Дерттенуі. Қоректік жолмен енген вирус негізінен аш ішектің кілегейлі
қабығына орналасады. Әсіресе, вирус аш ішектің кілегейлі қабығын қаптаған
цилиндр тэрізді эпителийге еніп, олар вирустың эсерінен 3-4 сағаттың ішінде
бұзылады. Вирус 12 сағаттан кейін қанға еніп, денеге тарап, жайылып, әсіре-
се, өкпе ұлпасында өсіп-өнуі мүмкін. Бірақ негізгі өзгерістер аш ішекте бола-
ды. Аш ішектің кілегейлі қабығының цилиндр тэрізді эпителийі ;вирустың
эсерінен жаппай бұзылып, оның орнына куб тәрізді немесе аласа'эпителий
торшалары түзіледі, соның эсерінен зарарланғаннан кейінгі 36 сағаттың ішін-
де ішек бүртіктері семіп, аласарады. Әдетте сау торайлардың аш ішегіндегі
бүртіктердің ұзындығы мен крипталардың (қатпарларының) тереңдігінің ара-
қатынасы орташа есеппен 10:1 болса, ауырған торайларда ол 2:1 дейін қыс-
қарады. Аш ішектің кілегейлі қабығының бұлай дегенерациялық, десква-
мациялық өзгерістері ас қорыту жэне оны сіңіру ;процестерінің қалыпты жүр-
меуіне экеліп соғады, нэтижесінде 12-24 сағаттан кейің торайлардың іші
өтеді, элекролит-су тепе-теңдігі бүзылып, организм сусызданып, қышқылда-
нып, жалпы зат алмасу процесстеріне нүқсан келеді.
Вирустық гастроэнтериттің эсерінен торайларда міңдетті түрде дисбак-
териоз өрбиді, сүт қышқылы бактериялары азайып, олардың орнын эр түрлі
ауасыбағасыз (эшерихиялар, шіріткіш) бактериялар басады. Нәтижесінде ауру
одан эрі асқынып, қосалқы инфекциялар өрбіп, ауру малдар 1-5 күннің ішінде
өледі.
Өтуі және симптомдары. Аурудың жасырын кезеңі бірнеше сағаттан 1-
3 күнге дейін созылады. Індеттік жағдайға, иммунитеттің деңгейіне, қоздыру-
шының уыттылығына, шошқалардың жас мөлшеріне қарай аурудың өтуі мен
клиникалық белгілері эр түрлі болады.
391
Ауру алғашында мегежіндердің арасында байқалып, кейіннен торайларға
ауысады. Ауру мегежіндердің аздап дене қызуьі көгеріліп (40-40,7°С), іпіі