Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»

139
139
5.2-
кесте. Баламалы электрмеханикалық
 
көрсеткіштің құрылғының 
әрекет ету (жүйе) принциптерін шартты белгілеу 
 
Аспап жүйесінің атауы
Шартты белгісі
Қарапайым өлшеу 
механизмі
Логометриялық 
өлшеу механизмі
Жылжымалы катушкасы бар магнитті 
электрлік құрылғы 
Жылжымалы магниті бар магнитті 
электрлік құрылғы
Электрмагниттік
құрылғы
Электромагнитті поляризацияланған 
құрылғы 
Электродинамикалық құрылғы
Индукциялық құрылғы
Электростатикалық құрылғы
Магнитті электрлік жүйе
. Магнитті электрлік жүйенің өлшеу
механизмдерінде айналу моменті, катушкадағы өлшенетін тұрақты
токтың
тұрақты магниттің магнит өрісіне ие механизмімен 
әсерлесуі есебінен туындайды. Магнитті электрлік жүйелерді 
жылжымалы катушкалы (жылжымалы жақтаулы) және жылжымалы 
магнитті деп ажыратады
. 
Жылжымалы катушкалы магнитті электрлік механизмде
(5.6-
сурет), соңғысы тірекке орнатылған және магниттік
-
жұмасақ 
материалдан және тұрақты магниттен 
1
дайындалатын полюстік 
ұштың 
3
және цилиндрлік білігіндегі 
4
, магниттік өткізгіш 2 
құрамындағы магниттік тізбектің бос
аралығында айнала алады
.

140
Механизмнің жылжымалы бөлігіне 
I
k
wlBId
Fwd
M
айн
айн
=
=
=
2
/
2
,
(5.3) 
айналмалы моменті әсер етеді, мұндағы 
d
және 
l
— 
w
орамдардан 
тұратын, катушка қаңқасының диаметрі мен ұзындығы; 
F = BlI
— 
катушканың әрбір өткізгішіне әсер ететін күш; 
k
айн
= 
wlBd
— 
айналу 
моментінің пропорционалдық коэффициенті.
Шиыршық серіппенің
кері әсер етуші моменті (
5.6-
суретте
көрсетілмеген) 
α 
катушкасының 
бұрылу 
бұрышына 
пропорционалды, 
яғни 
α
пр
пр
k
М
=
, 
мұндағы 
k
пр
— 
пропорционалдық коэффициенті. М
айн
= М
пр
моменттерінің 
теңдігінде катушканың бұрылу бұрышы өлшенетін токқа
пропорционалды:
α
α
I
айн
пр
c
k
k
I
=
=
/
(5.4) 
мұндағы 
c
I
— 
құрылғы тұрақтысы («меже бөліктерінің бағамы
»). 
Магнитті электрлік жүйенің көрсеткіш құрылғыларының негізгі 
артықшылықтары 
– 
жоғары сезімталдық пен дәлдік класы (0,1
-
ге 
дейін) және өрістің магниттік индукциясын өлшеу механизмінің 
магниттік тізбегінің бос ауа кеңістігінде айтарлықтай (0,35 Тл
-
ға 
дейін) және біркелкі үлестірілуі салдарынан тұрақты
ток тізбегінде 
өлшеу кезінде меженің біркелкілігі.
I
c
I
1
=
α
5.6-
сурет
немесе

141
141
Негізгі кемшілігі 
– 
тек тұрақты токтарды ғана өлшеуі.
Синусоидалық 
токты 
өлшеу 
үшін 
түрлендіргіштер 
қолданылады. Мысалы, екі жартылай периодты түзеткіш
(5.7-
сурет
, 
мұндағы ӨМ 
– 
өлшеу механизмі) 
– 
тізбектегі 
i 
токтың
(4.3) орташа 
мәнін өлшеуге мүмкіндік береді.
Гальванометрлер
— 
межелері градиурленбеген және тұрақты 
токқа
қатты сезімтал магнитті электрлік жүйе құрылғысы. 

жүктеу/скачать 21,72 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: