Оқулық Алматы : «Нұр пресс»



Pdf көрінісі
бет52/62
Дата07.02.2022
өлшемі1,76 Mb.
#95434
түріОқулық
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   62
Байланысты:
жалпы педагогика

Сенім
 
талап

Мұндай
əдіс

əдетте

сыйластық
жайлаған
ортада
іске
асады

Өтініш
 
талап

Педагог
пен
тəрбиеленуші
арасында
достық

жолдастық
қарым
-
қатынас
болған
жағдайда
өз
тиімділігін
береді

Үйретіп
 
көндіру
– 
көзделген
сапаны
жылдам
əрі
жоғары
деңгейде
қалыптастыру
үшін
қолданылады

Кейде
бала
мұндай
талапты
ауырсынады

өжеттікпен
қарсы
шығады

Солай
болса
да

көндіру
баланың
өзі
үшін
қажет

Гуманистік
педагогика
адам
құқына
қарсы
қатаң
əдістерді
қолданудан
аулақ

дегенмен
орынды
жерінде
бұл
əдісті
жұмсарта

басқа
əдістермен

əсіресе
ойынмен
бірлестіре
пайдаланғанды
жөн
санайды

Үйретіп
көндіру
жəне
оны
ойынмен
бірлестіру
бала
табиғатына
сай
келеді
.
Үйретіп
көндіру
тəрбие
процесінің
барша
кезеңдерінде
де
тиімді

бірақ
бала
дамуының
алғашқы
сатысында
əбден
қажет

Бұл
əдісті
пайдалану
шарттары
:
1. 
Тəрбие
шарттарын
екі
тараптың
да
анық

дұрыс
түсінуі

Егер
тəрбиеші
алдына
қойған
көндіру
мақсатының
мəнін

пайдасын
жете
пайымдамаса

онда
əдіс
баланы
түгелдей
бағындырумен
орындалады

Баланың
өзі
нені
қажетсінетінін
түбегейлі
түсінген
жағдайда
ғана
əдіс
өз
нəтижесін
береді

2. 
Қандай
да
талапқа
көндіруде

айтар
ойыңызды
сөзбен
анық

түсінімді
өрнектеңіз

ерекше
пікіріңізді
«
олай
бол
да

солай
бол
» 
деп
қайырмаңыз

Дұрысы
«
Көршіңе
сəлем
берсең
– 
ол
да
жылы
сəлемдеседі
», «
Салақтың
болашағы
жоқ

тырнағы
өскен

құлағы
кір
– 
адам
шоршытады
» 
сияқты
насихат
жолымен
ұғындырған
жөн

3. 
Əрбір
уақыт
аралығына
қонымды

оқушы
мүмкіндігіне
сай
əрекет
жоспарлаңыз

Асығыстық
мақсатты
жақындатпайды

керісінше
,
алыстатады

Алғашында
дəл
орындауға

кейін
тез
орындауға
үйретіңіз

4. 
Қалай
орындалуын

одан
болар
нəтижені
көрсете
біліңіз

Салақтық
пен
тазалықты

ұқыптылық
пен
салғырттықты
нақты
мысалмен
көрсете
түсіндіріп

бала
жанын
қозғаңыз

өз
тəрбиесіздігінен
ұялып

оқушыны
өзінің
келеңсіз
əрекетінен
жеркенуге
мəжбүр
етіңіз

5. 
Көндірудің
бірізді
– 
параллель
схемасын
қолданыңыз

Егер
тұлға
сапаларын
біртіндеп

кезегімен
тəрбиелейтін
болсаңыз
– 
уақыт
жеткізе
алмаймыз

Барша
сапаларды
параллель
де
қалыптастырып
болмайды

Сондықтан

қай
сапалар
өзара
табиғи
байланысты


болатынын
анықтап

оларды
бірқатар
тəрбиелеңіз

екіншіде
қай
сапа
қандай
қасиетке
негіз
боларын
біліп
алып

оларды
бірінен
соң
екіншісін
қалыптастырыңыз

6. 
Көндіру
тілектестік
пен
мүдделілікке
негізделген

бірақ
бірқалыпты
қатаң

үздіксіз
бақылау
бар
жерде
нəтижесін
береді

Бақылау
оқушының
өзіндік
бақылауына
ұласуы
қажет

7. 
Көндірудің
педагогикалық
тиімді
нəтижесі
ойынмен
бірге
келеді

Бала
белгілі
қағидаларды
ойын
барысында
еш
зорлықсыз
-
ақ

өз
қалауымен
орындайды

Көндіру
үшін
баланы
ойынға
тартудың
себептері
: 1) 
қажетті
іс
-
əрекет
мақсаты
оқушылар
үшін
тартымсыз
болса
; 2) 
мақсатқа
жету
жолы
іс
логикасына
орай
баланы
жалықтыратын

қолайсыз
болса

Тапсырыстар
 
беру
 – 
балаларды
ұнамды
қылық
-
əрекеттерге
жетелеудің
тиімді
жолы

Тапсырыстар
түрі
əрқилы

сырқат
жолдасынан
хабар
алып

оның
оқуына
жəрдемдесу

қамқорлыққа
алынған
балабақшаға
ойыншықтар
дайындау

сынып
бөлмесін
мейрамға
безендіру
жəне
т
.
б

Қажетті
сапаларды
дамыту
үшін
де
тапсырмалар
қолданылады

мысалы

нақтылығы
мен
ұқыптылығы
кем
балаларға
– 
дəл
əрі
орынды
жасау
əрекеті

шыдамсыздарға
– 
байсалдылық
талап
ететін
жұмыстарды
тапсырып
тəрбиелеуге
болады

Тапсырыстың
орындалуын
ежелеп

түсіндіріп
жатудың
қажеті
жоқ

Тəрбиелік
жағдайлар
– 
арнайы
жасалған
шарттарға
орай
тəрбиеленуші
іс
-
əрекеті
мен
мінез
-
қылығын
қалыптастыру
əдісі

Тəрбиелік
жағдайлар
(
ситуация

тиімділігін
көтерудің
екі
жолын
еске
ұстаған
жөн


жағдай
жалған

жасанды
болмай

нақты
өмірде
кездесетін
қарама
-
қарсылықтары
мен
қүрделіліктерден
құралуы
тиіс

Тəрбиеші
əдейі
жағдай
туындатушы
шарттарды
түзеді

ал
ситуациялар
табиғи
қалпында
өтуі
тиіс

Мектеп
өмірі
мұндай
ситуацияларға
бай
: «
Оқушы
– 
мұғалім
», «
Оқушы
– 
жол
тəртібінің
сақшысы
», «
Оқушы
– 
ертеңгі
серуен
басшысы
» 
жəне
т
.
б

тосын
жағдайлар

Мұғалім
ескертпесін
күткен
тəрбиеленуші
оған
алдын
ала
дайындалады

ал
əрекет
тосын
болса

көп
жағдайда
бала
мұғалім
айтқанына
көнеді

Оқушының
тосын
қылығына
мұғалім
кеңпейілділік

қайырымдылық
танытуы
лазым

Бірақ
бұл
жағдайдағы
басты
шарт

бала
мұғалім
əрекетін
дұрыс
түсініп

оны
əлсіздік

сенімсіздік
демей

жоғары
адамгершілік
тұрғысынан
қабылдауы
тиіс

Қай
жағдайда
да
мұғалімнің
ситуация
дамуына
тікелей
араласпағаны
жөн

Аталған
əдіс
басқа
тəрбие
əдістерінің
баршасымен
тығыз
байланысты

Тұлға
мінез
-
қылығын
қалыптастыру
əдістері
тəрбиеде
өте
қажет

Олардың
бəрі
тəрбие
процесінің
өзегін
құрайды

Атап
айтсақ

бұл
əдістер

жаттықтыру

талап

көндіру

тəрбиелік
жағдайлар
(
ситуациялар
). 


15.4. 
Ынталандыру
 
əдістері
 
Тəрбиеленушіні
белгілі
іс
-
əрекетті
орындатуға
талаптандыру
ниетімен
қолданылатын
əдістер
тобында
ынталандырудың
орны
өз
алдына

Бұл
əдістің
ежелден
-
ақ
мадақтау
мен
жазалау
түрі
белгілі

XX 
ғасыр
педагогикасы
жəне
бір
өте
əсерлі
ынталандыру
əдісі
– 
жарыстыру
əдісін
алға
тартып
отыр

Кейінгі
он
жылдықта
дəстүрлі
ықпал
əдістеріне
қосымша
субъектив
-
прагматикалық
 
əдістің
тиімділігі
жариялануда

Ғылыми
зерттеулер
мен
практика
нақтылағандай

бүгінгі
жастардың
ерекшелігі

өмірге
болған
прагматикалық
(
пайдакүнемдік

қатынасы

Осыдан
қазіргі
заман
оқушысы
өзіне

өз
жолдастарына
тəрбие
маған
не
береді

неге

қай
уақытта
ол
қажет

одан
түсер
пайда
қандай
жəне
қаншалықты
деген
сұрақтарды
үстемелеп
қоятын
болды

Осы
секілді
пайдакүнемдік
– 
прагматикалық
бағытты
ескере
отырып

кейбір
шет
ел
педагогикалық
жүйелері
тəрбие
процесін
тəрбиеші
мен
тəрбиеленуші
арасындағы
коммерциялық
қатынас
сипатында
бағалайды

Ал
мұндай
қатынас
өзегі
– 
пайда

Əдіс
əлі
қалыптасып

ресми
қабылданған
емес

бірақ
тұрмыста
тəрбиеші
мен
тəрбиеленушілер
арасында
түзілетін
келісім
-
шарттар
жүйесімен
біртіндеп
тұрақтануда

Мадақтау
– 
тəрбиеленушілер
 
əрекетіне
 
ұнамды
 
баға
 
беру

Мадақтау
ықпалы
оқушының
ұнамды
көңіл
-
күй
сезімін
көтеруге
негізделген

Осыдан
да
мадақтау
балада
өзіне
деген
сенім
орнықтырып

жұмысқа
деген
жағымды
көңіл
қатынасын
оятады

жауапкершілік
арттырады

Мадақтау
түрліше
орындалуы
мүмкін

Олар
арасында
тəрбие
процесінде
жиі
қолданылатындары
– 
қолдау

қуаттау

алғыс
жариялау

құрметті
құқықтар
беру

мақтау
қағаздары
мен
сыйлықтар
беру
жəне
т
.
б
.
Қарапайымды
бола
тұра

мадақтау
өте
жауапкерлі
де
іс

Мадақ
шектен
тыс
əсіреге
айналып
кетпей

орынсыз
кем
де
болмауы
керек

Санамен
сарапталмаған
əсіре
мадақ
баланы
бұзады

Осыдан
мадақтаудың
психологиялық
қырлары
мен
оның
салдарын
ескерген
жөн

1. 
Мадақ
-
марапат
сырттай
көзге
түсіп

əйгілену
ниетімен
емес

мақтаушы
мұғалім
мен
марапатталушы
оқушының

яғни
екі
тараптың
бірдей
жан
дүниелік
қалауы
мен
қабылдауынан
болуы
шарт

2. 
Мадақтау
арқылы
тəрбиеленушіні
басқа
балаларға
қарсы
қойып
алмауды
да
ойластырған
жөн

Сондықтан
тек
табысқа
жеткен
оқушыны
ғана
мақтап
шектелместен

шын
ықыласымен
еңбектенген

өз
ісіне
адалдық
танытатындардың
бəріне
де
жылы
лебіз

мадақ
сөзді
аянбаған
жөн



3. 
Мадақ
қолдана
отырып

кім

не
үшін

қаншалықты
сыйға
тұрарлық
екенін
сараптауды
ұмытпаңыз

Əсіре
мадақ
астамшылдыққа
апарады

4. 
Əрқандай
мадақ
жеке
тұлғалық
ерекшеліктерді
ескерумен
беріледі

Өзіне
сенімі
жоқ

үлгерімі
төмен
оқушыны
қолдап
-
қуаттау
қажет

Қандай
да
ұнамды
сапасын
танып

педагог
сол
арқылы
балада
сенім
оятады

ұмтылыс
пен
дербестік

кедергілерден
сескенбеу
қасиетін
баулиды

Өзіне
тəрбиеші

төңірегіндегі
адамдар
сенімін
артқан
бала

өз
кемшіліктерін
де
«
жүгендеп
», 
оңды
жолға
түсе
бастайды

5. 
Бүгінгі
мектеп
тəрбиесіндегі
басты
міндеттерден
жазбау

Мадақтау
мəселесін
шешуде
өз
шəкірттеріңізбен
пікір
алысуды
да
жадтан
шығармаңыз



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   48   49   50   51   52   53   54   55   ...   62




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет