Тəрбие процесінің ерекшеліктері

Тəрбие процесінің ерекшеліктері

Оқу жəне тəрбие - өзара байланысты екі процесс. Олардың міндеттері əрқилы, дегенмен, бір-бірімен ажырамас ұштасқан күйде бір уақытта қатар жүріп отырады, бірақ ұйымдасу əдістері жəне формалары тұрғысынан түбегейлі өзгеше.

Тəрбиелік іс-əрекет тəрбиешінің жекеленген əрекет аймағы түрінде (өз мақсаттарына, міндеттеріне, мазмұнына ие) немесе оқу процесіне тікелей енген (себебі оқу тəрбиелік сипатқа ие) қалыпта болуы мүмкін.

Оқу мен тəрбиенің ортақ белгілері:

• 
  тəрбие процесі өз ішіне оқу элементтерін қамтиды: қандай да ережені орындауды талап етуден бұрын оның іске асырылу жолдарын үйрету қажет;
  
• 
  оқу процесі мұғалім мен оқушы арасындағы ықпалдасты іс- əрекеттің ұйымдастырылу формасына сəйкес өтеді. Өз қызметі барысында мұғалім оқушыға тəрбиелік ықпал жасайды;
  
• 
  оқу жəне тəрбие процестерінде бірдей əдістер (түсіндіру,
  

Жалпы педагогикалық процестің аталған екі қызметінің арасындағы принциптік айырмашылық : оқу барысында шəкірт əртүрлі ғылымдар негізін меңгереді, ал тəрбие процесі оқушының тұлғалық сапа- қасиеттерін қалыптастыруға бағышталады.

Тəрбие процесіне тəн ерекшеліктер:

• 
  мақсатты бағыттылық (мақсаттың түсінікті болуы нəтиже тиімділігінің кепілі);
  
• 
  мақсаттар бірлігі (тəрбиеші мен тəрбиеленушінің арасындағы қызметтестіктің көрсеткіші);
  
• 
  нəтиже ұзақтығы (оқу процесіндегідей нəтиже бірден көрінбейді);
  
• 
  көп жағдаяттылығы (тұлға көп əрі сан қилы ұнамды да, ұнамсыз да ықпалдарға кезігеді. Тəрбие барысында олар реттеледі. Тараптардың тұлғаға болған ықпалы өзара сəйкес келсе, тəрбие нəтижесі тиімді болады.
  
• 
  ауыспалылығы (тəрбиеленуші мақсатты, көзделген жəне кездейсоқ əсерлерге бірдей кезігіп отырады).
  
• 
  үздіксіздігі (ешқандай науқанды, бір мəртелік шара қаншама жарқын болмасын, аса ыждағаттылықпен жүйелі дайындалған тəрбие істерінің орнын баса алмайды);
  
• 
  кешенділігі (тəрбие мақсаты мен міндеттерінің , мазмұн, форма жəне əдістерінің бірлігі);
  
• 
  баламалылығы (тəрбиеленушілер даралық ерекшеліктері жəне əлеуметтік тəжірибесінің əр түрлілігімен ажыралады. Тəрбие процесінде бұлар ескерілуі шарт, себебі əсері бірдей болғанның өзінде де тəрбиелік нəтиже əрқилы болуы ықтимал);
  
• 
  екі тараптылығы (тəрбиелік ықпалды жүргізуші – мұғалім, ол ықпалды қабылдаушы - оқушы);
  
• 
  тəрбие процесі - өмірлік, ол қозғалмалы да ауыспалы;
  
• 
  тəрбиеші тұлғасы – тəрбие барысына ықпалды маңызды жағдаят (тəрбие процесінің өнімді болуының кепілі – мұғалім ептілігі, шеберлігі, құндылықты бағыт-бағдары, қызметтестік қатынасқа түсе білу қабілеті);
  
• 
  қарама-қайшылықты болуы (қарама-қарсылықтар тəрбиенің қозғаушы күші ретінде қарастырылады).
  

Сонымен, жоғарыда аталғандарды ескерумен келесідей қорытынды шығаруға болады: тəрбие процесі оқу процесімен бір қатар жүріп жатса да, ол бірнеше мəнді ерекшеліктерге ие, сондықтан да өз алдына дербес қарастырылады.

3. 
   
   жүктеу/скачать 418,39 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: