екендігі
белгілі.
Ландшафт
деп
табиги,
территориялык жүйені айтамыз. Ол ѳзіндік бедерімен (рельефімен), ауа
райы жагдайымен (климатымен), ерекше ѳсімдіктер мен жануарлар
элемімен айқындалады. Ѳзін коршаған ортаның ерекшеліктеріне
бейімделу барысында сол жерде орналаскан адамдар ѳзіне кажетті
кұрал-сайман түрлерін, азык табу тэсілдері мен жолдарын ойлап табады.
Қазакы дүниетанымдарда табиғаттың ерекше, тосын кұбылыстары
кұдірет саналған. Топырак үйілген төбешіктер, кұла түздегі жалғыз
ағаш, бұтактары тарбиып өскен бұталардың өнген жері касиетті
делінеді. Жұлдыз да сол сиякты.
Аспандағы жұлдыз эрбір адам жанының бейнесі саналады. Бір
жұлдыз ағып түссе-бір жан үзілді деп жатады. Біз осындай тіршілікті
аялауға бағытталған тек кейбір казак түсініктерін келтірдік. Әрине,
оларды ескіліктің саркыншағы деп елемеуге де болады. Бірақ осындай
көзкарас тек табиғатты ғана емес, адамның өзін де кұлазытып жібереді.
Бұл ырымдар халыкпен ғасырлар бойы жасасып келе жатқан табиғатпен
үйлесімді өмір сүрудің мәдени негіздері болып табылады. Тек осындай
өмірлік көзқарасын ұстанған халық кана өз жерін, атамекенін киелі деп
есептеп біркалыпты, тұракты, үйлесімді сақтап келген.
Өзімен өзі жэне баскалармен, киелі кұндылықтар үйлесімді
катынасты болу үшін адамға тәубешілдік қажет. Тәубеге келу дегеніміз
адамның
бұл
дүниенің
кыр-сырын
түсініп,
шектен
шықкан
нәпсікұмарлыкты токтатуға бағытталған әрекеті. Өз катесін мойындай
білу әркімнен батьшдыкты кажет етеді.
Тэубеге келу уайым философиясы емес. Шэкэрім жазғандай, «мен
кереметпін, тек бәріне сұм заман кінэлі» деген позиция адамньщ
Достарыңызбен бөлісу: |
