Оқулық. Алматы, 518 бет
жүктеу/скачать 26,67 Mb. Pdf көрінісі
|
Індеттану кітап
| Індеттік ерекшеліктері.
Табиғи жағдайда обамен жасына, түқымына қа- рамастан үй жэне жабайы шошқалар ауырады. Асыл тұқымды шошқалар ауруға бейімірек келеді. Жабайы шошқаларда табиғи қалыптасқан төзімділік болады. Ауру қоздырушысының бастауы - ауру жэне ауырып айыққан вирус алып жүруші шошқалар. Ауруды таратуда жэне індеттік жағдайдың сақталып, шиеленісуінде анықталмай қалған жасырын вирус алып жүрушілер ерекше қауіпті болады. Вирус алып жүру 3-10 айға созылады. Ауру жануарлар вирусты несеп, нәжіс, танау мен көзден аққан сора арқылы бөліп шығарады. Вирусты сыртқы ортаға бөлу аурудың жасырын кезінде басталып, клиникалық белгілері білінген сайын үлғая түседі.Берілу факторларына вируспен ластанған су, жемшөп, төсеніш, көң, өлексе, малдан алынған өнімдер мен шикізат, ет комбинаттары, қасапхана мен асхананың зарарсыздандырылмаған қалдықтары жатады. Сондай-ақ, індеттің таралуында механикалық тасымалдаушылардың (үй жэне жабайы жануарлар) алатын орыны ерекше. Оба көбінесе ауру жэне аурудан айыққан вирус алып жүрушілерді жа- нуарлармен бірге ұстағанда немесе шошқаларға вируспен ластанған жем, әсі- ресе, зарарсыздандырылмаған қасапхана жэне асхана қалдықтарын бергенде жүғады. Вирус шошқа денесіне негізінен ас қорыту жүйесі, тыныс мүшелері арқылы енеді. Сондай-ақ кілегейлі қабықтар жэне жарақаттанган тері арқылы да жүғуы мүмкін. Шаруашылық ішінде ауру негізінен жануардарға бір-біріне көлбеу жол- мен (алиментарлық, аэрогендік), ал оба өзіне тэн емес түрде өткенде тікелей, яғни вертикальді (плацента арқылы), берілуі мүмкін. Аурудан сау шаруашы- лықтарға әдетте ауру қоздырушысы зарарсыздандырылмаған асхана, қасапха- на қалдықтарымен, эр түрлі көлік-қатынас қүралдарымен, вирус алып жүру- шілермен енеді. Сондай-ақ, шошқаны сойып, оның өнімдерін өңдейтін кэсіп- орындағы ветеринариялық-санитариялық ережелерді сақтамау, алынған өнім- дерді бақылаусыз сату аурудың таралу себебі болады. Оба жылдың кез келген мезгілінде байқалуы мүмкін, дегенмен, көбінесе күзге қарай шошқаны жиі араластыру, сату жэне сою аурудың шығуына ace- 369 рін тигізеді. Жаңадан пайда болған індет тез тарап, кең етек алады. Егер оба шаруашылыққа вирус алып жүрушілермен енген болса, эуелі шошқалардың аздаған бөлігі ғана ауырып, тек 10-14 күннен кейін індет жаппай байқалуы мүмкін. Ал егер вирус жеммен әкелінген жағдайда, 2-3 күннің ішінде шошқа- лардың басым көпшілігі, кейде тіпті түгелдей, ауруға шалдығады. Ауруға шалдығу көрсеткіші 95-100%, ал өлім көрсеткіші 60-100% жетеді. Оба вирусының сыртқы ортаға төзімділігі жэне анықталмаған вирус алып жүрушілердің әсерінен ауру шыққан жер бірте-бірте тұрақты індет оша- ғына айналады. Мұндай жағдай көбінесе індеттен айықтыру шаралары жүйелі түрде жүргізілмей, жоспарсыз вакциналаумен ғана шектелген шаруашылық- тарда жиі кездеседі. Әдетте тұрақты індет ошақтарында ересек шошқаларда вакцинаның эсерінен иммунитет болғандықтан олар ауырмайды. Ауырып жазылған не вакциналанған мегежіндерден туған торайлар сүтпен антиденені алатындықтан, олар еметін кезеңде ауруға төзімді келеді, бірақ, енесінен айы- рылғаннан кейін ауыруы мүмкін. Сондықтан обадын тұрақты сау емес шаруа- шылықтарда енесінен айырған торайлар індеттің сақталуының негізгі себеп- кері болады. Обадан сау емес шаруашылықтарда жануарлар иммунитетінің эсерінен вирустың уыттылығы төмендеп, індет сылбыр өтеді де, шошқалар көбінесе созылмалы түрде ауырады, өспей қалады. Көбінесе стресс-факторлардың, азық пен күтімнің нашарлауынан, басқа да аурулар (пастереллез, гемофилез, сальмонеллез, колибактериоз, т.б.) қабаттасып, індеттік ахуалды одан сайын шиеленістіреді. Обаны уыттылығы төмен В серотобының вирусы қоздырғанда меге- жіндердің іш тастауы, төлдің өлі тууы немесе элсіз болып кейіннен көп шы- ғынға ұшырауы сияқты аурудың өзіне тэн емес түрлері байқалады. жүктеу/скачать 26,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|