Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев Алматы

1.- беткей бұлшықеттер: m.platysma; m.sternocleidomastoideus; 2.- тіласты сүйегіне бекитін бұлшықеттер:

2. 
   Терең бұлшықеттер:
   

1. – латералді топ: mm.scaleni anterior, medius, posterior;

2. – медиалді топ: mm.longus capitis, longus colli, rectus capitis anterior, rectus capitis lateralis.

1. 
   Беткей бұлшықеттер
   

• 
  басталатын жері: lamina superficialis f. pectoralis propriae;
  
• 
  бекитін жері: fascia parotideae m. masseterica-ға ауысады, беттің кейбір бұлшықеттеріне жалғасып кетеді: m. depressor labii inferioris, m. risorius;
  
• 
  қызметі: мойын терісін тартады, сөйтіп беткей веналармен қанның ағуын жеңілдетеді; алдыңғы будалары езуді төмен тартады.
  

• 
  басталатын жері: медиалді басы – manubrium sterni;латералді басы –extremitas sternalis claviculae;
  
• 
  бекитін жері: processus mastoideus et linea nuchae superior
  
• 
  қызметі: омыртқа бағанасының мойындық бөлігін өз жағына иеді, сонымен бір мезгілде бас көтеріліп бет қарама-қарсы жаққа қарайды (бір жақты жиырылғанда); басты тік ұстау (екі жақты жиырылғанда).
  

2. 
   Тіласты сүйегіне бекінетін бұлшықеттер
   

• 
  басталатын жері: venter inferior - lig. transversum scapulae superius et margo superior scapulae;
  
• 
  бекитін жері: venter superior – corpus os hyoideum.
  

• 
  басталатын жері: facies posterior manubrium sterni, extremitas sternalis claviculae
  

• 
  бекитін жері: corpus os hyoideum
  

• 
  басталатын жері: facies posterior manubrium sterni et cartilagо costae 1;
  
• 
  бекитін жері: linea obliqua cartilagо thyroidea
  

• 
  басталатын жері: linea obliqua cartilago thyroidea
  
• 
  бекитін жері: corpus os hyoideum
  
• 
  қызметі: осы бұлшықеттердің бәрі тіласты сүйегі мен көмейді төмен түсіреді.
  

• 
  басталатын жері: venter posterior – incisura mastoidea ossis temporalis; venter anterior – fassa digastrica mandibulae
  
• 
  бекитін жері: екі қарыншасын қосып тұратын сіңірі арқылы corpus os hyoideum-ге бекінеді;
  
• 
  қызметі: төменгі жақсүйекті түсіреді; төменгі жақсүйек қозғалмай тұрғанда – тіласты сүйегін көтереді.
  

• 
  басталатын жері: processus styloideus
  
• 
  бекитін жері: os hyoideum-нің үлкен мүйізінің негізі
  
• 
  қызметі: os hyoideum-ді жоғары және артқа қозғалтады
  

• 
  басталатын жері: linea mylohyoidea mandibulae
  
• 
  бекитін жері: ортаңғы сызықта екі жақтағы бұлшықеттер бірігеді де, raphe mylohyoideus түзеді; артқы будалары – corpus os hyoideum;
  
• 
  қызметі: os hyoideum-ді алға және жоғары қозғалтады; os hyoideum қозғалмай тұрғанда – төменгі жақсүйекті түсіреді.
  

• 
  басталатын жері: spina mentalis
  
• 
  бекитін жері: corpus ossis hyoidei
  
• 
  қызметі: os hyoideum-ді алға және жоғары қозғалтады; төменгі жақсүйекті түсіреді.
  

1. 
   Латералді топ
   

• 
  басталатын жері: processus transversus C_3-6
  
• 
  бекитін жері: tuberculum m. scaleni anterioris costae І ( m. scalenus anterior), sulcus
  

2. 
   Медиалді топ
   

• 
  басталатын жері: processus transversus C_3-7
  
• 
  бекитін жері: pars basilaris ossis occipitalis
  
• 
  қызметі: басты жан-жаққа бұру; басты алға иіу (екі жақты жиырылғанда).
  

• 
  басталатын жері: вертикалді бөлігі – corpusC_5-7, Th_1-3; төменгі қиғаш бөлігі –
  

• 
  бекитін жері: вертикалді бөлігі – corpus C_2-4; төменгі қиғаш бөлігі – processus transversus C_5-7; жоғарғы қиғаш – tuberculum anterius atlantis
  
• 
  қызметі: басты алға және бүйіріне иеді.
  

• 
  басталатын жері: arcus anterior et processus transversus atlantis
  
• 
  бекитін жері: pars basilaris ossis occipitalis
  
• 
  қызметі: басты алға иеді
  

• 
  басталатын жері: processus transversus atlantis
  
• 
  бекитін жері: pars lateralis ossis occipitalis
  
• 
  қызметі: басты бүйіріне иеді.
  

1. 
   Мойынның алдыңғы аймағы, region colli anterior, шекаралары:
   

• 
  төменнен: incisura jugularis manubrii sterni;
  
• 
  жоғарыдан: мойынның жоғарғы шекарасы.
  

1. 
   жауырын-тіласты (ұйқы) үшбұрышы, trigonum omohyoideum (cаroticum), шекаралары: m.sternocleidomastoideus-тің алдыңғы жиегі; venter superior m.omohyoideus және venter posterior m.digastricus;
   
2. 
   жауырын-кеңірдек үшбұрышы, trigonum omotracheale, шекаралары: ортаңғы сызық; m.sternocleidomastoideus-тің алдыңғы жиегі және venter superior m.omohyoideus;
   
3. 
   төменгі жақсүйекасты үшбұрышы, trigonum submandibulare, шекаралары: margo inferior mandibulae et m.digastricus;
   
4. 
   Пирогов үшбұрышының шекаралары: m.digastricus-тің сіңірі, m.mylohyoideus-тің артқы жиегі et n.hypoglossus.
   
1. 
   Төс-бұғана-емізік аймағы, regio sternocleidomastoidea, аттас бұлшықеттердің контурына сәйкес келеді; оның аяқшаларының арасында trigonum sternocleidomastoideum орналасқан.
   
2. 
   Мойынның бүйір аймағы, region colli lateralis, шекаралары:
   

• 
  алдында: m.sternocleidomastoideus-тің артқы жиегі;
  
• 
  артында: m.trapezius-тің латералді жиегі;
  
• 
  төменде: бұғананың жоғарғы жиегі.
  

1. 
   жауырын-бұғана үшбұрышы, trigonum omoclaviculare, шекаралары: clavicula, venter inferior m.omohyoidues және m.sternocleidomastoideus-тің артқы жиегі;
   
2. 
   жауырын-трапециятәрізді үшбұрыш, trigonum omotrapezoiduem, шекаралары: m.trapezius-тің жиегі, m. sternocleidomastoideus-тің артқы жиегі, venter inferior m.omohyoideus.