Оқулық Алматы : «Нұр пресс»



Pdf көрінісі
бет51/62
Дата07.02.2022
өлшемі1,76 Mb.
#95434
түріОқулық
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   62
Байланысты:
жалпы педагогика

Үлгі
-
өнеге
 - 
өте
əсерлі
тəрбие
əдісі

Бұл
əдіс
негізінде
жатқан
заңдылық

көрумен
қабылданған
санада
тез
əрі
жеңіл
бекиді

себебі
оны
ойланып
сөзбен
таңбалап
не
таңбасын
ауыстырып
жатудың
қажеті
жоқ

Үлгі

бірінші

ал
сөз
– 
екінші
сигналдық
жүйе
деңгейінде
əсер
етеді

Үлгі
еліктеу
үшін
нақты
өрнек
беріп

сана

сезім

сенімді
белсенді
қалыптастырып

іс
-
əрекетке
қозғау
салады
. «
Уағыз
жолы
ұзақ

үлгі
жолы
қысқа
» - 
деген
байырғы
Рим
ғұламсы
Сенека

Бала
өміріндегі
тұңғыш
жанды
өрнек

ата
-
ана

тəрбиеші

дос
-
жаран

Əдебиет

фильм
кейіпкерлері

тарихи
қайраткерлер

ұлы
ғалымдар
да
үлкен
тəрбиелік
ықпал
жасайды

Үлгінің
психологиялық
негізі
– 
еліктеушілік

Осыған
орай
бала
əлеуметтік
жəне
инабаттық
тəжірибе
жинақтайды

Мектеп
жасындағы
балалар
өздері
аса
ұнатқан
адамдарға
еліктейді

Сондықтан

баланың
адамгершілік
дамуына
қамқорлық
жасауда
оның
өнегелі
ортаға
араласуына
басты
назар
аудару
қажет



Өмір
өнегесі
ұдайы
оңды
болса

тіпті
жақсы

бірақ
олай
бола
бермейді

балаға
əсер
етуші
кері
өрнек
аяқ
астында

Оқушылар
назарын
өмір

адам
келеңсіздіктеріне
аударып
бару

болымсыз
қылықтар
салдарын
талдап

олардан
қорытынды
шығару

міндетті
шарт

Мезетімен
орынды
пайдаланған
ұнамды
үлгі
тəрбиеленушіні
жаман
қылықтан
сақтандыруға
жəрдем
беретінін
де
ескерген
жөн

Тəрбие
тəрбиешінің
жеке
басы
үлгі
-
өнегесіне

оның
қылық
-
əрекетіне

қамқорлығындағы
балаларға
қатынасына

дүниетанымына

іскерлігі
мен
абыройына
тəуелді

Ұстаз
үлгісінің
оңды
ықпалы
оның
сөзі
мен
ісінің
жарасымдылығына

балалардың
бəріне
бірдей
ақ
пейілді
қатынасына
орай
арта
түседі

Бұл
тəрбиешінің
беделіне

ол
бастаған
істің
жүйелілігі
мен
бірізділігіне
де
байланысты
.
Сонымен

сана
қалыптастыру
əдістері
тұлғаның
ізгілену
тəрбиесінде
маңызды
рөл
атқарады

Мұндай
əдістер
түрі

əдептілік
əңгімелері

түсіндіру

ұғындыру

əдептілік
сұхбаттары

үгіттеу

сендіру

көрсетпе
нұсқау

үлгі
тəрбие
əдістерінің
тиімділігі
олардың
қалай
қолданылуына

педагог
таңдаған
гуманистік
бағытқа
тəуелді

15.3. 
Іс
-
əрекет
 
ұйымдастыру
 
əдістері
 
Тəрбие
көзделген
 
əрекет
-
қылық
 (
поведение

типін
қалыптастыруы
міндетті

Тұлға
тəрбиелілігі
түсінік

ұғымнан
көрінбейді

ол
адамның
нақты
іс
-
əрекетімен
бағаланады

Бұл
тұрғыдан
іс
-
əрекет
ұйымдастыру
мен
қылық
қалыптастыру
тəрбие
процесінің
өзегі
ретінде
қарастырылады

Аталған
топтағы
əдістердің
бəрі
тəрбиеленушілердің
практикалық
 
іс
-
əрекетіне
негізделген

Мұндай
іс
-
əрекетті
басқару
үшін
педагог
оны
құрамды
бөліктерге
– 
нақты
істер
жəне
қылықтарға
жіктейді

Қажетті
тұлға
сапаларын
қалыптастырудың
жалпыланған
əдісі
– 
жаттықтыру

Балада
қалыптасатын
қылық

əрекеттің
қай
-
қайсысы
да
жаттығып

дағдыланудан

Балаға
басқалардың
қалай
жазатынын
əңгімелеп

жазуға

атақты
күйші
өнерін
көрсетіп

домбыра
тартуға
үйрету
мүмкін
емес

Тəрбиеленушіні
мақсатты
бағытталған
белсенді
əрекетке
ынталандырмай

жоспарланған
мінез
бітісін
де
орнықтыруға
болмайды

Жаттықтыру
мəні
– 
талап
етілген
əрекеттерді
көп
мəрте
қайталаумен
автоматты
орындалу
дəрежесіне
жеткізу

Жаттығулар
нəтижесі
– 
тұлғаның
бекіген
сапалары

əдеттер
мен
дағдылар

Жаттықтыру
істерінің
тиімділігін
келесі
шарттар
анықтайды
: 1) 
жаттығулар
жүйесі
; 2) 
олар
мазмұны
; 3) 
түсініктілігі
мен
жеңілдігі
; 4) 
көлемі
;
5) 
қайталау
жиілігі
; 6) 
бақылау
мен
түзету
; 7) 
тəрбиеленушілердің
тұлғалық
сапалары
; 8) 
жаттығулардың
орындалу
мерзімі
мен
орны
; 9) 
жеке
-
дара

топтық

ұжымдық
жаттығулар
формасы
; 10) 
жаттығу
сеп
-


түрткілері
мен
оған
деген
ынта
себептері

Жаттығулар
жиілігі

көлемі
жəне
жетіскен
нəтижелер
арасында
тікелей
тəуелділік
бар

жаттығу
 
неғұрлым
 
көп
 
орындалса

олар
 
жəрдемімен
 
қалыптасушы
 
сапалар
 
дамуы
 
да
 
соғұрлым
 
жоғары
 
келеді
.
Бұл
тəуелділік
тұлғалық
ерекшеліктерімен
реттеліп
барады

Бірдей
тең
деңгейлі
сапаны
қалыптастыру
үшін
əр
оқушының
орындайтын
жаттығуларының
саны
əрқилы

бір
бала
көзделген
сапаға
аз
санды
жаттығудан
жететін
болса

екінші
біреуінде
ондаған

жүздеген
жаттығу
əрекеті
қажет

Сапа
неғұрлым
күрделі
келсе

оған
байланысты
əдеттерді
қалыптастырып

тұрақтандыру
үшін
соғұрлым
көп
 
жаттығу
 
орындап

көп
 
мəрте
 
қайталау
 
керек

Жаттығулар
жүйесін
жоспарлауда
тəрбиеші
ең
алдымен
өз
тəрбиеленушілеріне
қандай
дағдылар
мен
əдеттерді
қалыптастыруы
қажет
болатынын
ойластырып
алғаны
жөн

Жаттығулардың
көзделген
қылық
-
əрекетке
сəйкес
 
болуы
(
адекватность
)
– 
əдісінен
баланың
өмірлік
қажетті

мəнді
жəне
пайдалы
дағдылары
мен
əдеттері
қалыптасады

Сондықтан
жаттығулар
қалай
болса

солай
ойдан
шығарылмай

өмірден
алынуы
тиіс

Бірінші
кезекте
жалпы
адамзаттық
ізгілі
сапалар
тұрғызушы
жаттығулар
пайдаланылады

Тұрақты
дағдылар
мен
əдеттер
қалыптастыру
үшін
жаттығуларды
мүмкін
болғанша
ерте
жастан
қолданған
дұрыс

Жас
организм
қай
əсерді
де
тез
қабылдайды

Əдеттенген
адам
өз
сезімін
басқара
біледі

құмарлықтарына
тоқтау
береді

өз
ниеттерін
басқалар
мүдделерімен
салыстырып

бағалай
алады

ұстамдылық

өзіндік
бақылау

ұқыптылық

тəртіптілік

қатынас
мəдениеті
– 
бəрі
де
тұрақтанған
əдеттер
негізінде
туындайтын
ізгілі
адам
сапалары

Жаттықтыру
əдістерінің
тиімділігіне
себепші
маңызды
шарттардың
бірі

біртұтас
 
жаттығулар
 
жүйесінің
 
біртіндеп
күрделеніп
баруы

Кіші
сынып
оқушыларында
мінез
-
құлық
мəдениетін
қалыптастыруда
келесідей
шамалап
түзілген
ілгерілі
жаттығулар
жоспарын
ұсынуға
болады

Гуманистік
тəрбиеде
де
қатаң
əдістер
қолданылады

Бірақ
əңгіме
оны
қалай
пайдалануда

Осындай
шешімді
əдеттердің
бірі
– 
талап

Тəрбие
барысындағы
талап
тəрбиеленуші
əрекетінің
ынталылығын
көтеруге
не
оны
тежеуге
қажет
талаптар
тікелей
не
жанамалы
болып
келеді

Тікелей
 
талап
– 
анық

дəл

нақты

Жанамалы
 
талапта
əрекетке
келтіретін
талаптың
(
кеңес

өтініш

сенім

қолдау

құлақ
-
қағыс
жəне
т
.
б
.) 
өзі
емес

ал
сол
талаптан
туындайтын
психологиялық
жағдаяттар

толғаныс

күйзеліс

мүдде

ұмтылыс

Жанама
талаптар
арасында
аса
көп
қолданылатындары
:
Кеңес
-
талап

Бала
санасына
ықпал
жасаумен
педагог
қойған
талаптың
қажеттігін

пайдасын
түсіндіреді

Мұндайда
кеңестің


қабылдануы
не
қабылданбауы
педагог
беделіне

оның
оқушымен
қатынасына
тəуелді
.
Ойын
 
талап

Əрқандай
талаптарды
қою
үшін
тəжірибелі
мұғалім
баланың
ойынға
құштарлығын
пайдаланады

Бала
ойынды
қызығушылықпен
орындай
жүріп

өзі
байқамай
талаптарды
да
қабылдайды

Бұл
талап
əдісінің
өте
ізгілікті
жəне
тиімді
формасы

бірақ
оны
қолдануда
аса
жоғары
педагогикалық
шеберлік
қажет



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   47   48   49   50   51   52   53   54   ...   62




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет