интуитивті ұғынуға экелді. Қойылған мэселеге жауап іздеу оның негізін
негіздеуден басталып, кейінірек адамның белсенді эрекетінің өзінің мәні
туралы сұракка жауап ізделе бастады.
Жауаптың генезисі (шыіу тегі) адамның табиғаттан бөлініп шығу
мүмкіндігін пайымдаудан жэне табиғатка катыстьі оның кім екендігі
туралы мэселені шешуден келіп шығады. Сұракка жауап іздестіру
мынадай мәселелерді талкылаудан басталады. жазмыш пен тағдыр,
жауапкершілік пен парыз тақырыптары, өз орнын белсенді түрде өзгерту
мүмкіндігі мен өз болмысының мэнін өзгерту мәселелері. Адам мен
табиғаттың байланыстылыты идеясын қабылдап жэне бөлісе отырып,
батыстық философтар болмыстың нақтылығы мен шынайылыга
мәселесін шешуде ақыл-ойға сенім білдірді.
Ақыл-ойға сенім білдіру болмыс мәселесін шешуде өз нұсқасын
(вариантын) ұсынған парменидтік философияда ерекше айқын көрінеді.
Парменидтің пікірінше, нағыз болмыс - бұл әркашан да бар нэрсе. Ал
болмыс әркашан да тұтас жэне бөлінбейтін болғандыктан, ол туралы ой
да бүтін жэне бөлінбейді, оның үстіне оның өз болмысы бар. Нағыз
болмыс - бұл ақьш-оймен игерілетін болмыс. Әр алуан түрлердегі
бірегейлік, ондаты жалпылык, өзгермелі жөне ағымдағы затгардағы
тұрактылык пен өзгеріссіздік ұғымдарда көріне алады жэне олар туралы
оймен тепе-тен- Мэндік мэселесін шешуде жаңа тәсілді Парменид
былайша түсіндіреді «Ой жэне ойланатын нәрсенің екеуі де бірдей».
Болмыс пен ой тепе-тең. Адамды субъективтілік шеңберінен тыска
шығарып, объективтілік денгейіне жеткізе алатын жэне онын дэйектілігі
мен күмәнсіздігін негіздейтін ой адамға сенімділік береді. Бұл жаңалык
эмпирикалық нактылыкка бағынышты емес акыл-ойдың дербестігі
туралы идея негізделуіне экелді. Акьш-ойдың дербестігі идеясы, бір
105
|
