Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
Ірі жəне орта масштабты карталардағы горизонталь аралық қима
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| Ірі жəне орта масштабты карталардағы горизонталь аралық қима
биіктіктерінің мəні Топографиялық карталардың масштабы Қима биіктіктері метр есебімен Төбесі тегіс жазық жерлер үшін Таулы жерлер үшін Биік таулар үшін 1:25000 5 5 10 1:50000 10 10 20 1:100000 20 20 40 1:200000 20 40 80 Картада төбелерді кескіндеу барысында горизонтальдағы бергштрих сыртқа қарай, ал шұңқырларда тұйықталған қисық сызықтардың ішіне бағытталады. Жоталар мен жылғалар кар- тада ұзыннан созылған горизонтальдармен кескінделіп, бағыты берегштрихпен көрсетіледі. Мойнақтар қатар жатқан екі горизон- тальға қарама-қарсы бағытта сызылған берегштрихтармен кес- кінделеді. Ойыстар тұйықталған горизонтальдардағы бір-біріне қарама-қарсы бағытта сызылған берегштрихтармен белгіленеді. Жылғалар бағыттас жатқан горизонтальдардың доғаланып түйіліскен жерінде төмендеу бағытына қарай бағытталған бе- регштрихтар жүргізу арқылы бейнеленеді. Картада беткейдің еңістігі екі горизонтальдың аралығындағы ұзындық арқылы си- патталады. Географиялық карталардағы көршілес жатқан екі горизонтальдың арақашықтығын горизонталь аралық ұзындық дейміз. Горизонталь аралық ұзындық латынның d əрпімен белгіленеді. Жазық жерлерге қарағанда тік беткейлердің гори- 335 зонталь аралық ұзындығы қысқа болатындықтан горизонтальдар бір-біріне жақын орналасады. Жазық жерлердегі жер бедерінің ерекшеліктерін ашып көрсету үшін екі негізгі горизонтальдардың аралығынан ұзын пунктирмен жарты горизонтальдар , қысқа пунктирлермен қосалқы горизонтальдар жүргізіледі [9.4-сурет]. Жер бедерінің негізгі пішіндері төбенің, таудың беткейлерінің көлбеулігін биіктіктері тұрақты көршілес жатқан екі горизон- тальдарды қима биіктігінің арасындағы α бұрышы арқылы анықталады. Беткейлердің көлбеулігі артқан сайын көршілес жатқан горизонтальдардың арақашықтығы қысқарып, олар бір-біріне жақындайды. Көлбеулігі кеміген сайын горизонтальдардың бір- бірінен арақашықтығы артады. Беткейдің қалыпты көлбеулігі 45° артқанда, горизонталь- дар бір-бірімен қосылып кететіндіктен, жер бедерінің жеке элементтері жар қабақтар мен жыралар, жартастар картада ар- найы шартты белгімен кескіңделеді. Горизонталь аралық көлбеулікті топографиялық картаның оңтүстік бұрыштамасының астындағы кестетік шкаланың көмегімен анықтайды, оны горизонталь аралық ұзындықтың мас- штабы деп те атайды. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|