5
1 байттың көмегімен бір символ кодталады.
Символ
– әріп, цифр,
тыныс белгісі немесе бос орын сияқты кез келген белгі бола алады.
Мысалы,
Ақпарат
сөзі 7 байтты құрайды.
Хабардың ұзындығы, яғни хабарды жазу үшін пайдаланы-
латын
символдар саны
хабардың ақпараттық көлемі
деп
аталады. Хабардың ақпараттық көлемі
бит
немесе
байт
ұзындығымен өлшенеді.
Ақпарат бит, байт және басқа да өлшем бірліктермен өлшенеді
(1-кесте).
1-кесте.
Ақпараттың
өлшем бірліктері
Атауы
Дәреже түрінде жазылуы
Шартты белгіленуі
Килобайт
2
10
(1024 байт)
Кбайт, Кб
Мегабайт
2
20
(1024 Кбайт)
Мбайт, Мб
Гигабайт
2
30
(1024 Мбайт)
Гбайт, Гб
Терабайт
2
40
(1024 Гбайт)
Тбайт, Tб
Петабайт
2
50
(1024 Тбайт)
Пбайт, Пб
Эксабайт
2
60
(1024 Пбайт)
Эбайт, Эб
Зеттабайт
2
70
(1024 Эбайт)
Збайт, Зб
Йоттабайт
2
80
(1024 Збайт)
Йбайт, Йб
Компьютерге көлемді ақпаратты сақтап, тасымалдау үшін,
1-су-
ретте
көрсетілген құрылғылар қолданылады.
Ақпаратты сақтау мен тасымалдауға арналған
құрылғылардың сыйымдылығы
СD компакт-диск ≈
700 Мб
Сыртқы қатқыл диск ≈
500 Гб
және одан жоғары
DVD компакт-диск ≈
4,7 Гб
Флеш-жад
– 1–64 Гб және
одан жоғары
1-сурет.
Ақпарат тасымалдаушы құрылғылар
Ақпаратты пайдаланудың өнімділігін арттыру үшін
оны алыс-
қа тасымалдаудың мәні зор. Заманауи технологиялар көлемді ақ-
паратты интернет желісі арқылы тасымалдауға жол ашты.
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
6
2-есеп
448 беттен тұратын кітаптың көлемі 700 Мб компакт-дискінің
қанша бөлігін алады? Кітаптың бір бетінде шамамен 64 символдан
тұратын 64 жол бар деп есепте.
Қолданылатын ақпарат
: 1 символ = 1 байт, 1 Мб = 1024 Кб, 1 Кб =
= 1024 байт.
1-есеп
2 Мб ақпарат 64 Кб-тан неше есе үлкен?
Қолданылатын ақпарат:
1 Мб = 1024 Кб.
Есептің берілуін төмендегідей жаз.
Берілді:__Шешуі:_V_1_=_2_Мб_1)_V_1_=_2_Мб_=_2_._1024_Кб_=_2048_Кб_V_2'>Берілді:
Шешуі:
V
1
= 2 Мб
1) V
1
= 2 Мб = 2 . 1024 Кб = 2048 Кб
V
2
= 64 Kб
2) V
1
/ V
2
= 2048 Кб / 64 Кб = 32 (есе)
Табу керек:
V
1
/ V
2
– ?
Жауабы:
32 есе артық.
Берілді:
Шешуі:
V
диск
= 700 Мб
1) V
кітап
= 448 . 64 . 64 = 1835008 байт
V
кітап
= 448 бет . 64 жол .
. 64 символ
2) V
диск
= 700 Мб = 700 . 1024 . 1024 =
= 734003200 байт
3) V
кітап
/V
диск
=
1835008 байт /
734003200 байт = 0,0025
Жауабы:
0,0025 (бөлігі).
Табу керек:
V
кітап
/V
диск
– ?
Бод
– байланыс арналарының
ақпарат тасымалдау жылдам-
дығының өлшем бірлігі. Ол бір секундта жөнелтілетін
сигналдық элементтер мөлшерімен анықталады.
1 бод =1 бит /с
Мысалы, 120 Мб ақпаратты 8 минутта тасымалдау жылдамды-
ғын есептеп көрейік.
1) 120 Мб = 122880 Кб = 125829120 байт = 1006632960 бит
2) 8 минут = 480 с
3) 1006632960 бит/480 с = 2097152 бод = 2097152 бит /с =
= 262114 байт/с = 256 Кб/с
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
7
1-тапсырма
1. Жұмыс үстеліндегі
Компьютер
белгісін тінтуірдің сол жақ
батырмасымен екі рет шерт.
2. Терезеден көрінген дискілерді кезегімен тінтуірдің оң жақ
батырмасымен шертіп,
Свойства
(Қасиет)
командасын
орындау арқылы көлемін анықта.
3. Дискілердің көлемін қосу арқылы компьютердегі қатқыл
дискінің жалпы көлемін (Гб және Мб-тарда) анықта.
2-тапсырма
1. Компьютерде
Мои документы
(Менің құжаттарым) бума-
сынан (папка) 1 мәтіндік, 1 музыкалық және 1
суреттік
файлды таңдап ал.
2. Таңдап алынған файлдардың көлемін жеке-жеке анықтап,
салыстыр. Қай файлдың көлемі үлкен? Себебін анықта.
1. Ақпараттың ең кіші бөлігі қалай аталады?
2. «Ақпаратты тасымалдау жылдамдығы» деген не?
3. «Хабардың ақпараттық көлемі» деген не?
4. Ақпарат тасымалдаушы құрылғының сыйымдылығы несімен маңызды?
5. Ақпаратты бір өлшем бірлігінен екінші өлшем бірлігіне өткізу реті
қандай?
6. Әртүрлі дереккөздердегі (газет, журнал, кітап) ақпараттың өлшемін
анықтау әдісі қандай?
Әлемдегі деректердің көлемі екі жылда екі есеге артуда.
XVII ғасырдағы
адамның бүкіл өмір бойы қабылдап, өңдеген ақпаратын заманауи адам бір
айда қабылдап, өңдейді екен. Facebook желісінде ай сайын 30 миллиард
жаңа ақпарат көзі жарияланады. Халықаралық зерттеулер көрсеткендей,
деректермен жұмыс жасайтындардың әлем халқының үлесінде 2025
жылға
қарай 75% -ті құрайтын болады.
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
