Оқулық Алматы, 013 Әож 911. (075. 8) Кбж 26. 82 я 73 м қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 3,12 Mb. Pdf көрінісі
|
mustafaev-landshafttar
| 5.5 АГРАРЛЫҚ-ӨНДІРІСТІК КЕШЕНДЕР
Аграрлық өндірістік кешендердің құрылуына экономиканың дамуы, жеке салаларды мамандандырудың тереңдеуі, қоғамдық өндірістердің тиімділігін арттыруға бағытталған, ауылшаруашылық және өнеркәсіптің арасындағы байланыстың күшеюіне себебші болды. Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) – ауылшаруашылық өнімдерін өндіру, тарату, алмастыру және тұтыну тұрғысынан, бір-бірімен экономикалық қарым-қатынаспен байланысы, халық шаруашылық саласының жиынтығы. Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) – ауыл шаруашылығы және онымен түйіндес ауылшаруашылық техникаларды, ауылшаруашылық өнімдерді және оны өңдейтін 139 және жүзеге асыратын экономика саласының әрекеттік шағылысын көрсететін, көп салалы ішкі жүйенің қызметі. Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) – өндіріске, ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдеу және оны тұтынушыға жеткізіп беруге қатынасатын, бір-бірімен тығыз байланыстағы шаруашылық саласының жиынтығы. Аграрлық өндірістік кешендер мемлекеттердің дамуында ерекше орын алады, себебі елді азық-түлікпен және халық шаруашылығының тұтыну тауарларымен қамтамасыз етеді. Аграрлық өндірістік кешендер (АӨК) құрамын мыналар құрайды (28-сурет): - өндірістің шеңбері алғашқы және ақырғы өнімді (өсімдік шаруашылығы, мал шаруашылығы және өнімді өңдейтін өндірістер саласы); - қорды құру саласы (аграрлық өндірістік кешендердің барлық салаласында еңбек құралын және мамандарды дайындайтын жүйенің өндірістік шеңбері); - аграрлық өндірістік кешендердің өндірістік инфрақұрылымы; - пұлды және ақшалы айналымның жүйесі, ақпараттық қамтамасыз ету. 28- сурет. Аграрлық өндірістік кешендер құрамы 140 Аграрлық өндірістік кешендер құрамы негізгі үш шеңберден тұрады және олардың әрқайсысы өзіне жүктелген белгілі бір қызметтерді атқарады (29-сурет). 29- сурет. Аграрлық өндірістік кешендер шеңбері Олардың ішіндегі ең үлкен бөлім – ауыл шаруашылығында қорды құру саласы, ал ол аграрлық өндірістік кешендерді өндіріс құралдарымен қамтамасыз етеді. Екінші бөлімі – ауыл шаруашылығы және ол аграрлық өндірістік кешендердің орталық бөлімі болып табылады. Ол басқа бөлімдерден заттық өндірістік саласымен ерекшеленеді, себебі, біріншіден, өнімді өндірудің маусымдылығы, екіншіден, оның дамуына ауа райының үлкен әсері, үшіншіден, ауыл шаруашылығындағы негізгі және өзгермейтін еңбек құралы Жер болып табылады. Ауыл шаруашылығы ең маңызды екі салаға бөлінеді: өсімдік шаруашылығы (егіншілік) және мал шаруашылығы, ал олардың өзі бірнеше ішкі салаға бөлінеді. Өсімдік шаруашылығы бағбандық, көкөністік, азықтық және мақта шаруашылығы болып бөлінсе, мал шаруашылығы – мал шаруашылығы, қой шаруашылығы және тауық шаруашылығына бөлінеді. Ауыл шаруашылығының үшінші бөлімі – ауыл шаруашылық шикізаттарын өңдеуші салалар және жеңіл өндіріс саласы, сонымен қатар ауылшаруашылық өндіріс кешендерінің 141 өнімін сақтайтын, тасымалдайтын және жүзеге асыратын салалар жатады. Аграрлық өндірістік кешендер өзі өндіретін жабық жүйе есебінде қызмет атқарады. Ауыл шаруашылығындағы өндіріс саласының және өндірістің өзінің техниканы пайдалану дәрежесінің кезеңмен дамуы аграрлық еңбектің сапасының және мағынасының өзгеруіне алып келді. Сонымен аграрлық еңбек аграрлық-өндірістік еңбекке айналды, яғни талдаулық-қызметтік көріністің, индустриалдық еңбектің және биотехнологиялық өндірістің ерекшелігінің нәтижесінде аграрлық өндірістің өзінің аграрлық-өндірістік өндірушіге айналуына алып келді. Болашақта атқаратын қызметіне байланысты аграрлық өндірістік кешендердің құрылымдық жүйесі 30-суретте көрсетілген. жүктеу/скачать 3,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|