемелері туралы жалпы түсінік.

Оқыту әдісі педагог пен балалардың арасындағы білім, біліктілік және дағдыларын, дүниекөзқарастарын қалыптастыру және қабілеттерін дамыту тәсілдері сияқты қарастырылады. Оқытуда танымдық және балалардың тәжірибелік әрекеттерінің байланысында орын алатын, оқыту мен тәрбиелеудің маңыздылығы.

Оқыту процесінде әртүрлі әдістемелер қолданылады: бақылау, сурет көрмелері мен экрандық әдістемелер, тәжірибелер, жаттығулар, әңгімелесулер, ойын әдістері, тәрбиешінің әңгіме айтып беруі және т.б.

Қазіргі заман дидактикасында оқыту әдістерінің классификациясы бір жүйеге келмеген, соған байланысты ғалымдар әртүрлі негіздемелер береді. Білім көздеріне сүйене отырып Е.Я.Голант және Н.А.Сорокин әдістерді көрнекілік, сөздік және тәжірибелік деп бөліктерге бөлді. Ю. К. Бабанский классификация негізіне оқушылардың оқу-танымдық әрекетін қолданады. И.Я.Лернер, М.Н.Скаткин балаларды оқыту процесінде белсенділік дәрежесімен және дербестік әдісін классификациялайды. Олар түсіндіру-иллютративті, репродуктивті, мәселені баяндау, іздену және зерттеушілік әдістерін бөліп көрсетті. Г.И.Щукина әдістер орнын білім және дағдыны игеру үшін оларды әдістерге бөледі, бағытталған алғашқы білімді меңгеруге, және білмді жетілдіру әдісіне.

Оқытудың әдісін педагог пен балалардың біріккен әрекетінің тәсілі ретінде, соңғы білім, дағды және біліктіліктерді меңгеруге бағытталған, балаларда ақыл-ой күшін және қабілеттерін қалыптастыруға, мінез-құлық және сезімдерін тәрбиелеуге, әдістердің классификация негіздеріне мектепке дейінгілердің ойлау формалары (көрнекі-бейнелі, көрнекі-әрекеттік және сөздік-логикалық) жатқызуға болады.

Мектепке дейінгілердің негізгі ойлау формаларының сәйкестігі, оқыту процесінде олардың әрекетінің тәсілдерін анықтайтын, үш әдістер тобы бөліп көрсетеді: көрнекілік, тәдірибелік және сөздік. Барлық үш топ әдісі мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытуда қатар қолданылады, негізгі ойлау формаларында. Бөлінген әдістердің топтары әртүрлі тәсілдерді қосуға ұйғарады (үлгіні көрнекілік көрсету, әрекет тәсілдері, сұрақтар, түсіндіру, ойындық тәсілдер – дауыс ырғағы, қозғалыс, тексеру және іздену әрекеттері және т.б.), нәтижесінде әр әдісте әртүрлі үйлесімділікте негізгі ойлаудың үш формасы қолданылады.

Зерртеу материалдары мектеп және мектепке дейінгі педагогика және психология бойынша игерген білім және біліктіліктері балалардың оқу-танымдық әрекеттерінің нәтижесі болып табылады. Бұл әрекеттер ерекшеліктері білімнің құрылысы мен функциясын анықтайды және жаңа жағдайларда қолднуға болады.

1. Әдіс дегеніміз не?

2. «Оқыту әдісі» ұғымына сипаттама.

3. Мектепке дейінгі жастағы балаларды оқытудың әдістемесін классификациясы.

4. 
   Балабақшада оқыту әдістеріне сипаттама.
   

1. 
   Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.
   
2. 
   Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982 г.
   
3. 
   Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова
   Т.А. -М.: Педагогика, 1980
   
4. 
   Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М.
   Издательский центр Академия, 2002 г.
   

1. 
   Балабақшада оқытудың формасы. Сабақ – балабақшада оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы.
   
2. 
   Сабақтың мазмұны.
   
3. 
   Сабақты ұйымдастыру және балалардың әрекетіне жетекшілік жасау.
   

Сабақ берудің түрі - арнайы тағайындалған тәртіпте өтетін үйренуші мен үйретушінің (мұғалім, тәрбиеші) арнайы ұйымдастырылған қызметі деп білу керек. Сабақ берудің түрі үйренушілердің сандық құрамына, оқу және үйрене алудың қатынасына (белсенділік және дербестік дәрежесіне), ұйымдастырылу түрінің әдісіне, өткізілу орнына, және жалпы осы оқу процессінде алатын орнына тікелей байланысты. Бұл орын өз кезегінде оқу процессі ұйымдастырылуыдың қандайда бір түрін таңдау кезінде анықталған оқу-тәрбиелеу мақсатына байланысты.

Сабақ – балабақшада оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы.

1. 
   Сабақ беру барысында балалар «Тәрбиелеу бағдарламасының» қандайда бір бөліміне сай белгілі көлемде білім алады, әдістемелерді үйреніп дағдыланады.
   
2. 
   Сабақ мазмұны, мақсаты балалардың сол сабақ тақырыбын жетік тусінуіне байланысты әдістемелер мен мысалдарды дайындаған және ұйымдастырған тәрбиеші басшылығымен өтеді.
   

Сабақтың мазмұны.

Нақты бір сабақтың мазмұны «Тәрбиелеу бағдарламасының» талабына сәйкес сол бөлім бойынша балалардың қалыптасқан оқу-әдістемелік қызметіне және алдыңғы бөлімдер бағдарламасын меңгере алуына, сонымен қатар әртүрлі жас топтарындағы балалардың дамуы мен тәрбиелеу ерекшеліктеріне байланысты ұйымдастырылады.

Сабақты ұйымдастыру және балалардың әрекетіне жетекшілік жасау.

Сабақ беру барлық балалармен фронтальды өтеді. Ең алдымен балалардың

Нақты бір сабаққа қатысты орын алаңы балалардың сабақты игере алу қызметін жүзеге асыра алатындай жағжайда болуы қажет.

Сабақты ұйымдастыру барысында материалдың рациональды болуы, оның орындалу реттілігі және оны беру әдісі, сипаты анықталады.

Сабақтың ішкі логикасы және құрылымы оның негізгі бөлімдерінде көрсетіледі: сабақ басталуы, барысы, аяқталуы.

Сабақтың басталуы. Сабақтың басында, оның ұйымдастырылуында қойылған негізгі дидактикалық мақсаттар – сабақ мазмұнына қызығушылық көрсету, балалар назарын аудару және олардың алдында осы сабақты толығымен ашу тәрбиешімен шешіледі. Бұл мақсаттар әртүрлі жас топтарында әртүрлі шешіледі. Кіші топтағы балалардың сабаққа назарын заттың (сурет, ойыншық, бала қолданатын зат) түрлі түсті болуы аударады. Ойындық тәсілдер мен ойындық жағдайлар қолданылады. Бұның барлығы балалардың еріксіз назар аударуына есептелген. Жоғарғы топтағы балаларда қажетті орынды ұйымдастыруға машықтырылады, бұл сабаққа қызығушылықты тудырады. Дегенмен, жоғарғы топтағы балалардың назарын аударуда негізгі орынды сабақ берудің мазмұны мен сипаты алады. Мысалды әуел бастан қою сабақтың басынан бастап оның көрсетілуі мен жүргізілу әдісіне байланысты. Кейде мысалды түсіндіру балаларды қатыстыру арқылы жүреді.

Балалар біртіндеп сабақта тәрбиеші сабақ басында және барысында еске салатын белгілі бір ережелерге үйрене бастайды.

Сабақ барысы. Балалардың қызметін басқару сабақта әртүрлі әдістермен жүзеге асады. Оларды таңдау барысында сабақ мақсаты мен мазмұны, балалар жасы, осы бөлімдегі жүйелік орны ескеріледі.

Балалардың сабақта өз бетімен қызмет етуі білімді, тәжірибені бекіту мақсатында ұйымдастырылады. Бұған ең қолайлы жағдай заттың бастамалық кезінде жүзеге асады.

Жоғарғы топтағы балалармен сабақ аяғында жалпы таңдамалық қызметтің нәтижесі шығады. Бірақ тәрбиеші өз кезегінде қортынды нәтижені балалардың өзі айтатындай итермелейді. Сабақ аяғында балалардың алған білімі мен кейінгілерді байланыстыра алуы қажет.

Сабақтың қорытынды бөлімінде сабақ ұйымдастырылуына, балалардың жеке және топтық дағдылануына баға беріледі. Балалар өзара бағаланумен бір-біріне баға беруге қатыстырылады.

Кіші топтағы сабақтың аяқталуы сабақ мазмұнына және балалар қызметіне байланысты жағымды сезімдерді күшейтуге бағытталған. Орта топта біртіндеп балалар арасында баға беруді жіктеу біртіндеп енгізіледі. Жалпы қорытынды бағаны мезгілімен балаларды қатынастыра отырып тәрбиеші айтады.

Өзін тексеруге арналған сұрақтар:

1. 
   Балабақшада тәлім-тәрбие берудің түрлері. Сабақ беру – балабақшада тәлім-тәрбие ұйымдастырудың негізгі түрі.
   
2. 
   Сабақ берудің мазмұны.
   
3. 
   Сабақтың құрылымдық бөліктері.
   
4. 
   Сабақ берудің ұйымдасуы және балалар қызметін басқару.
   

1. Жумабаев М. Педагогика. Алматы, 1994 г.

2. Ядэшко В.И., Сохина Ф.А. Дошкольная педагогика. Алматы, Мектеп, 1982 г.

3. Основы дошкольной педагогики./Под ред. Запорожца Л., Маркова Т.А. -М.: Педагогика, 1980

4. Козлова С.Л., Куликова Т.А. Дошкольная педагогика. М. Издательский центр Академия, 2002 г
3 ТӘЖІРИБЕЛІК САБАҚТАРЫ

Тәжірибелік №1-6с.

Тақырыбы: Әртүрлі топтарда оқытуды ұйымдастырудың спецификасы.

1. 
   Ерте сәбилер тобында оқыту.
   
2. 
   Кішкентай және ортаңғы топтарда балаларды оқыту.
   
3. 
   Ересек мектеп жасындағы балаларды оқыту.
   

1. 
   
   жүктеу/скачать 440,64 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: