Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Əлемдік ірі астық өндірушілер жайлы мəліметтер
жүктеу/скачать 3,11 Mb. Pdf көрінісі
|
iztaev osimdik sharyashylygy (1) (1)
| 1.3. Əлемдік ірі астық өндірушілер жайлы мəліметтер
Əлемдік егін шаруашылығында дəнді дақылдарды өсіру маңызды салаға жатады. Дəнді дақылдар барлық егіс алқабының шамамен жар- тысын алады. Дамыған елдерде астықтың көп бөлігі (75%) жануарларға жем ретінде пайдаланылса, дамушы елдерде, керісінше, азық-түліктік бағытта (90%) қолданылады. Дүниежүзілік астық құрамында келесі үш дақыл шамамен бір деңгейде: бидай (28%), күріш (26%) жəне жүгері (25%). Егіс алқаптары мен экспортталу көлемі бойынша да бидай дəнді дақылдар арасында бірінші орынға ие. Қазіргі кезде дүниежүзінде ірі бидай өндіруші елдер қатарына жата- тындар: Қытай, АҚШ, Үндістан, Ресей, Канада, Австралия, Аргентина. Сондай-ақ, АҚШ, Канада, Франция, Австралия жəне Аргентина елдері бидайды үлкен көлемде экспорттайды. Бидайдың орта көлемде өндірілген кезінде, ал ол, шамамен 600 млн. т., оның 90-100 млн.т. бір жылда экспортқа шығарылады. Алдыңғы қатардағы импортерларға кіретін елдер: Қытай, Ресей, Бразилия жəне Египет (4,1-5,3 млн.т.). Қытайдың бидайды тұтыну көлемі 101,5-109,3 11 млн.т. бола тұра, оның үстіне, бұл елге 6,7 млн.т. дейін бидай импорт- талады. Қытай, Жапония, Корея Республикасы, Таиланд, Вьетнам; Лаос, Үндістан, Пакистан, Индонезия, Флиппин елдерінде күріш негізгі тағам өнімі болып саналады. Күріш Азия елдерінен басқа Солтүстік жəне Латын Америкасы, Африка мен ТМД елдерінде де өндіріледі. Қытай қазіргі кездегі ең ірі күріш өндіруші елдер қатарында, ол дүниежүзінде өндірілетін күріштің 1/3 бөлігіне ие. Бұл елдегі алынатын күріштің көлемі 125,3-134,3 млн. т. құрайды. Дүниежүзіндегі жүгері өндірісінің көп бөлігі (450-500 млн.т.) АҚШ, Мексика, Бразилия, Аргентина жəне Қытай елдерінің еншісінде. Дүниежүзіндегі өндірілетін барлық жүгерінің жартысы АҚШ-та алы- нып, дүниежүзілік жүгері экспортының 70 пайызы осы елге тиесілі. АҚШ-тан кейін жүгері өндірісі дамыған Аргентина мен Қытай елдері. Қазіргі кезде дүниежүзілік астық нарығын келесі 5 негізгі экспор- тер елдер бақылайды: АҚШ, Канада, Австралия, Аргентина жəне Еуро Одақ. Бұл елдер дүниежүзі бойынша саудаға түсетін астықтың 84 пай- ызын қамтиды. Осы елдердің ішінде астық нарығында жетекші орынға АҚШ (астық саудасының 28%), одан кейін – Канада (17%), Австралия мен Еуро Одақ (15%) жəне Аргентина (11%) алады. Ірі астық өндіруші елдердегі 2013 жылғы астық жиыны туралы мəлімет 1-кестеде келтірілген. Бұл кестеде əртүрлі дақылдардың осы жылдағы жалпы жиыны мен əрбір гектардан алынатын түсімділігі берілген. 1-кесте Елдер Дақылдар бидай арпа жүгері күріш жалпы жиын, млн. т түсім ділік, т/га жалпы жиын, млн. т түсім ділік, т/га жалпы жиын, млн. т түсім ділік, т/га жалпы жиын, млн. т түсім ділік, т/га АҚШ 63.4 2.89 4.683 30440 280 7,7 12,1 8,4 Аргентина 12.68 2.7 5,2 3,06 21,2 5,7 1.7 6,7 Канада 24.79 2.67 10,2 3,9 11,8 8,3 1,1 5,5 ЕуроОдақ 140 5,3 56.6 4,4 59,3 6,05 3,2 6,7 Австралия 17.92 1.36 8.6 2,3 0.45 6,5 0,95 8,9 Ресей 52.26 2.15 15.357 1,9 8,2 4,2 1,2 5,5 Украина 18.3 2.86 7.561 2,1 21 4,8 0,21 6,2 Қазақстан 13.83 1.07 2.29 1,01 0,5 5,2 0.42 3,7 12 Жалғасы Елдер Дақылдар қарақұмық соя күнбағыс жалпы жиын, млн.т түсім ділік, т/га жалпы жиын, млн.т түсім ділік, т/га жалпы жиын, млн.т түсім ділік, т/га АҚШ 0,1 1,08 82,1 2,8 1,3 1,7 Аргентина 0,03 0,7 40,2 2,3 3,4 1,8 Канада 0,02 0,5 4,9 3,0 0,075 1,8 Еуро Одақ 0,25 1,6 1,2 2,3 7,1 1,6 Австралия 0,048 0,62 0,09 2,6 0,05 1,16 Ресей 0,83 0,77 1,9 1,3 8,01 1,3 Украина 0,3 0,9 2,5 1,7 8,4 1,6 Қазақстан 0,05 0,63 0.19 2,0 0.45 0,6 жүктеу/скачать 3,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|