Оқулық. Алматы, 518 бет
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
2023, Баяхметова Аружан 5 апта, Презентация Microsoft PowerPoint, Баяхметова Аружан 14 апта, 3-і курс вет мед
| оғаттығы жоқ. «Дэрі-дэрімек»”қос сөзі
мағынасы жағынан бірін- бірі толы қты рып тұр. Осындай мэселелер төңірегінде ортақ шешім қабылдап, соған тыянақтайтын уақыт жетті. Ауру атаулары үш тілде: қазақша, лаіынша, орысша берілді. Кей жағ- дайда халықаралық індет бюросының тізіміне сәйкес латынша атаудың орнына қолданысіаіы ағылшынша баламасы келтірілді. Қазақша атаулар алдыңғы басылымнан өзгертілген жоқ. Олар негізінен қолданысқа енді деп есептеуге болады. Сүйтсе де қейбір ауру атаулары ресми құжаттар мен бұқаралық ақпарат көздерінде бұрмаланып келеді. Мысалы, бруделлез «сарып» аталып кетті. Бұл пікірді жақтаушылар ертеде осылай аталған дейді. Шьіндығында бруцеллез Қазақстаңда 1930 жылдардан кейін гана тіркелді. Сарып - малдың тұяғының зақымданып, ақсауы арқылы байқалатын ауру. Бұл - некробактериоз бен аусылдың сирақтағы түрі. Қырғыз тілінде аусылды «шарып» деп айтады. Туберкулезді ертеде солай болған деп, «құрт ауруы» дейтін үрдіс қалыптаса бастады. Қазіргі ғылыми жетістіктер тұрғысынан бұл ауруды гельминтоздарға жатқызу өте лайықсыз. Орысша «сибирская язва» болған соң, топаланды «сібір жарасы» деп атауға да жөн жоқ. Әр түлікте топалаң, талақ, шелек, жамандат, қара без, адамда күйдіргі аталатын бұл аурудың негізгі атауы ретінде оқулықта бір ғана варианты «топалаң» алынды да, қалғандары синонимдер ретінде көрсетілді. Ауру атаулары ғылыми категория болып есептелетіндіктен жэне вакциналар мен диагностикумдар арнайы мемлекеттік тіркеуден өтетіндіктен аурудың ресми атауы жеке дара, бірегей болуы тиіс. Қазақша басылымдарда, оның ішінде ғылыми әдебиеттер мен оқулық- тарда да, кездесетін жай сөздердің түбіріне жұрнақ пен жалғаудың дұрыс жалғанбауы. Мысалы «ветеринария», «санитария» сөздері мамандықты, ғылым саласын білдірсе, «ветеринар», «санитар» сөздері адамға қатысты колданылады. Сондықтан ветеринариялық зертхана (ветеринарлық емес), санитариялық сараптау (санитарлық емес) болуы керек. «Философ», «фило- софия» ұғымдарының айырмашылығы қандай болса, ветеринар-ветеринария, санитар-санитария ұғымдарының да ара қатынасы соңдай дэрежеде. Сонымен қатар көптік жалғауларын орынсыз қолданудан да сақтану кажет. Мысалы жылқының аурулары (жылқылардың емес), мың қой (қойлар ;мес), ғылым докторы (ғылымдар емес). Ауру қоздырушы микробқа, кеміру- пі зиянкестерге байланысты «қоздырғыш», «кеміргіш» деу де дұрыс емес. Гоңғы келтірілген атаулар жансыз заттарға лайықты. Мысалы, мұғалім - ^стазды «оқытушы», ал бұл қызметті атқаратын техникалық құралды <оқытқыш» деген абзал. Әрине, бірден оқулықтың дэл ойдағыдай деңгейден шығуы қиын іс. )ның олқылықтары жанашыр сынынан өте келе жойылады деп ойлаймыз. |