Ойлау мазмұнының бұзылуы Ойлау мазмұнының бұзылуы (өнімді) мидың ауыр жағдайына байланысты объективті шындықтың маңызды қасиеттерін, жақтарын, қатынастары мен заңдылықтарын жеткіліксіз көрсетумен сипатталады.
Олар обсессивті, аса құнды және сандырақ идеяларға бөлінеді.
Обсессиялар (обсессиялардың жеке нұсқасы). Мазмұны барабар ақпарат бермейтін еріксіз пайда болатын ойлар, оларды пациент дұрыс түсінеді және сыни бағалайды, олардың мінез-құлқын бақылайды. Олардың пайда болуы науқастың қалауына байланысты емес және оның еркіне қарсы болады. Бұл ойлар қайтымсыз, олардан өз еркімен құтылу мүмкін емес. Әдетте, обсессиялар жағымсыз эмоционалды тәжірибелермен, психикалық ыңғайсыздықпен бірге жүреді. Обсессиялар пайда болу механизмдерімен және оларды басқа психикалық процестердің патологиясымен біріктірумен ерекшеленеді. Обсессиялар пайда болу механизмдерімен ерекшеленеді және (кесте 11) көрстеілген.
Кесте 11 – Обсессиялар пайда болу механизмде Ситуациялық обсессиялар психогения нәтижесінде пайда болады, олардың мазмұны психологиялық тұрғыдан түсінікті, нақты, травматикалық жағдайды көрсетеді. Мысалы, ятрогения механизмдерінен пайда болатын канцерофобия.
Аутохтонды обсессиялар көрінетін сыртқы себепсіз пайда болады, олардың мазмұны көбінесе психологиялық тұрғыдан түсініксіз, шындықтан ажыратылған, дерексіз. Кейде олар травматикалық жағдайда пайда болады, бірақ психогенияның мазмұны әдетте оны көрсетпейді немесе тез бұзады.
Ситуациялық және аутохтонды обсессиялар біріншілік обсессияларға жатады.
Ритуальдік обсессиялар біріншіліктен кейін пайда болады және қорғаныс сипатына ие, соңғысы тудырған психикалық ыңғайсыздықты жеңілдетеді. Бастапқы обсессиядан қорғаныс ретінде пайда болатын рәсім бірінші ретті рәсім деп аталады. Оның мазмұны әдетте бастапқы обсессияның мазмұнымен байланысты. Мысалы, аблютомания - мисофобия кезінде қолды обсессивті жуу-инфекцияның обсессивті қорқынышы. Бұрыннан бар рәсімдерге салттық обсессиялар жиі кездеседі. Бұл екінші ретті, үшінші ретті және т.б. салттық обсессиялар екінші реттік обсессияларға жатады. Көбінесе олар моторлық әрекеттер-обсессивті әрекеттер. Обсессиялар басқа психикалық процестердің патологиясымен үйлескенде ерекшеленеді.
Тек ойлау саласында пайда болатын идеаторлық обсессиялар. Олар төрт санатқа бөлінеді.
