Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен


-кесте Жер шары гидросферасының әр түрлі бөліктеріндегі



бет48/297
Дата14.11.2022
өлшемі5,72 Mb.
#158178
түріОқулық
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   297
Байланысты:
Uchebnik Gigiena-kaz yaz (копия)

4.1-кесте
Жер шары гидросферасының әр түрлі бөліктеріндегі
судың көлемі мен су алмасудың белсенділігі





Гидросфераның
Бөлігі



Судың көлемі,
мың км3

Барлық сулардың жалпы көлеміндегі %

Тұщы сулардың жалпы көлеміндегі %

Шартты түрдегі су алмасу уақытының ұзақтығы

Әлемдік мұхит

1338000

96,5

-

2500 жыл

Жер асты сулары

23700

1,7

30,9

1400-10000 жыл

Мұздар

26064

1,7

68,7

9700 жыл

Көлдер

176

0,013

0,26

17 жыл

Топырақ ылғалы

16,5

0,001

0,05

1 жыл

Атмосфера булары

12,9

0,001

0,037

8 тәулік

Батпақ

11,5

0,0008

0,033

5 жыл

Бөгендер

6

0,0004

0,016

0,5 жыл

Өзендер

2

0,0002

0,006

17 тәулік

Каспий, Арал теңіздері және Балхаш көлі сияқты ірілерінен басқа, ауданы 1 км2 дейінгі көлдер (94%) көбірек кездеседі. Барлық көлдерді ағысы жоқ, тұйық деп айтуға болады. Олар су деңгейінің күрт ауытқуларымен ерекшеленеді. Көпшілік көлдердің суы тұзды, олардың ішінде көбі тұнба тұзды, тұз алу үшін пайдаланылады. Қазақстанда, ауданы 100 км2 асатын, 21 көл бар. Олар республикадағы көлдердің жалпы ауданының 60% құрайды.


Қазақстанның көлдерінің географиялық жағынан өз ерекшеліктері бар. Олардың біріншісі – территорияда біркелкі таралмағандығы. Климат жағдайларына байланысты, солтүстіктен оңтүстікке қарай көлдердің саны азаяды. Мысалы, Солтүстік Қазақстанда көлдердің саны 21580 (45%) болса, Орталық және Оңтүстік Қазақстанда - 17550 (36%) көл бар. Алып жатқан ауданы жағынан солтүстіктегі көлдердің үлесі барлық көлдердің 35% болса, ал орталық пен оңтүстіктегі көлдердің үлесі - 10%.
Көлдер барлық табиғи аймақтарда кездеседі, бірақ жылу мен ылғалдылықтың қатынасына байланысты, олардың орналасуы, суының мөлшері мен сапасы зоналық заңдылықтарға бағынады. Ылғалдық жоғары аудандарда көлдер саны көбірек болып, олардың суы да тұщы болып келеді. Құрғақ климатты аудандарда көлдер саны аз болып, әдетте, олардың суы да аз, ағыссыз, суы тұзды болады, кейде бұндай көлдер кеуіп те кетеді. Мысалы, орманды-далалы аймақта ауданы 1 км2 артық 740 көл бар, оның ішінде суы тұщы және тұздылау көлдердің саны, суы тұзды көлдерге қарағанда, 6 есе көп. Далалық зонада ауданы осындай көлдердің саны - 1875, олардың ішінде суы тұщылары, тұздыларына қарағанда, 4 есе артық.





Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   44   45   46   47   48   49   50   51   ...   297




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет