Оқулық Алматы 2005 ббк 28. 04 М 87 Оцуыцты жогары оцу орындары студенттеріне
МИТОХОНДРИЯ АРҚЫЛЫ Т¥Қ Ы М ҚУАЛАУ
жүктеу/скачать 8,63 Mb. Pdf көрінісі
|
ГЕНЕТИКА
| МИТОХОНДРИЯ АРҚЫЛЫ Т¥Қ Ы М ҚУАЛАУ
Митохондрия - клеткадағы тыныс алуға тікелей қатысы бар органоид. Клетканың бөлінуі кезінде олар жаңа түзілген жас клеткаларға шамамен бірдей мөлшерде ажырайды. Митохондрияның құрамынан ұзындығы 5 мкм-ден (жануарларда) 20-32 мкм-ге (саңырауқұлақтар мен өсімдіктерде) дейін жететін ДНК табылған. Ол өзінің құрамы жағынан да ядролық ДНК-дан өзгеше келеді. Митохондриялық гендер негізінен екі топ белгілерді анықтайды. Біріншісіне тыныс алу жүйесінің жұмысына байланысты белгілер жатса, екіншісіне антибиотиктер мен клетка уына төзімділікке қатыстылар жатады. Генетикалық тұрғыда ашыту бактериясының митохондриялары көбірек зерттелген. Оларда бүкіл клеткадағы ДНК-ның 10-20 % болады. Осындай бактерияның кейбіреулерінде тыныс алу кемістігі 94 болатындығы анықталған. Бұл кемістік олардың митахон- дрияларының тұқым қуалайтын өзгеріске ұшырауына байланысты, анығырақ айтқанда, олардағы цитохромоксидаза ферментінің активтілігі төмендеген. Б. Эфруси ашыту баістериясының секірмелі түрде пайда болған тыныс алу кемістігі бар, ергежейлі калония түзетін штаммын тапқан. Ол ергежейлі мутантты пггамдар өте баяу өседі. Олар цитохром а мен e-ның, сол сияқты цитохромоксидаза ферментінің жетіспеуінен тыныс алу кемістігіне ұшыраған және спора түзу қабілеті болмайды. Ергежейлі мутанттар митохондрияларьшың ДНК-сын алып зерттегенде оның құрамының күрт өзгеретіндігі және соның салдарынан қандай болмасын биологиялық инфромацияны кодтау қабілетінен айырылатындығы анықталды. Бұл келтірілген деректер ашыту бактериясьшда болатын аталмыш қасиеттің тұқым қуалауы цитоплазмаға байланысты екендігін көрсетеді. Ергежейлі мутациядан басқа бұл организмдердің мтохондрияларындағы ДНК-ны өзгерту арқылы хлоромфениколға, эритромицинге және кейбір басқа да антибиотиктерге төзімді мутантты түрлері алынған. 95 |