органдары пайда болып, олар калай болса солай өзара косьшады да,
қоршаған ортаға бейімделмеген, ебедейсіз бөліктері өміршеңдігін
көрсете алмай, өз орнын ортаға бейімделген жаңа организмдерге беруге
мэжбүр болады. Сөйтіп, дүниеде өзіміз көрегендей өсімдіктер мен
жануарлар элемі, тура осындай тәсілмен адам пайда болады. Сәуленің
жьшдамдығы туралы эмпедокл тамаша болжам айткан. Жер мен аспан
әлемінің арасында сәуле
белгілі бір уақыт аралығындағы үлкен
жылдамдыкпен козғалып, жан-жакка тарайды, сол себепті адамдар оны
33
кабылдай
алмайды. Эмпедокл өзінің философиялык, фгоикалык,
биологиялык кағидалары аркылы адамзат мэдениеті тарихында ѳзіндік із
қалдырған ірі ойшыл.
Анаксагор (б.д.д. 500-428 жж). Негізгі еңбегі - “Табиғат туралы”.
Анаксагордың пікірінше, алғашкы бастама төртеу емес, сан жағынан
шексіз көп, және ол - заттардың барлык жағдайын камтиды. Бастама зат
күйіндегі, су, алтын т.б. емес, ол (бастама) - от, су, алтын т.б. Заттардың
кішкентай, көрінбейтін, сезінуден тыс жаткан бөлшектері, оларды
анаксагор - “барлык заттардың тұкымы (ұрық)” деп, ал Аристотель оны
- “гомеомерия” деп атаған. Гомеомерийдің әр түрлі өзіне тэн сапалык
касиеттерін сактйды. Мысалы, қанның түкымы (үрығы) канға тэн
барлық сапамен, темірдің ұрығы - темірдің сапасымен, ағаштың ұрығы -
ағапггың сапасымен т.б. ерекшеелнеді. Сапалар мэңгі және өзгермейді.
Заттардың ұрығы алғашкыда бір-бірімен тәртіпсіз орналасып,
элемде хаос болған. Кейін келе, заттардың ұрығын тэртіпті козгалыска
түсірген “Әлемдік нустің” (элемдік ақыл) арқысында әрекеті бөлшектер
бір-бірінен бөлініп, ал біртектілрі қосылып, жекеленген сезімдік заттар
Достарыңызбен бөлісу: |
