Оқу–әдістемелік құралы Түркістан, 2023 ддд 999. 99 ддд 99. 99 Д 99 Рецензенттер
ІІІ БӨЛІМ Психопатологиялық симптомдар
жүктеу/скачать 0,95 Mb.
|
Жалпы Психопатолгия 1888
| ІІІ БӨЛІМ
Психопатологиялық симптомдар (Психиатриялық семиотика) Сезімдік таным патологиясының симптомдары Сезімдік таным психологиясы Науқастардың психикалық жағдайын талдау кезінде олардың қабылдау саласы деп аталатын сезімдік танымын зерттеу өте маңызды. Оның кезеңдері-сезім, қабылдау, елестету. Сезім – бұл сезім мүшелерінің рецепторлық аймақтарына тікелей әсер еткен кезде заттар мен құбылыстардың жеке сезімтал нақты қасиеттері мен сапасын бейнелейтін қарапайым психикалық процесс. Санада осы заттар мен құбылыстардың қасиеттері мен сапасының нақты бейнелері ретінде пайда болады және анализаторлардың ерекшелігі мен сезімталдығына байланысты сезіледі. Олар қарапайым және тұтас қабылдаудың жеке компоненттері болып табылады. Сезімдердің сапалық және сандық жақтары бар. Сезімдердің сапалық жағы анализатордың ерекшелігімен байланысты, яғни рецепторға әсер ететін материалдық тітіркендіргіштің белгілі бір энергиясын жүйке процесінің энергиясына айналдыру, түрлендіру мүмкіндігі. Осылайша, сезім адекватты тітіркендіргіштердің бейнелеп көрсету формасы болып табылады, бұл рецепторлардың бір-бірінен сапалы түрде ерекшеленетін белгілі бір әсерлерге сезімталдығына байланысты. Мысалы, көздің ішкі тор қабатының рецепторлары толқын ұзындығы 350-770 ммк электромагниттік сәулеленуге жауап береді, ал лабиринттің рецепторлық аймақтары-тербеліс жиілігі 16-20 000 Гц болатын дыбыстық толқындарға және т.б. Бұл ерекшелік анализаторларды – көру, есту, тактильді, иіс сезу, дәм сезу, температура сезу, ауырсыну, вибрациялық және т. б. анализаторлар деп жіктеуге негіз болды. Оларды жіктеудің тағы бір қағидасы олар бейнелейтін объектілер мен нақты әлем құбылыстарының сипатына байланысты. Анализаторлардың екі тобы бөлінеді - экстероцепторлар және интероцепторлар. Біріншісінің рецепторлық аймақтары дененің бетінде орналасқан және сыртқы әлемнің қасиеттерін көрсетеді. Олар өз кезегінде дистанттық (қашықтық) және контакттық (байланыстық) болып бөлінеді. Қашықтық рецепторлық аймақтардан (көру, есту, иіс сезу) алыс объектілердің әсерін көрсетеді. Олардың әрекет ету өрісі немесе қол жеткізу шегі – әсер етуші объект анализаторлардың айрықша қозуын тудыруы мүмкін максимальды қашықтықтағы кеңістік. Бұл әсер ету күшіне, кейбір кеңістіктік сипаттамаларына (көру қабылдауы үшін - кеңістіктің ашықтығы немесе жабықтығы) және анализатордың күйіне байланысты. Мысалы, катаракта көру сезімін айтарлықтай қиындатуы мүмкін. Қашықтағы анализаторлар сау адамға қажетті ақпараттың негізгі көлемімен қамтамасыз етеді. Байланыс анализаторларында жүйке процесі рецепторлық аймақ әсер ететін объектімен (дәм, тактильді, ауырсыну) тікелей байланыста болған кезде пайда болады. Интероцепцияның рецепторлық аймақтары ішкі ағзалардың тіндерінде орналасқан және ішкі ортаның жағдайы туралы ақпарат береді. Олар сондай-ақ екі топқа бөлінеді. Іс жүзінде интероцепторлар ішкі орта мен ішкі органдардың жай-күйі туралы хабарлайды. Рецепторлық байланысы бұлшықеттерде және байламдық аппаратта орналасқан проприоцепторлар дененің жағдайы, аяқ-қолдардың өзара орналасуы туралы ақпарат береді. Анализаторлардың сандық жағы олардың сезімталдығымен, айыру қабілетімен, өткірлігімен байланысты. Соңғысының көрсеткіші-сезім шегі-адекватты сезімді тудыруы мүмкін тітіркендіргіштің ең аз күші. Анализаторлардың сезімталдығы тұрақты емес, ол өте кең ауқымда өзгеруі мүмкін және көптеген факторларға, ең алдымен субъектінің жеке ерекшеліктеріне және орталық жүйке жүйесінің функционалды жағдайына байланысты. жүктеу/скачать 0,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|