Оқулық Алматы «Атамұра» 2018 (ХVІІІ-ХІХ ғасырлар) ҚазаҚстан тарихы
жүктеу/скачать 32,77 Mb. Pdf көрінісі
|
Снимок экрана 2023—01—17 в 17.53.40
- Бұл бет үшін навигация:
- 4. Барон игельстромның реформалары және Кiшi жүзде хан би лiгiн жою әрекеттерi.
| стар-
шындар, билер және батырлар белсене қатысты. Олардың бәрi де Кiшi жүздегi барлық рулық бiрлестiктердiң өкiлдерi болатын. Көтерiлiс шi лердiң арасында сұлтандар тобынан шыққандар да бар едi. Со лар дың бірі – атақты батырдың жақын серiгi Айшуақ сұлтанның ұлы Жантөре. Көтерiлiсшiлердiң қойған ең басты талабы – патша үкi метiнiң қа- зақ жерлерiн тартып алуын тоқтату, сонымен қатар сұлтандардың, хан ның және олар дың айнала төңiрегiндегiлердiң озбырлығына тыйым салу еді. 4. Барон игельстромның реформалары және Кiшi жүзде хан би лiгiн жою әрекеттерi. Қалыптасқан жағдайда патша үкi- ме тiнiң алдында тұрған ендiгi мiндет Кiшi жүз қа- зақтарын басқарудың жаңа түрлерiн ойлап табу едi. 1784 жылы Орынбор губерниясының бастығы болып О. А. Игель стром келдi. Ол аймақты басқару жөнiндегi икемдi саясат жүргiзу ге қа бiлеттi адам ретiнде белгiлi болатын. О. А. Игельстром қазақтар туралы «жаны жайсаң ақкөңiл халық» деген жа- Сырым Датұлы ойлан! Неліктен О.И. Игель- стром Сырым ба- тырдың ықпалын әлсіретуге тырысты? Сырым Датұлының тұл- ға лық сипатына мінез- деме бер. 5–3467 Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ * Кни а е ста ена иск чите н б аз ате н х е х с асн иказа инист а б аз ани и науки ес уб ики Казахстан т 17 а 2019 а 217 66 ғым ды пiкiрде болды. Кiшi жүз қазақтары арасында ғы жағдайды тез түсiнiп үлгердi. Билiктi билер кеңесiне берудi жақта ған Сырым батырдың ықпалын әлсiретуге тырысты. 1786 жылы О. Игельстром хан билiгiн реформалаудың жобасын ұсынды. Ол реформаның мәнi хан билiгiн толығымен жою еді. Бiрақ Игельстромның реформасы Кiшi жүздегi сұлтандар мен стар шындардың наразылығын туғызды. Өйткенi олар қазақ да ла сын дағы өз ықпалынан айырылғысы келмедi. Игельстром реформаларының мазмұны Хан билігін толығынан жою Орынборда шегаралық сот құру Кіші жүзді рулық-тайпалық жүйе бойынша үшке бөлу Расправалар құру Кіші жүз аумағында екі не үш қала, бірнеше мектеп, мешіттер салу ұсынысы 1786 жылы старшындардың съезi өттi. Онда тек қана Шегаралық сот құруға келiсiм берiлдi. Соттың құрамына алты ру старшыны сай лан ды. Мұның өзi лауазымды әкiмшiлiк қызметiнде қазақ ру старшындарының сұлтандарды ығыстырып, ауыстыра бастағанын көр сеттi. Алайда мұндай сайлау Кiшi жүздiң үш-ақ руында болды. Сөйтiп, Шегаралық сот Кiшi жүздiң бүкiл руларымен жоғары дә ре желi билер тобы арқылы байланыс жасай алмады. Соның салдарынан Кiшi жүздегi саяси жағдайға ықпал ету мүмкiн болмай қалды. Сұлтандар қазақ даласында жүктеу/скачать 32,77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|