308 Жергілік жердегі заттардың белгілеріне қарап бағытты анықтау. Егер тұсбағдар болмай аспандағы жарық денелер
(күн, жұлдыз) көрінбесе, көкжиек тұстарын жергілікті жердегі
заттардың төмендегі белгілеріне қарап анықтайды:
– ағаштардың сабағының солтүстігінде мүктер мен қыналар
жабысады;
– егер мүк пен қыналар ағаш сабағында толық өссе онда көп
əрі жиі өскен жағы солтүстік болып саналады;
– ағаштардың əсіресе аққайыңның қабығы сабағының солтүс-
тігінде, оңтүстігіне қарағанда күңгірт əрі бұжыр болады;
– көктемде орман алқаптарының солтүстік шеті мен же-
келеген ағаштар мен ірі тастардың оңтүстік шетінде шөптесін
өсімдіктер көп, əрі жиі өседі;
– орыс шіркеулерінің кресінің төменгі, көлбеу қағылған
ағашының (темір т.б.) көтеріңкі бөлігі əрқашан солтүстікті
көрсетеді;
– ормандағы құмырсқаның илеуі əрқашан ағаштардың оңтүс-
тік шетінде орналасады, илеудің оңтүстік жағы солтүстігіне
қарағанда көлбеу болады;
– ағаштардың бұтағы солтүстігіне қарағанда, оңтүстігінде
көп, əрі жиі болады.
– таудың солтүстік беткейіне қарағанда оңтүстік беткейінде
қар тез ериді;
– кесілген ағаштың жылдық сақинасының оңтүстік жағы си-
рек, солтүстік жағы жиі болады.
– орман алқаптарының шаршыларын санмен белгілеу баты-
стан шығысқа жүргізіледі.
